عصر بی‌معنایی،‎ ‎معنا به مثابۀ تأثیر ‏(ارزیابی میزان معناداربودن گذشته و حال)‏

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه تاریخ، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.‏

چکیده

گزارهٔ «همه‌چیز بی‌معنا شده است» اسم رمز زندگی در زمان کنونی است. مبنای این قضاوت، مقایسه با گذشته است؛ زیرا تصور می‌شود گذشته بامعنا بود و زمان کنونی بی‌معناست. برای تبیین این مسئله، این پژوهش به روش تاریخیـ‌فلسفی، در پی پاسخ‌گویی به این پرسش است: آیا گذشته معنادار بود و زمان ما بی‌معنا شده است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که گذشته معنادار بود؛ زیرا بشر با انبوهی از تجربه‌های معنادار مواجه می‌شد؛ اما اکنون بشر بر طبیعت سیطره یافته است و تغییر فصول و تعامل و تقابل با طبیعت تأثیر اندکی بر زندگی بشر دارد و گذر زمان بی‌معنا شده است. افزایش حق انتخاب انسان در همۀ عرصه‌های زندگی که نتیجهٔ پیشرفت‌های عصر جدید است، باعث شد بشر به‌ندرت تحت تأثیر چیزی قرار گیرد. ایجاد فرصت‌های بیشتر برای متفاوت به‌نظررسیدن، به افزایش متمایزها منجر شده و متمایزماندن را دشوار کرده است. ویرانی تجربه که نتیجهٔ روزمرگی و غلبهٔ تجربه‌های تدریجی بر تجربه‌های یک‌باره است، کارکرد تجربه را کاهش داده است. تقویت نقش عاملیت بشر که کاهش چالش‌های معناساز روزمره را همراه آورد و گسترش دنیای انسان و ادراکات وی به فراموشی زودهنگام منجر می‌شود. این تغییرات و دستاوردها زندگی را بی‌معنا کرده است، معنا به مثابۀ تأثیر.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Age of Meaninglessness: Meaning as Effect (An Assessment ‎of the Meaningfulness of the Past and Present)‎

نویسنده [English]

  • Sasan Tahmasbi
Assistant Professor, Department of History, Payam-e Noor University, Tehran, Iran.‎ ‎ ‎‏ ‏Email: sasantahmasbi@pnu.ac.ir; Orcid: 0000-0001-5746-6544‎
چکیده [English]

The proposition that "everything has become meaningless" serves as the code phrase for life in the contemporary era. This judgment is based on a comparison with the past, as it is assumed that the past was meaningful while the present age is devoid of meaning. To explore this issue, this study, adopting a historical-philosophical approach, seeks to answer the question: Was the past meaningful, and has our era become meaningless? The findings indicate that the past was indeed meaningful, as human beings encountered a wealth of meaningful experiences. However, with humanity’s dominance over nature, the changing of seasons and interactions with the natural world now exert little influence on human life, rendering the passage of time meaningless. The expansion of individual choice in all aspects of life—an outcome of modern advancements—has made people less susceptible to being deeply affected by anything. The creation of more opportunities to appear different has led to an increase in distinctions, making sustained distinctiveness more challenging. The erosion of experience—resulting from the dominance of routine and the prevalence of gradual experiences over singular, impactful ones—has diminished its significance. Moreover, the strengthening of human agency, which has reduced the everyday challenges that once generated meaning, and the expansion of human perception and the world itself, have contributed to the rapid forgetting of experiences. These transformations and achievements have rendered life meaningless—meaning understood as impact.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meaning
  • meaninglessness
  • effect
  • experience.‎
آگامبن، جورجو. (1391). کودکی و تاریخ (دربارۀ ویرانی تجربه) (مترجم: ایمان پویا، چاپ دوم). تهران: نشر مرکز.
ابن‌فقیه همدانی، ابوبکر. (1349). ترجمۀ مختصرالبلدان (بخش مربوط به ایران) (مترجم: ح. مسعود، چاپ اول). تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
اریکسن، تروند برگ. (1385). تاریخ زمان (مترجم: اردشیر اسفندیاری، چاپ اول). آبادان: نشر پرسش.
اسکات، سوزی. (1397). معنابخشی به زندگی روزمره (مترجمان: فاطمه مکتوبیان و مریم مکتوبیان، چاپ اول). تهران: انتشارات جامعه شناسان.
بابک معین، مرتضی. (1394). معنا به مثابۀ تجربۀ زیسته (چاپ اول). تهران: انتشارات سخن.
بوردیو، پی‌یر. (1391). تمایز (نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی) (مترجم: حسن چاوشیان، چاپ دوم). تهران: نشر ثالث.
بوردیو، پی‌یر. (1394). نظریۀ کنش (دلایل عملی و انتخاب عقلانی) (مترجم: مرتضی مردیها، چاپ ششم). تهران: انتشارات نقش و نگار.
تاریخ شاهی قراختائیان. (2535). (مصحح: محمدابراهیم باستانی پاریزی، چاپ اول). تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
جانسون، مارک. (1396). زیبایی‌شناسی فهم انسان: معنای بدن (مترجم: جهانشاه میرزابیگی، چاپ اول). تهران: انتشارات آگاه.
چالمرز، دیوید. (1402). ذهنِ آگاه: در جستجوی نظریه‌ای بنیادی (مترجم: یاسر پوراسماعیل، چاپ اول). تهران: نشر نو.
زیمل، گئورگ. (1395). ماجراجو، در گئورگ زیمل: گزیدۀ مقالات (مترجم: شاپور بهیان، چاپ اول). تهران: انتشارات دنیای اقتصاد.
سبزکار، اسما. (1396). مرلوپونتی و روش تحلیل آثار نقاشی (ج2، چاپ اول). تهران: انتشارات هرمس.
شائولوز، جوزف. (1396). مقدمه‌ای بر تجربهٔ فرهنگ عمیق (مترجم: عبدالعزیز تاتار، چاپ اول). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
عین‌السطنه، قهرمان میرزا سالور. (1376). روزنامهٔ خاطرات عین‌السطنه (مصححان: مسعود سالور و ایرج افشار، ج2، چاپ اول). تهران: انتشارات اساطیر.
عین‌السطنه، قهرمان میرزا سالور. (1377). روزنامهٔ خاطرات عین‌السطنه (مصحح: مسعود سالور و ایرج افشار، ج4، چاپ اول). ‏تهران: انتشارات اساطیر.‏
فاضلی، مجتبی. (1391). معنا به مثابۀ تجربه. فصلنامۀ نقد و نظر،  17(68)، صص 17‑36.
فرمانفرماییان، مهرماه. (1383). زیر نگاه پدر (خاطرات مهرماه فرمانفرماییان از اندرونی) (چاپ اول). تهران: انتشارات کویر.
گیدنز، آنتونی. (1393). تجدد و تشخص (جامعه و هویت شخصی در عصر جدید) (مترجم: ناصر موفقیان، چاپ نهم). تهران: نشر نی.
مقدسی، ابوعبدالله محمد. (1385). احسن‌التقاسیم فی معرفةالاقالیم (مترجم: علینقی منزوی، چاپ دوم). تهران: انتشارات کومش.
نیچه، فردریش. (1386). ارادۀ قدرت (مترجم: مجید شریف، چاپ چهارم). تهران: انتشارات جامی.
نیچه، فردریش. (1382). نیست‌انگاری اروپایی (مترجمان: محمدباقر هوشیار و اصغر تفنگسازی، چاپ دوم). آبادان: نشر پرسش.
نیومان، آماندا. (1393). بیان تاریخی گذشته والتر بنجامین، در برگزیدهٔ مقالات والتر بنیامین (مترجم: رؤیا منجم، چاپ اول). تهران: نشر علمی.
وایت، لِسلی. (1379). تکامل فرهنگ (پیشرفت تمدن تا سقوط روم) (مترجم: فریبرز مجیدی، چاپ دوم). تهران: انتشارات نسل آفتاب.
هایدگر، مارتین. (1400). هستی و زمان (مترجم: عبدالکریم رشیدیان، چاپ دهم) تهران: نشر نی.