قالب‌های اقناعی در سیره امام رضا (علیه‌السلام) از نظرگاه زبان‌شناسی شناختی، معطوف به ولایت‌پذیری مخاطبان

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مدرسی معارف اسلامی، گروه مبانی نظری اسلام ، دانشکدۀ مطالعات اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی قم، قم،ایران.

2 دانشیار، گروه آموزشی مبانی نظری اسلام، دانشکدۀ مطالعات اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

چکیده

غایت وحی نبوی هدایت انسان‌ها به سوی کمال و سعادت حقیقی است. انبیا و اولیای معصوم دین وظیفۀ هدایت انسان‌ها را با ابلاغ معارف وحیانی، از طریق زبان یعنی ابزار تحقق کلام و ارتباط بین اذهان به انجام رسانده‌اند. استفاده از زبان و ساخت کلام، هرچه دارای دقت و ظرفیت‌های انتقال پیام باشد، معنا و مقصود اصلی پیام بهتر و دقیق‌تر در دسترس مخاطب قرار می‌گیرد. این امر در ارتباط اولیای معصوم دین، از جمله امام رضا(علیه السّلام) با مخاطبان هم‌عصرشان نمایان شده، و معبری برای القای مراتب ولایت معصومان و تمهید پذیرش مراتب ولایت از سوی آنان بوده است. نوشتار حاضر با روش توصیفی-تحلیلی کوشیده است مصادیقی از فنون به‌کاررفته در کلام آن امام بزرگوار را در راستای پذیرش ولایت آن حضرت، از سوی جریان‌ها، افکار و اشخاص عصر حیات ایشان، استخراج و ارائه کند؛ فنونی که امروزه نقش و تأثیرشان با توسعۀ علوم‌شناختی، از جمله زبان‌شناسی شناختی، بارزتر
و جدی‌تر تلقی می‌شود. خوش‌سازی کلام، ارائۀ تمثیل، استفاده از واژگان مأنوس با ذهن
مخاطب و سخن‌گفتن در محدودۀ درک مخاطب، از فنون زبان‌شناسی شناختی مندرج در کلام
امام رضا(علیه السّلام) هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Forms of Persuasion in Imam al-Riḍā’s Practice from the ‎Perspective of Cognitive Linguistics Concerning the Audiences’ ‎Willingness to Submit to Guardianship

نویسندگان [English]

  • Seyed Mojtaba Ahmadpanah 1
  • Hasan Panahi Azad 2
1 PhD, Teaching Islamic Studies, Educational Department of the Theoretical Foundations of Islam, Faculty of Islamic Studies, Islamic Maaref University, Qom, Iran
2 Associate professor, Educational Department of the Theoretical Foundations of Islam, Faculty of Islamic Studies, Islamic Maaref University, Qom, Iran
چکیده [English]

The ultimate goal of prophetic revelation is to guide humanity toward perfection and true happiness. Prophets and the infallible guardians of the faith fulfill their duty of guiding humanity by conveying divine knowledge through language, which serves as a tool for speech and intermental communication. The more precise and capable language is at conveying the message, the better and more accurately it communicates the intended meaning to the audience. This is evident in the interactions of the infallible figures, such as Imam al-Riḍā, with their contemporaries, acting as a pathway for instilling the levels of the guardianship of the infallibles and preparing the audience to accept these levels. This study, employing a descriptive-analytical approach, attempts to identify and present examples of the techniques employed in Imam al-Riḍā's speech that facilitated the acceptance of his guardianship by groups, ideologies, and individuals of his time. These techniques—whose importance and influence are further highlighted today with the advancement of cognitive sciences, including cognitive linguistics—include euphemism, presenting analogies, using vocabulary familiar to the audience, and speaking within the audience’s level of comprehension.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam al-Riḍā’s practice
  • cognitive linguistics
  • persuasion
  • euphemism
  • ‎analogy
  • submission to guardianship.‎

مراجع

* قرآن کریم
شریف رضی. (1390). نهج‌البلاغه (چاپ اول). قم: دفتر نشر معارف.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی. (1378). عیون اخبار الرضا(علیه السّلام) (ج1 و 2، چاپ اول). تهران: نشر جهان.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی. (1398). توحید (چاپ اول). قم: جامعۀ مدرسین.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی. (1413ق). من لا یحضر الفقیه (ج2، چاپ دوم). قم: جامعۀ مدرسین.
ابن‌عربی، محی‌الدین. (1946م). فصوص‌الحکم (ج1، چاپ اول). قاهره: داراحیاء الکتب العربیه.
ابن‌فارس، احمد. (1404ق). معجم المقاییس اللغه (ج5، چاپ اول). قم: مرکز النشر المکتب الاعلام الاسلامی.
بیات، الناز؛ بهرامی، حسین. (1396). مخاطب‌شناسی (چاپ اول). تهران: ادبیات روز.
بینگلر، اتولر. (1376). ارتباطات اقناعی (مترجم: علی رستمی، چاپ اول). تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات و سنجش صداوسیما.
جعفری، محمدتقی. (1366). تفسیری بر احتجاج امام علی ‌بن ‌موسی‌الرضا(علیه السّلام) با عمران صابی. در: مجموعه آثار دومین کنگرۀ جهانی حضرت رضا(علیه السّلام) (ج1، چاپ اول). مشهد: کنگره جهانی حضرت رضا(علیه السّلام).
جوادی آملی، عبدالله. (1391). تسنیم (ج3، چاپ دوم). قم: اسراء.
خسروپناه، عبدالحسین. (1390). کلام جدید با رویکرد اسلامی (چاپ دوم). قم: نشر معارف.
خسروپناه، عبدالحسین. (۱۳۹۵). فلسفۀ شناخت (چاپ اول). قم: نشر معارف.
دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه دهخدا (ج11، چاپ دوم). تهران: دانشگاه تهران.
راسخ مهند، محمد. (1386). اصول و مفاهیم بنیادی زبان‌شناسی شناختی. دو ماهنامۀ بخارا، (63)، صص172‑191. http://noo.rs/PCvWc
شرف‌الدین، سیدحسین. (1399). مخاطب‌شناسی در ارتباطات تبلیغی (چاپ اول). تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
صدرالمتألهین . (1428ق). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه (ج1، چاپ دوم). بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1371). المیزان فی تفسیر القرآن (ج1 و2 و15، چاپ دوم). قم: اسماعیلیان.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1372). اصول فلسفه و روش رئالیسم (ج1 و 2، چاپ هفتم). تهران: صدرا.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1381). انسان از آغاز تا انجام (رساله انسان در دنیا) (چاپ دوم). تهران: الزهرا.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1390). علامه طباطبایی فیلسوف علوم‌انسانی اسلامی (به کوشش: عبدالحسین خسروپناه، چاپ اول) تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
طبرسی، احمد بن‌ علی. (1403ق). الاحتجاج علی اهل اللجاج (ج2، چاپ اول). مشهد: نشر مرتضی.
عین‌القضات همدانی، عبدالله. (1386). تمهیدات (چاپ هفتم). تهران: منوچهری.
عاملی، محمد بن حسن. (1409ق). وسائل‌الشیعه (ج1، چاپ اول). قم: موسسه آل‌البیت^.
قائمی‌نیا، علیرضا. (1386). زبان‌شناسی شناختی و مطالعات قرآنی. فصلنامۀ ذهن، (30)، صص 3‑26. http://noo.rs/7zspD
کلینی، یعقوب. (1429ق). الکافی (ج1 و2، چاپ اول). قم: دارالحدیث.
کمپانی زارع، مهدی. (1389). مناظرۀ امام رضا× با عمران صابی. فصلنامۀ اطلاعات حکمت و معرفت، (11)، صص 8-54. http://noo.rs/fcEyb
گلفام، ارسلان. (1383). اصول بنیادی زبان‌شناسی شناختی و مقایسۀ آن با رویکرد زبان‌شناسی زایشی. فصلنامۀ مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، (186)، صص 265‑274. http://noo.rs/VD8io
گیل، دیوید؛ ادفر، برجیت. (1384). الفبای ارتباطات (مترجم: رامین کریمیان و همکاران، چاپ اول). تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ای.
لاینز، جان. (1385). زبان‌شناسی شناختی (مترجم: حسین واله، چاپ دوم). تهران، گام نو.
لیکاف، جورج. (1395). قلمروی تازه علوم‌شناختی؛ آن چه مقوله‌ها درباره ذهن فاش می‌کنند (مترجم: جهان‌شاه میرزابیگی، ج1، چاپ اول). تهران: آگاه.
مطهری، مرتضی. (1374). مجموعه آثار (ج9، چاپ اول). تهران: صدرا.
معین، محمد. (1382). فرهنگ فارسی معین (ج1، چاپ اول). تهران: سی‌گل.
واعظی، احمد. (1380). درآمدی بر هرمنوتیک (چاپ اول). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار