«هویت یونانی» و «حکمت بحثی» نزد صدرالمتألهین

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

دکتری تخصصی فلسفه و کلام اسلامی، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران

چکیده

«تفکر یونانی» از ابتدای ورود به دنیای اسلام همواره مورد توجه متفکران دنیای اسلام بوده است. برخی با پذیرش امکان حصول معرفت عقلی خوداتکا به درون آن تفکر یونانی وارد شدند و سعی کردند تفسیر اجتهادی خودشان را از آن ارائه دهند و برخی دیگر با طرح دوگانگی ذاتی معرفت عقلی خوداتکای ارسطویی با معرفت کشفیِ مبتنی بر آموزه‌های وحیانی بر تفکیک ذاتی آن‌ها تأکید کردند. ملاصدرای شیرازی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فیلسوفان دنیای اسلام، سعی کرده است در عین تأکید بر حقیقی‌بودن حکمت کشفی‌، با طرح برخی مبانی هستی‌شناختی و با تکیه بر میراث فیلسوفان پیش از خود، اهمیت معرفت‌زایی از طریق قیاس برهانی را نشان دهد و در یک خوانش منحصربه‌فردی نوعی وحدت تشکیکی بین معرفت حاصل از حکمت بحثی و حکمت اشراقی ارائه دهد. نوشتار حاضر با روش تحلیلی سعی دارد جایگاه «هویت یونانی» را نزد ملاصدرا بررسی نماید تا از این طریق، کمکی به درک هویت فلسفه در دوران اسلامی و رابطۀ عقل و وحی در عالم اسلام کرده باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The “Greek Identity” and “Dialectical Wisdom” for Ṣadr al-Mutaʾallihīn

نویسنده [English]

  • Rahman Ehterami
PhD, Islamic Philosophy and Theology, Iranian Research Institute of Philosophy
چکیده [English]

Since its introduction to the Islamic world, “Greek thinking” was always acknowledged by Muslim intellectuals. Some intellectuals entered the Greek thinking after having accepted the possibility of gaining self-sufficient rational knowledge, trying to offer their own speculative interpretation of the Greek thought. Some others believed that there is an essential distinction between Aristotelian self-sufficient rational knowledge and intuitive knowledge based on revelatory doctrines. Mullā Ṣadrā Shīrāzī, as a major philosopher in the Islamic world, insisted on the genuineness of revelatory wisdom, and yet offered certain ontological principles and dew upon the philosophical heritage from his predecessors to show the significant of knowledge coming from demonstrative syllogism, and in a unique reading, he presented a graded unity between knowledge from dialectical wisdom and illuminative wisdom. The present article uses the analytical method to study the place of the “Greek identity” for Mullā Ṣadrā, which is might be helpful for an understanding of the nature of philosophy in the Islamic period and the relation between reason and revelation in the Islamic world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mullā Ṣadrā
  • dialectical wisdom
  • illuimative wisdom
  • Aristotle
  • Greek thought
1. احترامی، رحمان. (1401). «هویت تفکر فلسفی یونانی» در نزد شیخ اشراق. فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، انتشار آنلاین از تاریخ 29 تیر 1401.    doi: 10.22099/jrt.2022.43883.2703
2. پازوکی، شهرام. (1379). دکارت و مدرنیته. فلسفه، 1(1)، صص 171-180.
3. شهرزوری، شمس‌الدین. (1383). رسائل الشجرة الالهیة فی علوم الحقایق الربانیة (مقدمه و مصحح: نجفقلی حبیبی، ج2، چاپ اول). تهران: مؤسسۀ حکمت و فلسفه ایران.
4. صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم. (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة (مقدمه و مصحح: سید جلال‌الدین آشتیانی، چاپ دوم). مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
5. صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم. (1361). العرشیة (مصحح: غلامحسین آهنی). تهران: مولی.
6. صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم. (1363 «الف»). مفاتیح الغیب (مصحح: محمد خواجوی). تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
7. صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم. (1366). تفسیر القرآن الکریم (محققان: محمد خواجوی و محسن بیدارفر، ج3، 4 و 7، چاپ دوم). قم: بیدار.
8. صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم. (1375). مجموعه رسائل فلسفی (مصحح: حامد ناجی اصفهانی). تهران: حکمت.
9. صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم. (1378). رسالة فی الحدوث (مصحح: سید حسین موسویان، چاپ اول).تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
10. صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم. (1381).کسرالاصنام الجاهیلة (مقدمه و مصحح: دکتر جهانگیری، چاپ اول). تهران: بنیاد حکمت صدرا.
11. صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم. (1981م). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (ج1، 2، 5، 7، 9، چاپ سوم). بیروت: دار احیاء التراث.
12. صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم. (بی‌تا). الحاشیة علی الهیات الشفاء. قم: بیدار.

13. Heidegger, Martin. (1956). What is philosophy? New Haven: Colledge & Univ Press.
14. Nietzsche. (1990). The Birth of Tragedy (Francis Golffing, Trans.). New York: Doubleda.