بررسی انتقادی دیدگاه هیوم در باب منشأ و مفاد اعتقاد به نفس/ روح آدمی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران

2 دانشیار دانشگاه باقرالعلوم×، قم، ایران.

چکیده

دیوید هیوم، از فیلسوفان تجربه‌گرا، با رصد خاستگاه تصورات و اعتقادات، مفادشان را توضیح می‌دهد؛ زیرا به اعتقاد او بر پایه اصل نسخه‌برداری، تصور و اعتقادی که خاستگاه مبهمی داشته باشد و نتوان آن را به انطباع مشخصی بازگرداند، محتوای مشخصی ندارد و پوچ است. هیوم همین رویکرد را در تبیین منشأ و مفاد اعتقاد به نفس/خود/ روح آدمی پی می‌گیرد و به این نتیجه می‌رسد که اعتقاد به نفس، نه امری عقلی و نه شهودی (موضع سلبی)، بلکه ناشی از تخیّل است و از‌همین‌رو خطاآمیز و در‌عین‌حال گریزناپذیر است (موضع ایجابی). در نوشتار پیش‌‌ رو با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی، تبیین هیوم از موضوع یاد‌شده را بررسی و نقد می‌کنیم تا روشن شود اولاً موضع ایجابی او رضایت‌بخش نیست و دارای حفره‌های معرفتی متعددی است؛ ثانیاً موضع ایجابی او با موضع سلبی و مبانی دیگر او ناسازگار است؛ ثالثاً به نقش علم حضوری در تبیین اعتقاد به روح توجهی نشده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Consideration of Hume’s View of the Origin and Content of the Belief in Human Soul/Spirit

نویسندگان [English]

  • Meysam Shadpoor 1
  • Sayyed Mahmoud Musawi 2
1 PhD student of Islamic philosophy, Baqir al-‘Ulum University, Qom, Iran
2 Associate professor, Baqir al-‘Ulum University, Qom, Iran
چکیده [English]

David Hume, an empiricist philosopher, accounts for the contents of conceptions and beliefs by observing their origins; since he thinks that according to the copy principle a conception or belief with a vague origin—one that cannot be traced back to a specific impression—has no specific content and will thus be absurd. Hume adopts the same approach in his account of the origin and content of the belief in the human soul or self or spirit, concluding that the belief in souls is neither rational, nor intuitive (the negative view)—indeed, it is originated in imaginations and is, therefore, erroneous and yet unavoidable (the positive view). In this paper, we will draw on the descriptive-analytic method to consider and criticize Hume’s account of this and show that, on the one hand, his positive view is not satisfactory, involving a number of epistemic gaps, and on the other, he has ignored the role of knowledge by presence in his account of the belief in the soul.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The belief in soul/spirit
  • Hume
  • imagination
  • impression
  • copy principle

مراجع

1. ابن‏سینا، حسین بن عبدالله. (1404ق). التعلیقات. بیروت: مکتبة الاعلام الاسلامی.
2. جعفری، محمدتقی. (1378). بررسی و نقد نظریات هیوم در چهار مسئله فلسفی. تبریز: دانشگاه تبریز.
3. سهروردی، شهاب‌الدین یحیی. (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
4. عبودیت، عبدالرسول. (1387). درآمدی به نظام حکمت صدرایی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قدّس سرّه).
5. فارابی، ابونصر. (1413ق). الأعمال الفلسفیۀ. بیروت: دارالمناهل.
6. فنایی اشکوری، محمد. (1388). علم حضوری. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قدّس سرّه).
7. فیاضی، غلامرضا. (1387). درآمدی بر معرفت‌شناسی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدّس سرّه).
8. فیاضی، غلامرضا. (1389). علم النفس فلسفی (محقق و نگارش: محمدتقی یوسفی). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدّس سرّه).
9. مطهری، مرتضی. (1389). مجموعه آثار (ج6). تهران: صدرا.
10. معلمی، حسن. (1386). پیشینه و پیرنگ معرفت‏شناسی اسلامی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
11. یزدان‏پناه، یدالله. (1391). حکمت اشراق (محقق و نگارش: مهدی علی‏پور، ج2). تهران: انتشارات سمت.
12. Bailey, Alan and Other (2006). Hume’s Enquiry concerning Human Understanding. Continuum International Publishing Group.
13. Broughton, Janet. (2006). Impressions and Ideas. The Blackwell Guide to Hume’s Treatise (Edited by Saul Traiger). Blackwell Publishing.
14. Garrett, Done. (2005). Hume. the shorter Routledge encyclopedia of philosophy (edited by Edward Craig). Routledge.
15. Hume, David. (2007). Enquiry concerning Human Understanding (Edited with an Introduction and Notes by Peter Millican). Oxford University Press.
16. Hume, David. (1965). Treatise of Human Nature. Oxford University Press.
17. Gaskin, J. C. A. (1974). God, Hume and Natural Belief. Philosophy 49.
18. Kemp Smith, Norman. (2005). The Philosophy of David Hume (with a new introduction by Don Garrett). this edition published by Palgrave Macmillan.
19. McCormick, Miriam. (1993). Hume on Natural Belief and Original Principles. Hume Studies. Volume XIX. Number 1.
20. Noonan, Harold W. (1999). Hume on knowledge. Routledge.
21. Pitson, A. E. (2002). Hume’s Philosophy of the self. London and New York.
22. Swain, Corliss Gayda. (2006). Personal Identity and the Skeptical System of Philosophy. The Blackwell Guide to Hume’s Treatise (Edited by Saul Traiger). Blackwell Publishing.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار