واکاوی نقش مبانی هستی‌شناختی دربرهان صدیقین علامه طباطبایی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی‌ارشد فلسفه و حکمت از دانشگاه قم (نویسنده مسئول)

2 .استادیاردانشگاه آزاد واحد ساوه

چکیده

در این نوشتار با ارائه تحلیلی از اعتبارات وجود، برای رسیدن به درکی صحیح از واجب‌الوجود، معلوم می‌شود از این اعتبارات، تنهالابشرط مقسمی شایسته اطلاق بر ذات حق است. برای درک معنایی که علامه طباطبایی از واجب‌تعالی دارند و به لحاظ اهمیت تقریر ایشان از برهان صدیقین، با بررسی در مبانی هستی‌شناسیتقریر علامه، معلوم می‌شود ایشان وحدت شخصی وجود را نظری برتر می‌داند که همان معنای وجود لابشرط مقسمی است. چنانکه تقریر مخصوصی که از دو قاعده مهم فلسفی «صرف الشّیء» و «بسیط‌الحقیقه» دارند،به‌خوبی پایبندی ایشان به این نظر را به اثبات می‌رساند. با تحقیقی جامع، دو تقریر از برهان صدیقین در آثار علامه طباطبایی شناسایی می‌شود که این دو تقریر در برخی آثار ایشان، در برخیبه‌عنوان یک برهان اقامه شده‌اند؛از این‌رو،کوشیده‌ایم هرکدام را به‌صورت جداگانه در قالب قیاس برهانی ارائه کنیم. نبودبازشناسیروشنی از این دو نوع تقریر در آرای ایشان، حتی باعث تفاوت رویکرد شاگردان بزرگوار علامه به برهان صدیقین ایشان شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the role of Ontological Principles in Tabatabaei's Siddiqin Argument

نویسندگان [English]

  • ali Allahdad Hezaveh 1
  • Hossein Habibitabar 2
1
2
چکیده [English]

With an analysis of the considerations (itibārāt) of the existence in order to achieve a correct understanding of the necessary being (wājib al-wujūd), we will show that of these considerations, only the dividum version of the existence-as-non-conditionally-being-something (lā bi sharṭ al-maqsamī) can apply to God.To understand Sayyed Mohammad Hossein Tabatabaei's conception of the necessary being and due to the importance of his formulation of the Siddīqīn Argument, we will investigate his ontological principles, showing that he prefers the personal unity (al-waḥda al-shakhṣiyya) of existence, which amounts to the dividum version of the existence-as-nonconditionally-being-something. This is shown by his formulation of the two important philosophical principles of "ṣirf al-shay" (the mere entity) and "basiṭ al-ḥaqiqa" (simple reality). We find two formulations of the Siddīqīn argument in Tabatabaei's work. Not recognizing these two formulations has led to different approaches to this argument even among his pupils.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Proof of God
  • Siddiqin Argument
  • Considertations of Existence
  • The dividum version of the existence-as-non-conditionally-being-something
  • Mere Existence
  • absolute existence
  • Existence-as-conditioned-on-the-absence-of-something
  • Gradation of Existence
  • Personal Unity of Existence
قرآن مجید.
1. آشتیانی، سیدجلال‌الدین (1375)، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، چاپ چهارم،
قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
2. ــــــــــ(1379)، « برهان صدیقین»، میراث جاویدان، ش4.
3. ــــــــــ(1382)، هستی از نظر فلسفه و عرفان، چاپ پنجم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
4. جوادی آملی، عبدالله (1368)، شرح حکمت متعالیه اسفار اربعه، قم: الزهراء.
5. ــــــــــ(1372)، تحریر تمهید القواعد، تهران: الزهراء.
6. ــــــــــ(1375)، رحیق مختوم، قم: اسرا.
7. حسن‌زاده آملی، حسن (1375)، نصوص الحکم بر فصوص الحکم، چاپ دوم، تهران: رجاء.
8. طباطبایی، محمدحسین ( 1383)، نهایة الحکمة، تحقیق و تعلیق: شیخ عباس علی‌زارعی،
قم: جامعة‌المدرسین.
9. ــــــــــ( 1387 ب)، برهان، ترجمه و تصحیح و تعلیق: مهدی قوام صفری، چاپ دوم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
10. ــــــــــ( 1402ق)، بدایة الحکمة، تحقیق و تعلیق: شیخ عباس علی‌زارعی،
قم: جماعة‌المدرسین.
11. ــــــــــ(1360)، مهر تابان، چاپ هشتم، مشهد: نور ملکوت قرآن.
12. ــــــــــ(1364)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، چاپ دوم، تهران: انتشارات صدرا.
13. ــــــــــ(1387 الف)، مجموعه رسائل، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
14. ــــــــــ(1388)، رسائل توحیدى، چاپ دوم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
15. ــــــــــ(1388)، شیعه در اسلام، چاپ پنجم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
16. ــــــــــ(1410ق)، توحید علمی و عینی، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
17. ــــــــــ(1981م.)، تعلیقه بر الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه، بیروت: داراحیاء‌التراث العربی.
18. مطهری، مرتضی (1384)، مقالات فلسفی، چاپ هشتم، قم: صدرا.
19. موسوی‌ خمینی، سیدروح‌الله (1386)، شرح دعای سحر، ترجمه‌ سیداحمد فهری، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).