ارزیابی شارحان کافی در هستی شناسی عقل در سازگار بودن و نبودن با روایات: ارزیابی رویکرد استقلالی به عقل

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

هیات علمی گروه پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام پژوهشگاه قرآن و حدیث

چکیده

تفسیرِ هستیِ عقل به عنوان موجودِ مستقلِ از ساحاتِ وجودی انسان، یکی از رویکرده‌های شارحان کافی است. این رویکرد برآمده از نص روایات متواتر و برهان عقلی است که به دو نظریه تفکیک می‌شود. این دو نظریه در شرح روایت اول کافی ارائه شده‌اند. این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی و با تکیه بر نص‌گرایی این دو نظریه را ارزیابی می‌کند. نظریه «عقل به مثابه مخلوق اول»، بر اساس تاویل‌گرایی و برهان عقلی-فلسفی سامان می‌یابد و به همین دلیل با نتایج تحلیل نص‌گرایانه از روایات در «تطبیق مخلوق اول با عقل» و «عدم تعلق آن به ساحت حیات انسان» ناسازگار است. تحلیل «عقل به مثابه جوهر مفارق مشابه عقل فعال» بر مبنای نص‌گرایی شکل گرفته ولی تلاش کرده تبیین عقلانی از نظریه ارائه دهد و سازگاری بیشتری با روایات دارد لذا در «پذیرش وجود استقلالی» «وحدت در عین کثرت»، «قبول حرکت و فعل و انفعال»، «جدایی از هویت انسان در عین تعلق به ساحت انسان» «رابطه اشراقی با نفس ناطقه» با روایات سازگار است ولی چون در تبیین نظریه از مبانی عقلانی-فلسفی بهره جسته است در قائل شدن به «وجود تشکیکی»، « تاثیر عقل در مراتب نفس ناطقه» «چگونگی تعدد و تکثر عقول» با روایات ناسازگار است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Evaluation of sufficient explanations in the ontology of reason in terms of compatibility and non-conformity with narrations: evaluation of an independent approach to reason

نویسنده [English]

  • Shaeban Nosrati
The academic staff of the Ahl al-Bayt Kalam Research Institute, the Quran and Hadith Research Institute
چکیده [English]

The interpretation of the existence of reason as an entity independent of human existence is based on continuous narratives and rational arguments that are divided into two theories. This research evaluates these two theories with a descriptive analytical method. The theory of "intellect as the first creature" is based on the rational-philosophical argument and is inconsistent with the results of the textual analysis of the traditions in "the compatibility of the first creature with reason" and "its non-belonging to the field of human life". The analysis of "paradoxical essence similar to active intellect" has tried to provide a rational explanation of the theory and is more compatible with traditions, therefore in "acceptance of independent existence", "unity in the same multiplicity", "acceptance of movement and interaction", "separation from human identity" At the same time as belonging to the human sphere, the "relationship of enlightenment with the speaking soul" is compatible with the traditions, but since the explanation of the theory uses rational-philosophical foundations, it believes in the existence of "suspiciousness", "the influence of reason on the levels of the speaking soul", "how Multiplicity of minds" is incompatible with traditions

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kafi commentators
  • intellect in hadiths
  • intellect
  • abstinence of intellect
  • contradictory intellect