الهیات فلسفى)1 اصطلاحى است که در سالهاى اخیر در بین فلاسفه و الهیدانان غرب جهت اشاره به رویکرد فلسفیِ خاصى به موضوعات کلامى/الهیاتى به کار رفته است. در بخش عمده اى از قرن بیستم، الهیات فلسفى نه از سوى فیلسوفان و نه از سوى الهیدانان، جدى گرفته نشد. فیلسوفان به خاطر نبود پختگى و مهارت فلسفى در نوشته هاى این حوزه، به الهیات فلسفى ایراد گرفته اند. از سوى دیگر، الهیدانان نیز تمایل کمى به الهیات فلسفى نشان داده اند. زیرا تلاشهایى که در تحلیل و استدلالهاى دقیق به کار گرفته شده بود، هیچ گونه ارتباطى با موضوعات و مسائل مورد علاقه و پویایِ الهیدانان نداشت. آنها سخت سرگرم تلفیق و منسجم کردن اندیشه دینى با حیات اجتماعیِ معاصر بودند. اما در طى 25سال اخیر این وضعیت تغییر یافته است. فیلسوفانى که مهارت فنى آنها کاملاً شناخته شده بود شروع به نوشتن آثار بسیار خوب فلسفى درباره موضوعات الهیات نمودند.
1. philosophical theology 2. John Hick 3. W. Cantwell Smith 4. Hans Kng 5. salvation 6. divinity of Christ 7. trinity 8. religious pluralism
9 . ر.ک:
Muaamad legenhausen، Islam and Religious Pluralism (London: al-Hoda 1999). 10. Middle Ages 11. Peter Van Inwagen 12. Thomas V. Morris 13. the broadly analytic tradition 14. person 15. non-personal deity 16. Theism 17. one God 18. H. P. Owen، Theism، The Enxyclopedia of Philosophy (1972) VIII، p.97. 19. John Hick، Philosophy of Religion، 2nd ed. (Englewood Cliffs، N.J: Prentice Hall، 1973)، p.5. 20. Richard Swinburne 21. theist 22. eternal 23. free 24. able to do anything 25. knows everything 26. perfectly good 27. proper object of human worship 28. creator and sustainer 29. Richard Swinburne، The Coherence of Theism (Oxford: Clarendon press، 1977) p.1. 30. J. L. Mackie 31. J. L. Mackie، The Miracle of Theism (Oxford: Clarendon Press، 1982) p.1.
32. William P. Alston، "The Perception of God"، Philosophical Topics، Vol.16، No.2. Fall 1988، p.25. آثار اصلى آلستون در باب الهیات فلسفى در 2 کتاب زیر چاپ شده است: - Divine Nature and Human Language (Ithaca: Cornell 1989).
- Perceiving God: The Epistemology of Religious Experience (Ithaca: Cornell University Press، 1991).
33. Charles Hartshorne (که گاه به اشتباه آن را به (هارتشورن) تعبیر مى کنند.)
34. process theology . 35. personalistic view. 36. Robert Cummings Neville، A Theology Primer (Albany: SUNY Press، 1991)، p.5-6.
37. المیزان فى تفسیر القرآن، ج2، ص314ـ321. (حالات بالفعلِ مربوط به باور) (حالات قابلى (=بالقوه) مربوط به باور)
38. anthropomorphic 39. occurrent doxastic states. 40. dispositional doxastic states
41 .علامه طباطبایى، بدایة الحکمة، المرحلة الثانیة عشر، الفصل الخامس، ص163 و مجله التوحید، جلد ، شماره 1و2 (محرم، جمادى الثانى 1414، جولاى ـ دسامبر 1994) ص171. 42. Omniscience 43 . ر.ک: المیزان، ج2، ص327، ذیل آیه 253 و254 از سوره بقره. 44 .شیعه در اسلام، علامه طباطبایى، ص84 (بحث پیغمبرشناسى، شماره241). 45 . ر.ک: المیزان، ج2، ذیل تفسیر آیات 253ـ254.
46. Transcendental wisdom 47. R. C. Zaehner 48. theistic 49. monistic 50. R. C. Zaehner، Mysticism: sacred and profane (New York: Oxford University Press، 1961). 51. cipher 52. mercy 53. merciful 54. empathy
55. warmth 56 . نقل از: مهر خوبان، مرحوم آیةاللّه سید محمدحسین حسینى طهرانى، ص56.