ایمان صحابه در قرآن؛ بررسی و نقد نظریۀ عدالت صحابه

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران

چکیده

اهل سنت به دلیل نپذیرفتن امامت و خلافت منصوص، با هدف ایجاد اعتماد و اطمینان به واسطه‌های انتقال معارف و احکام اسلامی از رسول خدا(ص) به نسل‌های بعدی، با استناد به شماری از آیات و روایات، نظریه عدالت همه صحابه را مطرح کرده‌اند. در این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی به نقادی این نظریه پرداخته، به این پرسش پاسخ داده‌ایم که آیا آیات مرتبط با ایمان صحابه با نظریۀ عدالت صحابه سازگار است؟ در این مقاله با توجه به آیات مرتبط با نظریه عدالت صحابه، مباحثی مانند سبقت در ایمان، پایداری بر ایمان، پیمان بر ایمان، درجات ایمان، اظهار دروغین ایمان، ضعف در ایمان و انصراف از ایمان بررسی شده‌اند. نتیجه اینکه پایه نظریه عدالت صحابه مستحکم نیست و صحابه همانند دیگر افراد امت اسلامی به اقتضای خلقت انسانی و شهوات نفسانی در معرض ارتکاب برخی گناهان کبیره بوده‌اند و بلکه برخی مرتکب آنها نیز شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Sahaba’s Faith in the Quran: A Consideration and Critique of the Theory of the Righteousness of the Sahaba

نویسنده [English]

  • Ali Khorasani
.Assistant professor, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran
چکیده [English]

Since Sunni Muslims do not accept textually implied imamate and caliphate, they propounded the theory of the righteousness of all the Sahaba—Prophet Muhammad’s companions—in order to establish a trust in the media of conveying Islamic doctrines and rulings from the Prophet to the next generations, and they did so by making a recourse to a number of Quranic verses and hadiths. In this article, I adopt a descriptive and analytic method to criticize the theory. The question here is: Are Quranic verses concerning the Sahaba’s faith compatible with the theory of Sahaba’s righteousness? In this article, we consider Quranic verses associated with the theory, such as those regarding forerunners in faith, persistence on faith, the pledge of faith, degrees of faith, false profession of faith, weakness in faith, and giving up the faith. I conclude that the theory of the Sahaba’s righteousness does not rest on a firm ground. In fact, Sahaba were, just like other followers of Islam, susceptible of major sins as demanded by the human creation and personal desires, and some of them actually committed such sins.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sahaba
  • theory of Sahaba’s righteousness
  • Sahaba’s faith
  • Quran

مراجع

1. ابن‌اثیر، عزالدین. (1385ق). الکامل فی التاریخ (ج1 و 2). بیروت: دار صادر.
2. ابن‌خلدون. (بی‌تا). مقدمة ابن‌خلدون (به کوشش علی عبدالواحد، ج2). قاهره: دار نهضة مصر.
3. ابن‌سعد، عمر. (بی‌تا). الطبقات الکبری (ج1).بیروت: دار صادر.
4. ابن‌عاشور، محمد طاها. (بی‌تا). التحریر والتنویر (ج19، چاپ دوم). تونس: الدارالتونسیه للنشر.
5. ابن‌عبدالبر، یوسف بن عبدالله. (1415ق). الاستیعاب (به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، ج1). بیروت: دار الکتب العلمیه.
6. ابن‌هشام، عبدالملک (بی‌تا). السیرة النبویه (به کوشش السقاء و دیگران، ج1 و 2). بیروت: دار المعرفه
7. احمد بن حنبل. (1415ق). مسند احمد (ج4).بیروت: دار احیاء التراث العربی.
8. احمد حسین یعقوب.(1417ق). نظریه عداله الصحابه. قم: موسسه انصاریان
9. اسحاق بن راهویه. (1412ق). مسند ابن‌راهویه (به کوشش البلوشی، ج1). المدینه: مکتبة الایمان.
10. اسد حیدر. (1392ق). الامام الصادق والمذاهب الاربعة (ج1). بیروت: دارالکتب العربیه.
11. اصفهانی، ابونعیم. (1406ق). دلائل النّبوه (به کوشش محمد رواس و عبدالبر عباس، ج2). بیروت: دار النفائس(شامله).
12. امین، سید محسن. (1371ق). اعیان الشیعه (به کوشش حسن الامین، ج1). بیروت: دارالتعارف.
13. بخاری، محمد بن اسماعیل. (1418ق). صحیح البخاری (به کوشش بن باز، ج3 و 5). بیروت: دار الفکر.
14. بلاذری، احمد بن یحیی. (1417ق). انساب الاشراف (به کوشش زکار و زرکلی، ج1). بیروت: دار الفکر.
15. ترمذی، محمد بن عیسی. (1402ق). سنن الترمذی (به کوشش عبدالوهاب، ج5). بیروت: دار الفکر.
16. ثعالبی، عبدالملک. (1418ق). تفسیر ثعالبی (الجواهر الحسان) (به کوشش: عبدالفتاح و دیگران، ج3). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
17. جعفریان، رسول. (1373). سیره رسول خدا|. قم: سازمان چاپ و انتشارات.
18. جوزی، جمال الدین. (1407ق). زادالمسیر (ج2، چاپ چهارم). بیروت: المکتب الاسلامی.
19. حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله. (1411ق). المستدرک علی الصحیحین (به کوشش: مصطفی). بیروت: دار الکتب العلمیه.
20. حسکانی، عبیدالله بن عبدالله. (1411ق). شواهد التنزیل (به کوشش: محمودی، ج1). تهران: وزارت ارشاد.
21. ذهبی، شمس الدین. (1413ق). سیر اعلام النبلاء (به کوشش: گروهی از محققان، ج10). بیروت: الرساله.
22. زمخشری، محمود بن عمر. (1415ق). الکشاف (ج2).قم: بلاغت.
23. سخاوی، محمد بن عبدالرحمن. (1414ق). فتح المغیث (ج3). بیروت: دارالکتب العلمیه.
24. سمرقندی، ابولیث. (1413ق). تفسیر سمرقندی (بحرالعلوم) (به کوشش: علی معوّض و دیگران، ج2). بیروت: دار الکتب العلمیه.
25. شرف الدین، سید عبدالحسین. (بی‌تا). ابوهریره. قم: انصاریان.
26. طباطبایی، محمد‌حسین. (1393ق). المیزان (ج1، 2، 12 و 16). بیروت: اعلمی.
27. طبرسی، فضل بن حسن. (1406ق). مجمع البیان (ج2، 3، 5، 7، 8 و 9).بیروت: دار المعرفه.
28. طبری، محمد بن جریر. (1412ق). جامع البیان (ج3، 5، 11 و 13). بیروت: دار المعرفه.
29. عسقلانی، ابن‌حجر. (1415ق). الإصابه (به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، ج4 و 16). بیروت: دار الکتب العلمیه.
30. فخر الرازی، محمد بن عمر. (1413ق). التفسیر الکبیر (ج23). قم: دفتر تبلیغات.
31. فهداوی، محمد محمود. (1428ق). عدالة الصحابه عندالمسلمین. ریاض: مکتبة الرشد.
32. قرطبی، محمد بن احمد. (1405ق). تفسیر قرطبی (الجامع لأحکام القرآن) (ج7 و 9). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
33. کایه، هبة الله بن حسن. (1426ق). شرح اصول اعتقاد اهل السنة و الجماعة. ریاض: دار طیبه.
34. ماوردی، علی بن محمد. (1412ق). تفسیر ماوردی (النکت و العیون) (ج2).بیروت: دار الکتب العلمیه.
35. محمد بن ماجه. (1421ق). صحیح ابن‌ ماجه (ج1). بیروت: دارالحیاء التراث العربی.
36. مسلم. (بی‌تا). صحیح مسلم (ج8). بیروت: دار الفکر.
37. مکارم شیرازی و دیگران. (1375). تفسیر نمونه (ج24). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
38. نووی، یحیی بن شرف. (1407ق). صحیح مسلم بشرح النووی (ج16). بیروت: دار الکتاب العربی.
39. هیثمی، ابن‌حجر. (بی‌تا). الصواعق المحرقه (به کوشش: عبدالوهاب عبداللطیف). مصر: مکتبة القاهره.
40. واحدی، علی بن احمد. (بی‌تا). اسباب النزول (به کوشش: ایمن صالح). قاهره: دار الحدیث.
41. واقدی، محمد بن عمر. (1409ق). المغازی (به کوشش: مارسدن جونس، ج2 و 3). بیروت: اعلمی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار