گونه‌شناسی تمثیلات در ‌باب پیوند نفس و بدن

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

دانشیار ‌گروه فلسفۀ جامعه‌المصطفی العالمیه، قم، ایران.

چکیده

مسئلۀ تبیین پیوند نفس و بدن از دیرباز در کانون ژرف‌اندیشی اندیشمندان بوده است. آن‌ها برای ایضاح این پیوند از تشبیهات و تمثیلات گوناگونی بهره ‌برده‌اند. هر‌یک از این تشبیهات معقول به محسوس بر مبانی و بنیان‌های فلسفی خاصی استوار شده‌اند. بر پایۀ جستجوی صورت‌گرفته و در پرتو روش تحلیلی، هشت‌گونه تشبیه اصلی پیرامون رابطۀ نفس و بدن استخراج شده: رابطۀ تدبیر و تصرف، رابطۀ سریان جسم لطیف در جسم کثیف، رابطۀ اصل و فرع، رابطۀ استعمال و استخدام، رابطۀ حالّ و محلّ، رابطۀ مبتنی بر شوق و عشق، رابطۀ تجلی و ظهور، رابطۀ معنا و لفظ. این پژوهش در پی آن‌ است تا تشبیهات و دیدگاه‌های اصلی در باب پیوند میان نفس و بدن را گونه‌شناسی کرده، بنیان‌ها و پیش‌فرض‌های نهفته در پس هریک را تحلیل نموده و پیامدها و لوازم آن‌ها را برجسته سازد. دیدگاه برگزیده به‌خاطر وجود مرجحات زبان‌شناختی از میان هشت دیدگاه مطرح، نظریۀ «لفظ و معنا» می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Typology of Analogies for Soul-Body Relation

نویسنده [English]

  • Mostafa Azizi Alavije
Faculty member, Department of Philosophy, Al-Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]

The problem of accounting for the relation between soul and body was for long a focus of intellectuals. To clarify the relation, a host of analogies were used. Each of these analogies of the intellectual to the sensory were grounded in certain philosophical foundations. Based on our survey and in light of the analytic method, eight types of analogy for the soul-body relation were extracted: the relation of management and manipulation; that of a fine body running in a coarse body; that of the origin and branches; that of deployment and utilization; that of immanence; a relation based on passion and love; the relation of manifestation; the relation of meaning and word. This research aims to provide a typology of the analogies for the soul-body relation, analyze the grounds and assumptions underlying each, and highlight their implications and consequences. The espoused view is that of “word and meaning” because of its linguistic advantages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soul
  • body
  • management relation
  • deployment relation
  • monism
  • dualism

مراجع

* قرآن کریم
* نهج‌البلاغه. (1420ق). (مترجم: سید جعفر شهیدی‏، چاپ چهاردهم). تهران: انتشارات شرکت علمی‌ و فرهنگی.
1. ابن بابویه، محمد بن علی. (1418ق). ‏الأمالی (چاپ ششم). تهران: کتابچى‏.
2. ابن تیمیة، تقى‌الدین. (1416ق). مجموع الفتاوى (محقق: عبد الرحمن بن محمد بن قاسم، ج17، چاپ پنجم). المدینة النبویة: مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف.
3. ابن تیمیة، تقى‌الدین. (1426ق). بیان تلبیس الجهمیّة فی تأسیس بدعهم الکلامیّة (ج2). المدینة النبویّة، المملکة العربیّة السعودیّة: مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف.
4. ابن سینا. (1375). الاشارات والتنبیهات (ج1، چاپ اول). قم: نشر البلاغة.
5. ابن سینا. (1404ق). الشفاء (الطبیعیات) (محقق: سعید زاید، ج2، چاپ اول). قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی(رحمة الله).‏
6. ابن فارس، أبو الحسین أحمد بن فارس بن زکریا. (1399ق). معجم مقاییس اللغة (محقق: عبدالسلام محمد هارون، ج5). بیروت: دار الفکر.
7. أفلوطین. (1997م‏). ‏‏تاسوعات (چاپ اول). لبنان: مکتبة لبنان ناشرون‏.
8. الخوئی، أبو‌القاسم. (1422ق). ‏محاضرات فی أصول الفقه (تقریرات فیاض، ج1، چاپ اول). قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی(رحمة الله)‏.
9. جامی، عبدالرحمن بن احمد. (1366). مثنوی هفت اورنگ (مصحح: مرتضی مدرس گیلانی، چاپ دوم). تهران: انتشارات سعدی.
10. جوزیه، ابن قیم. (1426ق). کتاب الروح (محقق: محمد محمد تامر، چاپ اول). القاهرة: دار الفجر للتراث.
11. حسن‌زاده آملی‏، حسن. (1423ق). دروس معرفت نفس (چاپ اول)‏. قم: منشورات 
ألف لام میم‏.
12. الرازی، فخر‌الدین. (1411ق). ‏المباحث المشرقیة فی علم الإلهیات و الطبیعیات‏ (ج2، چاپ دوم). قم‏: منشورات بیدار.
13. شیخ إشراق. (1417ق). ‏مجموعة مصنفات شیخ الإشراق (ج1، چاپ دوم). تهران:‏ مؤسسة الأبحاث و الدراسات الثقافیة.
14. الشیخ المفید، محمّد بن محمّد بن النّعمان‏. (1413ق). تصحیح اعتقادات الإمامیة (چاپ اول). قم: المؤتمر العالمی للشیخ المفید.
15. الشهرزوری، شمس‌الدین. (1425ق). ‏رسائل الشجرة الإلهیة فی علوم الحقائق الربانیة (چاپ اول). تهران: ‏مؤسسة الحکمة و الفلسفة الإیرانیة.‏
16. ‏شیرازی، قطب‌الدین. (1380). شرح حکمه الاشراق سهروردی (زیر نظر: مهدی محقق، چاپ اول). تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی‌دانشگاه تهران. 
17. الرازی‌، فخر‌الدین ‏. (1406ق). کتاب النفس و الروح و شرح قواهما (محقق: الدکتور محمد صغیر معصومی، چاپ اول). تهران: بی‌نا.
18. الصفار، محمد بن حسن. (1404ق). ‏‏بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى الله علیهم‏ (محقق: کوچه‌باغی، محسن بن عباس علی، چاپ دوم). قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی(رحمة الله).
19. الطباطبائی، سیدمحمد‌حسین. (1390ق). ‏المیزان فی تفسیر القرآن (ج1، چاپ دوم). بیروت: ‏مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
20. الفارابی، أبو‌نصر. (1404ق). ‏الألفاظ المستعملة فی المنطق‏ (تحقیق و تقدیم و تعلیق: محسن مهدی،‏ چاپ دوم). طهران:‏ الزهراء(علیهما السّلام).
21. القمّی، عباس. (1422ق). سفینة البحار (ج3، چاپ سوم). تهران: دار الأسوة للطباعة والنّشر.
22. قیصری، محمد داوود. (1375). شرح فصوص الحکم (مصحح: سید جلال‌الدین آشتیانی، چاپ اول). تهران: شرکت انتشارات علمی‌و فرهنگی.
23. ملاصدرا، صدرالدین محمد شیرازی. (1429ق). المظاهر الإلهیة فی أسرار العلوم الکمالیة (مصحح: السید محمد الخامنئی‏، چاپ اول). تهران‏: مؤسسة حکمة صدرا.
24. ملاصدرا، صدرالدین محمد شیرازی. (1395ق). المبدأ و المعاد (چاپ اول). تهران: منتدى الحکمة و الفلسفة فی إیران.
25. ملاصدرا، صدرالدین محمد شیرازی. (1402ق). العرشیة (مصحح: غلام‌حسین آهنی، چاپ اول). ‏تهران‏: منشورات المولى‏.
26. ملاصدرا، صدرالدین محمد شیرازی. (‏1404ق). مفاتیح الغیب (چاپ اول). تهران: مؤسسة الأبحاث الثقافیة. 
27. ملاصدرا، صدرالدین محمد شیرازی. (1981م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة (ج2، 5، 8، 9، چاپ سوم). بیروت: دار إحیاء التراث‏.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار