اهمیت تعهدات فراهنجاری آرمان علم غیرارزش‌بار

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

مطابق آرمان علم غیرارزش‌بار در ارزیابیِ معرفتیِ نظریه‌های علمی تنها ارزش‌های معرفتی می‌توانند نقش مشروع داشته باشند. در این مقاله نشان خواهیم داد که این آموزه بر تصویری از علم و رابطۀ آن با ارزش‌ها مبتنی است که تعهدات فراهنجاری معینی در پی دارد و توجه به این تعهدات مهم است. برای این منظور نخست چارچوب کلی نظریۀ فراهنجاری را به‌اختصار معرفی می‌کنیم و سپس به بیان پیش‌فرض‌هایی می‌پردازیم که در پس آرمان علم غیرارزش‌بار دربارۀ رابطۀ علم و ارزش‌ها وجود دارد و سپس تعهدات فراهنجاری مشخصی را از آنها نتیجه می‌گیریم. همچنین با معرفی اجمالی استدلال‌هایی که بیشتر در مخالفت با آموزۀ آرمان علم غیرارزش‌بار اقامه شده‌اند، نشان می‌دهیم که در این استدلال‌ها توجهی به پیش‌فرض‌های فراهنجاریِ این آموزه نشان داده نشده است. در نهایت این پرسش مطرح و پاسخ داده می‌شود که آیا در بحث از آرمان علم غیرارزش‌بار، توجه به ملاحظات فراهنجاری ضرورتی دارد؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Importance of Meta-Normative Commitments of Value-Free Ideal of Science

نویسنده [English]

  • Meisam Mohammadamini
Institute for Science and Technology Studies, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

According to the value-free ideal of science, only epistemic values can have a legitimate role in epistemic assessment of scientific theories. In this paper, I seek to show that the value-free ideal of science is based on a picture of science and its relation with values, that implies certain meta-normative assumptions, which are for several reasons worth noting. Accordingly, after a brief introduction of the main issues of the meta-normative theory, we will discuss the assumptions of the value-free ideal about the relation between science and values. Suggesting an explicit articulation of these assumptions, we show their meta-normative implications. Then a brief sketch of arguments against the value-free ideal follows, which makes clear the neutrality of these arguments with respect to meta-normative positions. Finally, addressing the question whether it is necessary to take into account meta-normative implications of the value-free ideal, it will be noted that recognizing meta-normative commitments of value-free ideal serves a better understanding of the thesis and also opens a new path for putting forward arguments both for and against the value-free ideal of science.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meta-normative theory
  • Metaethics
  • Value-Free Ideal of Science
  • Cognitivism about values
  • Realism about values

مراجع

1. یغمایی، ابوتراب (۱۳۹۴)، «نقش ارزش‌های غیرمعرفتی در ارزیابی معرفتی نظریه‌های علمی»، راهبرد فرهنگ، ۳۲ (۸).
2. DeLapp, K. M. (2016), “Metaethics,” The Internet Encyclopedia of Philosophy, ISSN 2161-0002, retrieved from http://www.iep.utm.edu.
3. Douglas, H. (2009), Science, Policy, and the Value-Free Ideal, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
4. Dupré, J. (2007), “Fact and Value,” in: H. Kincaid and J. Dupré (eds.), Value free science? Ideals and illusions, Oxford: Oxford University Press.
5. Hempel, C. G. (1965), “Science and Human Values,” in: Hempel, Aspects of Scientific Explanation, New York: The Free Press.
6. Hume, D. (1739), The Treatise Concerning Human Nature, L. A. Selby-Bigge (ed.), Oxford: Oxford University Press.
7. Kalderon, M. (ed.) (2005), Moral Fictionalism, New York: Clarendon Press.
8. Kitcher, P. (2001), Science, Truth, and Democracy, Oxford: Oxford University Press.
9. Kourany, J. A. (2003), “A Philosophy of Science for the Twenty‐First Century,” Philosophy of Science, 70 (1).
10. Lacey, H. (1999), Is Science Value-Free? Values and Scientific Understanding. New York: Routledge.
11. Laudan, L. (1984), Science and Values: The Aims of Science and Their Role in Scientific Debate, Berkeley: University of California Press.
12. Mackie, J. L. (1977), Ethics: Inventing Right and Wrong, New York: Penguin Books.
13. McMullin, E. (1983), “Values in science,” in: P. D. Asquith and T. Nickles (eds.) Proceedings of the 1982 Biennial Meeting of the Philosophy of Science Association, Vol. 1, East Lansing: Philosophy of Science Association, 2.
14. Mitchell, S. (2004), “The Prescribed and Proscribed Values in Science Policy,” in: P. Machamer and G. Wolters (eds.), Science, Values, and Objectivity, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
15. Reiss, J., & Sprenger, J. (2014), “Scientific Objectivity,” The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2014 Edition), Edward N. Zalta (ed.).
16. Rooney, P. (1992), “On Values in Science: Is the Epistemic/Non-Epistemic Distinction Useful?” Proceedings of the 1992 Biennial Meeting of the Philosophy of Science Association 2.
17. Scanlon, T. M. (1998), What We Owe to Each Other, Cambridge: Harvard University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار