آیا دیوید هیوم برای پذیرش وجود خداوند جایی باقی می‌گذارد؟

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی پسادکتری،گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران (نویسنده مسئول)

2 استادیار، گروه فلسفه،دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

هیوم از بزرگ‌ترین فیلسوفان سنت بریتانیایی بود که قصد داشت در نوشته‌های فلسفی‌اش، با تدوین چالش شکاکانه و چالش فریب اثبات کند که خداوند وجود ندارد؛ اما به تازگی محققان تلاش می‌کنند تا این رویکرد معارضه‌جویانهٔ هیوم دربارهٔ وجود خداوند را تعدیل کنند و نشان دهند که او وجود خداوند را می‌پذیرد؛ این کار عمدتاً با تکیه بر خوانش دیگر از نگرش هیوم به برهان نظم انجام شده است. این مقاله با استناد به اصل شکاکانه و اصل طبیعت‌گرایانهٔ نظام هیوم می‌خواهد نشان دهد که این رویکرد جدید محققان از موضع هیوم دربارهٔ وجود خداوند و برخی دیگر از این سنخ رویکردها، قابل اعتراض و بسیار چالش‌برانگیز هستند. در این مقاله، روش تحقیق به تناسب موضوعِ آن از نوع کتابخانه‌ای است و روش نگارش مقاله نیز توصیفی‌ـ‌تحلیلی است. در هر بخش افزون بر بیان دیدگاه خودِ دیوید هیوم در باب مباحث مطرح‌شده، به برخی آثار و دیدگاه‌های شارحان و مفسران وی در بخش‌هایی که مورد نیاز است، اشاره و به تحلیل و بررسی آنها نیز پرداخته شده است. دست آخر نتیجه این شد که هیوم در فلسفۀ خود برای پذیرش وجود خداوند جایی باقی نمی‌گذارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Does David Hume Allow Room for Accepting God’s Existence?

نویسندگان [English]

  • Farideh Lazemi 1
  • Zolfagar Hemmati 2
1 Postdoctoral fellow, Department of Philosophy, Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Tabriz, Tabriz, Iran (corresponding author).
2 . Assistant Professor, Department of Philosophy, Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Tabriz, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Hume was one of the greatest philosophers of the British tradition, whose intention in his philosophical writings was to formulate a skeptical and deceptive challenge, aiming to demonstrate that God does not exist. Recently, however, some researchers have sought to moderate Hume’s antagonistic approach to God’s existence, arguing that he accepted the possibility of God's existence. This view is largely based on an alternative reading of Hume’s stance on the design argument. Drawing upon the skeptical and naturalistic principles in Hume’s philosophical system, this article aims to demonstrate that these recent approaches regarding Hume’s position on God's existence, along with similar interpretations, are objectionable and problematic. The research method employed in this article is bibliographical, and the article is written using a descriptive-analytic approach. In each section, alongside David Hume’s views on the issues at hand, the works and interpretations of his commentators are cited and examined as necessary. Finally, we conclude that Hume allows no room for accepting God's existence in his philosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • God
  • material world
  • skeptical principle
  • naturalistic principle
  • skeptical challenge
  • deceptive challenge
  • problem of evil
  • David Hume
بارکلی، جرج. (1392). رساله در اصول علم انسانی به ضمیمهٔ سه گفت‌وشنود (مترجم: منوچهر بزرگمهر، چاپ اول). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
دکارت، رنه. (1390). تأملات در فلسفهٔ اولی (مترجم: احمد احمدی، چاپ هشتم). تهران: نشر سمت.
هیوم، دیوید. (1395). رساله‌ای دربارهٔ طبیعت آدمی (کتاب اول، مترجم: جلال پیکانی، چاپ اول). تهران: انتشارات ققنوس.
هیوم، دیوید. (1396 ). گفت‌وگوهایی دربارهٔ دین طبیعی (خوانشی دیگر) (مترجم: رسول رسولی‌پور و سوده مهتاب‌پور، چاپ اول). تهران: انتشارات حکمت.
هیوم، دیوید. (1397). کاوشی درخصوص فهم بشری (مترجم: کاوه لاجوردی، چاپ چهارم). تهران: نشر مرکز.
Gaskin, J. C. A. )1988(. Hume’s Philosophy of Religion (2nd ed.). London: Macmillan.
Hendel, Charles. )1925(. Studies in the Philosophy of David Hume. Princeton, N. J.: Princeton University Press.
Israel, Jonathan. )2006(. Enlightenment Contested: Philosophy, Modernity, and the Emancipation of Man 1670–1752. Oxford: Oxford University Press.
Livingston, Donald. )1998(. Philosophical Melancholy and Delirium. Chicago: Chicago University Press.
Willis, Andre. (2014). Toward a Humean True Religion: Genuine Theism, Moderate Hope and Practical Morality. University Park: The Pennsylvania University Press.