وضعیت‌سنجی فلسفی شرور در عصر ظهور

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 . دانش آموخته سطح چهار،فلسفه و کلام حوزه علمیه قم. قم. ایران.(نویسنده مسئول)

2 استاد، گروه فلسفه، دانشکده فلسفه، دانشگاه باقر العلوم، قم، ایران.

3 دانش آموخته سطح چهار، فلسفه جامعة الزهرای قم، قم، ایران.

چکیده

یکی از مسائل اساسی در حوزهٔ دین‌پژوهی و فلسفه دین، جایگاه شرور در عالم دنیا و ارتباط آن با خالق است که همواره در طول تاریخ، نگاه فلاسفهٔ اسلامی و غربی را به خود معطوف کرده است. پیوند این مسئله با خداباوری، ابهامی است که حل آن می‌تواند سطح گسترده‌ای از باورمندی به حکمت خداوند را در میان جوامع به دنبال داشته باشد؛ زیرا بشر همواره در طول حیات خود، با ناملایمت‌ها درگیر است و در عرصهٔ زندگی دنیوی، انتظار دستیابی به خیر مطلق و رهایی از شرور را با خود دارد. بنا بر اعتقاد قطعی اسلامی، بشر در همین حیات دنیوی، به آرمان‌شهری الهی دست پیدا خواهد کرد که «عصر ظهور» نامیده می‌شود. با این همه، تحلیل فلسفی چندانی دربارهٔ این عصر وجود ندارد و از حیث فلسفی، به تحلیل مسئلهٔ شرور در این دوران نیز توجه نشده است. ازاین‌رو نگارنده در این اثر، با روشی توصیفی-‌تحلیلی به تبیین این مسئله پرداخته است. درنهایت نتیجهٔ تحقیق این است که در عصر ظهور، رذایل اخلاقی که ریشه در سوء اختیار و ارادهٔ انسان و شرور نفسانی دارد، وجود نخواهد داشت و به سبب استکمال هستی و انسان، محدودیت‌های متافیزیکی برداشته خواهد شد و آلام بشر که به دلیل محدودیت‌های ماده بوده است، با اشتداد وجودی عالم، به پایان خواهد رسید. این تکامل در ظرف وجودی عالم ماده شکل خواهد گرفت و به معنی سلب ماده از عالم طبیعت نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Philosophical Survey of Evils During the Reappearance Period

نویسندگان [English]

  • Mostafa Rezaei 1
  • Mohammad Mahdi Gorjian Arabi 2
  • Masoumeh Najafimagamir 3
1 Level-four graduate, Philosophy and theology, Seminary of Qom, Qom, Iran (corresponding).
2 Prof., Department of Philosophy, Faculty of Philosophy, Baqir al-Olum University, Qom, Iran
3 Level-four graduate, Philosophy, Jamiʿat al-Zahra, Qom, Iran.
چکیده [English]

A fundamental issue in religious studies and the philosophy of religion is the existence of evil in the world and its relationship to the creator. This topic has historically engaged both Islamic and Western philosophers. The ambiguity surrounding this issue in relation to theism can lead to a broader acceptance of divine wisdom within communities. This is because humans, often confronted with atrocities in their lives, seek to achieve absolute good and be free from evil. According to definitive Islamic beliefs, humans are expected to attain a divine utopia in this worldly life known as the “Reappearance Period.” However, there is a lack of philosophical analysis regarding this period in relation to the problem of evil. This article employs a descriptive-analytic method to explore this issue. We conclude that during the Reappearance Period, moral vices resulting from misuse of human free will and psychological evils will no longer exist. Additionally, due to human and existential perfection, metaphysical limitations will disappear, and material constraints causing human suffering will cease, owing to the existential enhancement of the world. This perfection occurs within the material world and does not imply that the world is detached from matter.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Evils
  • Reappearance Period
  • evolution of history
  • motion
  • philosophical analysis
* قرآن کریم
** نهج‌البلاغه
ابن‌سینا. (1379). تعلیقات (چاپ چهارم)، تهران: نشر حکمت و فلسفه.
ابن‌سینا. (1380). النجاة (چاپ دوم). تهران: نشر دانشگاه تهران.
ابن‌سینا. (1382). رسائل ابن سینا. (چاپ دوم). قم: بیدار.
ارسطو. (1366). متافیزیک (مابعدالطبیعه)، کتاب پنجم (مترجم: بر پایهٔ متن یونانی از شرف‌الدین خراسانی، چاپ اول). تهران: حکمت.
پلانتینگا، آلوین. (1376). فلسفهٔ دین (خدا، اختیار و شرّ) (مترجم: محمد سعیدی‌مهر، چاپ دوم). قم: طه.
پلنتینگا، آلوین. (1374). کلام فلسفی (سوم). تهران: مؤسسهٔ فرهنگی صراط.
خمینی، روح‌الله. (1385). تقریرات فلسفه امام خمینی. (ج3 و 2، چاپ هفتم). تهران: مؤسسهٔ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
والش، دبلیو. اچ. (1363). مقدمه‌ای بر فلسفهٔ تاریخ (مترجم: ضیاءالدین علایی طباطبایی، چاپ سوم). تهران: چاپخانه سپهر.
سهروردی، شهاب‌الدین. (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق (ج1، چاپ چهارم). تهران: مؤسسهٔ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
سهروردی، شهاب‌الدین. (1380 «الف»). التلویحات (مصحح و مقدمه هانری کربن، چاپ چهارم). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سهروردی، شهاب‌الدین. (1380 «ب»). حکمه‌الاشراق (مصحح و مقدمه هانری کربـن). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، نوبت پنجم.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1364). اصول فلسفه و روش رئالیسم (ج4، چاپ ششم). قم: انتشارات صدرا.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1395). نهایه‌الحکمه (ج4، چاپ بیست و سوم). قم: جامعه مدرسین.
فارابی، ابونصر. (1379). غازانی، سید اسماعیل، فصوص الحکم (مقدمه و تحقیق علی اوجبی، چاپ سوم).‌ تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
کلینی، محمدبن‌یعقوب. (1385). کافی (ج1، چاپ پنجم). قم: جامعه مدرسین.
مجلسی، محمدباقر. (1387). بحارالأنوار (ج7، 24 و67، چهل و دوم). قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ملاصدرا، محمدبن‌ابراهیم. (1362). مبدأ و معاد (چاپ دوم). تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا، محمدبن‌ابراهیم. (1375). رسائل فلسفی (چاپ سوم). تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا، محمدبن‌ابراهیم. (1376). مفاتیحالغیب (چاپ دوم). تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا، محمدبن‌ابراهیم. (1378). رسالة فی‌الحدوث (چاپ دوم). تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا، محمدبن‌ابراهیم. (1381). اسفار (ج1، 3، 7، 6، 8و 9، چاپ پانزدهم). تهرانـ‌بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ملاصدرا، محمدبن‌ابراهیم. (1382). الشواهد الربوبیة (چاپ دهم). تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.