بررسی انتقادی دیدگاه شحرور دربارۀ گسترۀ عصمت پیامبران

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 طلبه سطح چهار حوزه علمیه حضرت زهراء(س) میبد، میبد، ایران

2 استادیار گروه فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، ایران

چکیده

عصمت پیامبران موضوعی بحث‌برانگیز است که از زوایای گوناگون کانون توجه اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است. محمد شحرور که از «قرآنیون» معاصر است، با استناد به برخی ادله، تنها پیامبر اسلام(صلّی الله علیه و اله) را، آن هم با شرایطی، دارای عصمت تکوینی می‌داند و این مقام را از دیگر پیامبران سلب می‌کند. به اعتقاد این نواندیش سوری، هر‌چند پیامبر اسلام(صلّی الله علیه و اله) در مقام رجلیت و نبوت معصوم نیست، مقام رسالت با ویژگیِ عصمت رسول(صلّی الله علیه و اله) همراه است. وی در این ادعایش به برخی آیات قرآن کریم و مبانی عقلی خویش استناد می‌کند. هدف پژوهش حاضر آن است که با استناد به ادّلۀ عقلی و نقلی، ادعاهای شحرور دربارۀ عصمت انبیا را به روش توصیفی- تحلیلی بیان و با رویکردی انتقادی بررسی کند. نتیجه اینکه ظاهرگرایی در تفسیر آیات، جواز استفاده از روش عقلی مبتنی بر تدبّر و اجتهاد آزاد، اکتفا به قرآن و اعتقاد به بی‌نیازی به تفسیر، مهم‌ترین زمینه‌های تصویر نادرست شحرور از مسئلۀ عصمت پیامبران است که به التقاط و رأی‌گرایی در برداشت از آیات منجر شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Consideration of Sharur’s View of the Scope of Prophets’ Infallibility

نویسندگان [English]

  • Zahra Hamzhi 1
  • Mohammad Ali Mohiti Ardakan 2
1 Level-4 Student, Al-Zahra Seminary of Meybod, Meybod, Iran
2 Assistant professor, Department of Philosophy, Imam Khomeini Education and Research Institute, Qom, Iran
چکیده [English]

Infallibility of prophets is a controversial issue considered by Muslim intellectuals in different aspects. Muhammad Shahrur, a contemporary “Quranist,” has cited evidence to show that only the Prophet of Islam has existential infallibility under certain conditions, denying infallibility in the case of other prophets. According to this Syrian intellectual, although the Prophet of Islam is not infallible as a man and as a prophet, his position of messengership involves infallibility. In this claim, he cites certain Quranic verses and rational foundations. In this paper, we cite rational and transmitted evidence to critically consider Shahrur’s claims about the infallibility of prophets with a descriptive-analytic method. We conclude that superficialism about Quranic verses, permission of deploying the rational method based on free reflections, resting content with the Qur’an, and the belief that exegesis is not needed are the major grounds for Shahrur’s inaccurate conception of the infallibility of prophets, which led to eclecticism and personal opinions in interpreting Quranic verses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Infallibility of prophets
  • prophethood
  • messengership
  • Muhammad Shahrur
  • Quranists
* قرآن کریم.
1. آلوسی، محمود. (1415ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم (ج10). بیروت: انتشارات دار الکتب العلمیه.
2. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی. (1404ق). تحف العقول (مصحح: علی‌اکبر غفاری). قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
3. ابن ملاحمی، محمود. (1386). الفائق فی اصول الدین (به‌کوشش: ویلفرد مادلونگ و مارتین مکدرموت). تهران: انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
4. الهی‌‌راد، صفدر. (1399). انسان‌شناسی: سلسله دروس مبانی اندیشه اسلامی3. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قدّس سرّه).
5. ایجی، میر سید‌شریف. (1325ق). شرح المواقف (ج8). قم: نشر الشریف الرضی.
6. بحرانی، میثم بن علی. (1406ق). قواعد المرام فی علم الکلام. قم: مکتبة آیت الله العظمی المرعشی نجفی(قدّس سرّه).
7. ثقفی تهرانی، محمد. (1398ق). تفسیر روان جاوید. تهران: نشر برهان.
8. جوادی آملی، عبدالله (1393). تفسیر سورۀ صاد، جلسه 5. (نوشته وب سایت). بازیابی‌شده در 20 اردیبهشت1393 از: http://www.portal.esra.ir
9. جوادی آملی، عبدالله. (1381). وحی و نبوّت در قرآن. قم: نشر اسراء.
10. جوادی آملی، عبدالله. (1389). تفسیر سورۀ انبیا7، جلسه 53. (نوشته وب سایت). بازیابی‌شده در 5 دی 1389 از: http://www.portal.esra.ir
11. الحلی الأسدی، جمال الدین أبو منصور الحسن بن یوسف بن المطهر. (1417ق). النافع یوم الحشر فی شرح الباب الحادی عشر (شرح: الفقیه الفاضل المقداد السیوری). بیروت: دار الأضواء للطباعة والنشر والتوزیع.
12. راغب الإصفهانی، محمد. (1412ق). المفردات فی غریب القرآن (ج1). بیروت: انتشارات دار العلم الدار الشامیه.
13. زمخشری، محمود.(1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل (ج3). بیروت: دار الکتاب العربی.
14. سبحانی، جعفر. (1383). منشور جاوید (ج5). قم: انتشارات مؤسسه امام صادق(علیه السّلام).
15. شحرور، محمد. (1992م). الکتاب والقرآن؛ قرائة معاصرة. بیروت: نشر شرکة المطبوعات.
16. شحرور، محمد. (2000م). نحو اصول جدیدة للفقه الإسلامی - فقه المرأة (الوصیة - الإرث - القوامة - التعددیة - اللباس). دمشق: الاهالی. (نوشته وب سایت). بازیابی‌شده در 28 دسامبر 2013 از: http://shahrour.org/?p=5788
17. شحرور، محمد. (2012الف). القصص القرآنی- قراءة معاصرة، من نوح الی یوسف (ج2). دمشق: نشر مؤسسة الدراسات الفکریة المعاصر.
18. شحرور، محمد. (2012ب). السنة الرسولیة والسنة النبویة. بیروت: نشر دار الساقی.
19. شیخانی، محمد. (1998م). الرّد القرآنی على أوهام د. محمد شحرور فی کتابة الإسلام والإیمان. دمشق: دار قتیبة.
20. صبحی‌منصور، احمد (2006م). القرآن و کفی. (نوشته وب سایت). بازیابی‌شده در 5 جولای 2006 از: www.ahl-alquran.com/arabic/main.
21. صدر المتالهین، محمد بن ابراهیم. (1366ش). تفسیر القرآن الکریم (ج1و3). قم: بیدار.
22. الصیداوی، یوسف. (بی‌‌تا). بیضة الدیک - نقد لغوی لکتاب الکتاب والقرآن. دمشق: بی‌‌نا.
23. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان فی التفسیر القرآن (ج1 و 2 و 10 و 11 و 16 و 17). قم: دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزۀ علمیه قم.
24. الطباع، محمد‌سعید. (1992م). رسالة .. ورد - إلى ذلک الرجل. دمشق: بی‌‌تا.
25. طبرسی، فضل بن حسن. ( 1372). مجمع البیان (ج1 و 7). تهران: انتشارات ناصر خسرو.
26. طوسی، محمد بن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن (ج8). بیروت: نشر دار احیاء التراث العربی.
27. طیب، سید‌عبدالحسین. (1378). اطیب البیان فی تفسیر القرآن (ج8). تهران: نشر اسلام.
28. علامه حلی. (1419ق). کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد (محقق: حسن حسن‌زاده آملی). قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
29. علم الهدی (موسوی)، سید‌مرتضی علی بن حسین. (1431ق). الذخیرة فی علم الکلام (محقق: سید‌احمد حسینی، ج1). قم: انتشارات مؤسسة النشر الإسلامی.
30. علم الهدی (موسوی)، سید‌مرتضی علی بن حسین.(1405ق). رسائل المرتضی (محقق و تقدیم: السید أحمد الحسینی . إعداد: السید‌مهدی الرجائی، ج2). قم: انتشارات دار القرآن الکریم.
31. علم الهدی (موسوی). (1410ق). الشافی فی الامامة (ج3). قم: اسماعیلیان.
32. فخر الدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر. (1420ق). مفاتیح الغیب (ج8 و 12). بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
33. قرشی، سید‌علی‌اکبر. (1377). تفسیر احسن الحدیث (ج7). تهران: نشر بنیاد بعثت.
34. مزروعة، محمود محمّد. (2005م). شبهات القرآنیین حول السّنّة النّبویّة. مکة: جامعة امّ القری.
35. مصباح، محمدتقی. (1384). آموزش عقاید (دوره سه‌جلدی در یک مجلد). تهران: انتشارات شرکت چاپ و نشر بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامى.
36. مطهری، مرتضی. (1372). مجموعه آثار (ج1 و 2). تهران: انتشارات صدرا.
37. مفید، محمد بن محمد. ( 1413ق). مصنفات شیخ مفید (ج4). بی‌جا: المؤتمر العالَمی الألفیة الشیخ المفید.