نقدی کوتاه بر درون‌نگریِ دکارتی با تمرکز بر تز شفافیت

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه فلسفه‌ی معاصر، دانشکده ادبیات وزبان های خارجی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران (نویسنده مسئول).

2 استادیار، گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

3 استاد، گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

درون‌نگری روشی است برای دسترسی به محتویات ذهن، و تحقق آن نیز بسته به پذیرشِ تز «شفافیت ذهن» است. این تز بخشی از پارادایم فلسفهٔ دکارت را برای شناخت ذهن تشکیل می‌دهد، و به واسطهٔ ویژگی‌هایی، مانند بی‌واسطگی، خطاناپذیری، حجیت اول‌شخص و غیره مشخص می‌شود. طرفداران تز شفافیت، ذهن را همچون ظرفی شفاف می‌دانند که همهٔ محتویات آن، اعم از امور ثابت - مانند حالت‌های ذهنی - و غیرثابت - مانند رویدادهای ذهنی - بالذات معلوم‌اند. با این حال، آزمایش‌های تجربی و استدلال‌های فلسفی حاکی از آن‌اند که ذهن پر از واسطه‌های پیدا و پنهان است، در فهم محتویات خودش دچار خطا می‌شود، از تأثیر عوامل بیرونی غافل است و خود را به اشتباه مرجع همهٔ احکامش می‌داند و غیره. این موارد نشان می‌دهند که ذهن برخلاف مدعای دکارت، برای خودش شفاف نیست. این مقاله با روش تحلیلی_انتقادی می‌کوشد تا با تحلیلِ برخی از ویژگی‌های بیان‌شده، تز شفافیت را بیازماید و از آن بدیهی‌زدایی کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Brief Critique of Cartesian Introspectivism with a focus on the Transparency Thesis

نویسندگان [English]

  • Seyyed Mostafa Hosseini 1
  • Mahmoud Sufiani 2
  • Mohammad Asghari 3
1 . PhD student, Department of Contemporary Philosophy, Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Tabriz, Tabriz, Iran (corresponding author).
2 Assistant professor, Department of Philosophy, Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
3 . Professor, Department of Philosophy, Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Introspection is a method used to access the contents of the mind, relying on the thesis of the transparency of the mind. This notion constitutes part of Descartes’s philosophical paradigm regarding the mind, characterized by immediacy, infallibility, and first-person authority. Proponents of the transparency thesis argue that the mind resembles a transparent container, with all its contents, including constant entities like mental states and unstable ones like mental events, essentially known. However, empirical experiments and philosophical arguments reveal numerous apparent and hidden intermediaries in the mind, leading to errors in self-understanding, unawareness of external influences, and the presumption of authority over all judgments. This challenges Descartes’s claim that the mind is transparent to itself. Utilizing the analytic-critical method, this article scrutinizes these characteristics to assess the transparency thesis and dispel its self-evidence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transparency
  • Descartes
  • introspection
  • contents of the mind

مراجع

دکارت، رنه. (1391). تأملات در فلسفهٔ اولی، احمد احمدی، تهران: انتشارات سمت، چاپ دهم.
دکارت، رنه. (1393). اعتراضات و پاسخ‌ها، علی افضلی، تهران: انتشارات شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم.
شوایتزگبل، اریک. (1396). درون‌نگری، یاسر پوراسماعیل، تهران: انتشارات ققنوس، چاپ دوم.
لرر، گیث. (1397). نظریهٔ معرفت، مهدی عبدالهی، تهران: مؤسسهٔ پژوهشی حکمت و فلسفهٔ ایران، چاپ دوم.
موحد، ضیا. (1374). واژه‌نامهٔ توصیفی منطق، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اول.
هیوم، دیوید. (1395). رساله‌ای دربارهٔ طبیعت آدمی (کتاب اول: در باب فهم)، جلال پیکانی، تهران: انتشارات ققنوس، چاپ اول.
 
Armstrong, David M. (1963). Is introspective knowledge incorrigible?. Philosophical Rewiew, 72, pp. 417-432.
Armstrong, David M. (1968). A Materialist Theory of Mind. Humanities Press.
Boring, E. G. (1953). A history of introspection. Psychological Bulletin, 50, pp. 169–189
Churchland, P. (2013). Matter and consciousness (3rd ed.). The MIT Press.
Dennett, Daniel C. (1978). Why You Can’t Make a Computer that Feels Pain. Syntheses , 38 (3), pp. 415-449.
Dennett, Daniel C. (1991). Consciousness explained. Boston: Little, Brown, & Co.
Hatfield, Gary. (2011). Transparency of Mind: The Contributions of Descartes, Leibniz, and Berkeley to the Genesis of the Modern Subject. In Departure for Modern Europe: A Handbook of Early Modern Philosophy (1400–1700) (Hubertus Busche Ed., pp. 361–375). Hamburg: Felix Meiner Verlag.
Nisbett, R. E. & Schachter, S. (1966). Cognitive manipulation of pain. Journal of Experimental Social Psychology, (2), pp. 227-236.
Nisbett, Richard & Wilson, Timothy. (1977). Telling More Than We Can Know: Verbal Reports on Mental Processes. Psychological Review. 84 (3), pp. 231-59.
Reid, Thomas. The Works of Thomas Reid, D.D.:1846 Now Fully Collected, with Selections from his Unpublished Letters. Edinburgh: Maclachlan and Stewart
Schwitzgebel, Eric. (2008). The Unreliability of Naive Introspection. Philosophical Review, 117, pp. 245-273.
Schwitzgebel, Eric. (2011). Perplexities of consciousness. Cambridge: MA: MIT.Schwitzgebel.
Schwitzgebel, Eric. )2012). Introspection, what? In Introspection and consciousness (Declan Smithies & Daniel Stoljar, Eds.), Oxford: Oxford University Press. pp. 29--48 (2012).
Wilson, Margaret D. (1978). Descartes. New York: Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار