اسلام و عرفى‌شدن

ویلم، بدرستى، اشاره کرده است که میان ادیان در مواجهه با پدیده عرفى شدن (Secularization)، تفاوتهاى بسیارى وجود دارد. او این تفاوت را حتى در بین مذاهب و نحله هاى مختلف مسیحى نیز قائل است و از این حیث کلیساهاى کاتولیک، پروتستان، انگلیکان و ارتدوکس را هم از یکدیگر متمایز مى سازد. (ویلم/گواهى 1377:134) او معتقد است که عرفى شدن بر پیش فرضِ تمایزگذارى میان امور قدسى و عرفى استوار است که به طور مشخص، از سوى سنتِ یهودى ـ مسیحى ترویج شده است; در حالى که این فرض براى فرهنگهاى دینیِ دیگر، امرى غریب و به غایت، ناآشناست. ویلم در اثبات مدعاى خویش، ادیان چینى و هندى را شاهد مثال مى آورد که بى هیچ تمایزى میان این دو عرصه، یک روش زندگى و یک نظام اجتماعى ـ دینیِ کاملند.(پیشین:138)
با این که بر تعلق و وابستگى نظریه عرفى شدن بر بستر اجتماعى ـ دینى خاص و شرایط تاریخى منحصر به فرد، بسیار تأکید و ابرام شده است، به دلایلى که بخشى از آن مربوط به خصلت تعمیمى این قبیل تئورى هاى پهن دامنه است و بعضاً از تمایلات ایدئولوژیکِ نهفته در پسِ این نظریات سرچشمه مى گیرد، تلاشهایى در کار است تا با ارائه تصاویرى تقطیع شده از واقعیت و تعبیر و تفسیرهاى کارسازى شده از این مدعا، آن را بى محابا به مصادیق دیگر نیز تسرّى بخشد. دور از انتظار نبوده و نیست که این تلاشهاى سویافته و غیر علمى، موجب بروز پارادوکس هایى در اصل نظریه و در انطباق آن با واقعیت گردد.1