تحلیل و بررسی زبان فازی حکمت متعالیه با تکیه بر معنای زبان و شهود صدرایی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 طلبۀ سطح4، حکمت متعالیه، مرکز پژوهش های اسلامی، موسسه آموزش عالی معصومیۀ قم. قم، ایران

2 استادیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه قم، قم، ایران.

3 استادیار، گروه فلسفه و کلام، مرکز پژوهش های اسلامی، موسسه آموزش عالی معصومیۀ قم، قم، ایران.

چکیده

از منظر محقق، اگر در فلسفه با موضوعی عام به نام وجود سروکار داریم؛ به‌طوری‌که با ویژگی تشکیک و ذومراتب بودن آن، تمام هستی را دربرمی‌گیرد، شایسته نیست که بیان حقایق را محدود در یک زبان به مثابۀ تنها زبان و بیان حقایق معرفی کنیم. انسان فلسفی در رویارویی با وجود واحد ذومراتب که با حرکت جوهری اشتدادی، مراتب وجودی و ادراکی انسان و عوالم کلی وجود، مجموعۀ منظمی را به نمایش می‌گذارد، با تمرکز بر یک بُعد از زبان - ‌مثلاً زبان ملفوظ - در واکاوی و تبیین حقایق، با تراژدی بزرگی روبه‌رو می‌شود که راه نجات از آن یک نگاه جامع و چندساحتی را می‌طلبد. ملاصدرا با تعریف زبان به مثابۀ یک واحد مشکک، مراتب و مصادیق مختلفی را از زبان به تصویر می‌کشد که در آن، تمسک به یک زبان خاص - ‌مثلاً زبان ملفوظ - و نفی زبان دیگر - ‌مثلاً زبان شهود - جایی ندارد؛ بلکه زبان صدرایی به مثابۀ زبان فازی و مشکک در دل حکمت متعالیه ساری و جاری است؛ به‌طوری‌که به تعداد مراتب ادراکی و وجود انسان، زبان خواهیم داشت و زبان وسعتی به اندازۀ همۀ هستی پیدا می‌کند. این تحقیق تلاش می‌کند که با روش کتابخانه‌ایی و رویکرد تحلیلی - ‌توصیفی و با استعانت از منظومۀ فکری ملاصدرا، به این پرسش پاسخ دهد که چگونه دو مفهوم زبان و شهود می‌توانند ما را در ظهور و بروز زبان فازی صدرایی به مثابۀ یک واحد مشکک یاری کند؟

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis and Examination of the Fuzzy Language of ‎Transcendent Wisdom with Emphasis on the Meaning of Language and Sadraean Intuition

نویسندگان [English]

  • Azadeh Nezami 1
  • Habe ollah DaneshShahraki 2
  • Mahdi Zandeyeh 3
1 Level-Four student, Transcendent Wisdom, Islamic Research Center, Masoumieh Higher Education Institute, Qom, Iran
2 Assistant professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology, University of Qom, Qom, Iran.
3 Assistant professor, lamic Research Center, Masoumieh Higher Education Institute, Qom, Iran.
چکیده [English]

From the perspective of researchers, when philosophy deals with a universal concept like existence, encompassing all of being with its gradational and hierarchical nature, it is unbefitting to confine the expression of truths to a single language as the sole medium of conveying the facts. The philosophical mind, confronting a unified yet hierarchical existence that, through essential intensified motion, reveals an ordered system of human existential and perceptual levels and the realms of existence, faces a profound tragedy if it limits itself to one dimension of language—such as spoken language—in analyzing and explaining truths. The way forward from this predicament requires a comprehensive, multi-dimensional perspective. Mullā adrā, by defining language as a gradational (mushakkik) entity, envisions diverse levels and instances of language, where reliance on one form—such as spoken language—and exclusion of another—like intuitive language—finds no place. Rather, adraean language, as a fuzzy and gradational system, permeates through the very essence of Transcendent Wisdom; thus, as many levels of perception and existence as humans experience, there will be corresponding languages, broadening language to encompass all of existence. This research, employing a library-based method and an analytical-descriptive approach, seeks to address how the two concepts of language and intuition can assist in manifesting Ṣadrā’s fuzzy language as a gradational entity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Language
  • Intuition
  • Fuzzy Language
  • Mullā Ṣadrā.‎
* قرآن مجید.
آشتیانی، جلال‌الدین. (1378). منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران (ج1). قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
آشتیانی، جلال‌الدین. (1381). شرح برزاد المسافر ملاصدرا (ج1). قم: بوستان کتاب.
اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
احسایی، احمدبن‌زین‌الدین. (1384). شرحالعرشیة (محقق: صالح احمد باب، ج1). بیروت: انتشارات البلاغ.
جوادی آملی، عبدالله. (1389). رحیق مختوم (ج1 و 6، چاپ چهارم). قم: اسراء.
حبیبی، آرش؛ سرافراز، اعظم و ایزدیار، صدیقه. (1393). تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی (چاپ اول). رشت: کتیبۀ گیل.
حسن‌زاده آملی، حسن. (1375). نصوص الحکم بر فصوص الحکم (پدیدآورنه دیگر: محمد بن ‌محمد فارابی، ج1). تهران: مرکز نشر فرهنگی رجا.
حق‌بین، فریده. (1379). مبانی توصیف زبان (منطق ارسطویی یا منطق فازی)، مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی (مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس زبان‌شناسی نظری و کاربردی). شماره91، صص 222-263.
رضانژاد، غلامحسین. (1387). مشاهدالالوهیة (ج3). قم: آیت اشراق.
سعدی‌پور، محمود. (1370). فرهنگ فارسی خرد (چاپ دوم). تهران: انتشارات فخر رازی.
سلیمان، حییم. (1382). فرهنگ معاصر انگلیسی - فارسی، فارسی - انگلیسی (چاپ پنجم). تهران: پژوهش فرهنگ معاصر.
ساروخانی، باقر. (1385). روشهای تحقیق در علوم اجتماعی (ج1، چاپ هجدهم). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
صدری افشار، غلامحسین؛ نسرین، حکمی و نسترن، حکمی. (1381). فرهنگ معاصر فارسی (چاپ چهارم). تهران: فرهنگ معاصر.
عمید، حسن. (1362). فرهنگ عمید (چاپ هجدهم). تهران: امیرکبیر.
قطب‌الدین شیرازی، محمود بن ‌مسعود .(1392). تعلیقیۀ ملاصدرا بر حکمهالاشراق (شارح: ملاصدرا، ج4). تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
کرمانی، طوبی؛ یعقوبیان، محمدحسن. (1390). تفکر فازی فلسفه صدرایی. فصل‌نامه خردنامه، شماره 64، صص 63-80 .
مصباح یزدی، محمدتقی. (1394). شرح جلد هشتم اسفار (جزء اول، چاپ چهارم). تهران: انتشارات امیرکبیر.
ملاصدرا. (1360). اسرارالآیات (مصحح: محمد خواجوی). تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفۀ ایران.
ملاصدرا. (1362). منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه (مترجم و شارح: عبدالمحسن مشکوه الدینی). تهران: انتشارات آگاه.
ملاصدرا. (1363). مفاتیحالغیب (مصحح و مقدمه: محمد خواجوی، محشی: علی ‌بن ‌جمشید نوری). تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفۀ ایران.
ملاصدرا. (1366 «الف»). تفسیر القرآن الکریم (مصحح: محمد خواجوی، ج1، 2 و 4). قم: انتشارات بیدار.
ملاصدرا. (1366 «ب»). شرح اصول کافی (نویسندۀ دوم: محمد بن ‌یعقوب کلینی، مصحح: محمد خواجوی، ج3). تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ملاصدرا. (1367). اسرارالآیات (نویسندۀ دوم: نصرت بیکم، امین، مترجم: علویه همایونی). اصفهان: انتشارات علویه همایونی.
ملاصدرا. (1378 «الف»). المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الکمالیة (محقق: محمد خامنه‌ای). تهران: بنیاد حکمت صدرا.
ملاصدرا. (1378 «ب»). سه رسالۀ فلسفی (المسائل القدسیة) (مصحح: جلال‌الدین آشتیانی). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
ملاصدرا. (1394). شواهد الربوبیة (چاپ نهم). قم: بوستان کتاب.
ملاصدرا. (1397). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (ج1، 2، 3، 4، 7 و8، چاپ هشتم). قم: انتشارات طلیعه نور.
ملاصدرا. (بی‌تا «الف»). ایقاظ النائمین (مصحح: محسن مؤیدی). تهران: انتشارات مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفۀ ایران.
ملاصدرا. (بی‌تا «ب»). الرسائل (اکسیر العارفین). قم: انتشارات مکتبه المصطفوی.
یزدان‌پناه، یدالله. (1391). حکمت اشراق (ج1، چاپ دوم). قم: انتشارات سمت.
یزدان‌پناه، یدالله. (1395). تأملاتی در فلسفۀ اسلامی (ج1). قم: انتشارات کتاب فردا.
Asgar zadeh, L. A., & Aliev, R. A. (2018). Fuzzy logic theory and applicatios:
Pavt 1 and pavt ll. New Jersey .worlds cientific.