نقد و بررسی اشکالات فخر رازی بر دلایل افضلیّت امیر مؤمنان علی(علیه السّلام)در کتاب الاربعین فی اصول الدین

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران

چکیده

افضل‌بودن و برتری امیرمؤمنان علی(علیه السّلام) بر دیگران بجز پیامر اسلام(ص) از دلایل مهم شیعه بر حقانیت امامت حضرت علی(علیه السّلام) و جانشینی ایشان پس از رسول خدا(ص) می‌باشد؛ اما فخر رازی یکی از مفسران و متکلمان اهل سنت در کتاب الأربعین فی اصول الدین دلایل افضل‌بودن امیر مؤمنان علی(علیه السّلام) همچون آیه مباهله، سبقت ایمان، اعلم‌بودن، جهاد و شجاعت حضرت علی(علیه السّلام) و دیگر روایت‌های دلالت‌ کننده بر امتیازات آن حضرت بر دیگران را نقد کرده است. در پژوهش حاضر تلاش شده است با بهره‌گیری از آرای اندیشمندان شیعه، به روش توصیفی و تحلیل محتوا، برخی از شبهه‌ها و اشکالات فخر رازی در این باره بررسی و نقادی گردد. نتیجۀ این بررسی‌ها نشان می‌دهد هیچ‌کدام از ایرادهای ایشان بر دلایل افضل‌بودن امیر مؤمنان علی(علیه السّلام) وارد نمی‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Analysis of Fakhr al-Rāzī’s objections to the reasons for the superiority of Imam ‘Alī in his Al-Araba‘īn fī uṣūl al-dīn

نویسنده [English]

  • Isa Isazadeh
Faculty member, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran
چکیده [English]

One major reason offered by the Shi‘a for Imam ‘Alī’s rightfulness for imamate and immediate succession of Prophet Muhammad is his superiority over all people except the Prophet. Fakhr al-Rāzī, a Sunni exegete and theologian, has in his book, Al-arba‘īn fī uṣūl al-dīn (The Forty in the principles of the religion), criticized the reasons for Imam ‘Alī’s superiority, such as al-Mubāhala Verse, being the first Muslim, being more knowledgeable, jihad, courage, and other hadiths implying his virtues. In this article, I deploy the views of Shiite scholars and adopt a descriptive and analytic method to consider Fakhr al-Rāzī’s objections. I conclude that none of his objections to the reasons for the superiority of Imam ‘Alī over others is valid.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Superiority
  • imamate
  • Imam ‘Alī
  • Fakhr al-Rāzī

مراجع

* قرآن کریم
1. ابن خلکان، شمس‌الدین. (1397م). وفیات الأعیان (محقق: احسان عباس، ج4). بیروت: دار صادر.
2. ابن حنبل، احمد. (1420ق). مسند (محقق: شعیب الأرنؤط، ج1 و 2، چاپ دوم). بیروت: مؤسسة الرسالة.
3. ابن عبد البر. (1412ق). الاستیعاب فی معرفة الأصحاب (ج3، چاپ اول). بیروت: دارالجلیل.
4. اردبیلی، احمد بن محمّد. (1419ق). الحاشیة علی الهیّات الشّرح الجدید للتّجرید. قم: دفتر تبلیغات.
5. امرایی، زهرا و رضایی، محمّدجواد. (1392). آیۀ مباهله و امامت علی(علیه السّلام). پژوهش‌های ادیانی، (1)، صص 105-122.
6. امینی، عبدالحسین. (1416ق). الغدیر (ج3 و 7، چاپ اوّل). قم: مرکز الغدیر.
7. ایجی، عضدالدین. (1325ق). شرح المواقف (شرح: سیّد‌شریف جرجانی، الشریف الرضی، ج8). قم: انتشارات الشریف الرضی.
8. باقلانی، ابوبکر. (1987م). تمهید الأوائل وتلخیص الدلائل (محقق: عمادالدین احمد حیدر). بیروت: مؤسّسة الکتب الثقافیة.
9. بحرانی، سیّد‌هاشم. (1416ق). البرهان فی تفسیر القرآن. تهران: بنیاد بعثت.
10. بخاری، محمّد بن اسماعیل. (1407ق). صحیح بخاری (محقق: مصطفی دیب البغا، ج14، چاپ اوّل). بیروت: دار ابن کثیر.
11. بیهقی، احمد بن الحصین. (1424ق). السّنن الکبری (ج5). بیروت: دارالکتب العلمیة.
12. ترمذی، محمّد بن عیسی. (بی‌تا). سنن التّرمذی (محقق: احمد‌ محمّد شاکر و دیگران). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
13. تفتازانی، سعدالدین. (1409ق). شرح المقاصد (ج5، چاپ اوّل). قم: الشریف الرضی.
14. جوادی آملی، عبدالله. (1388). تفسیر تسنیم (ج14). قم: مرکز نشر اسراء.
15. جوینی، ابوالمعالی. (1369ق). الارشاد الی قواطع الادلّه فی اصول الاعتقاد (محقق: محمد یوسف موسی). مصر: الخانجی.
16. حاکم نیشابوری، محمّد بن عبدالله. (1411ق). المستدرک علی الصحیحین (محقق: مصطفی عبدالقادر عطا، ج10، چاپ اوّل). بیروت: دارالکتب العلمیة.
17. حاکم نیشابوری، محمّد بن عبدالله. (1428ق). اسباب النزول. بیروت: دارالفکر.
18. حسکانی، عبیدالله بن احمد. (1411ق). شواهد التنزیل لقواعد التفضیل. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
19. حلبی، علی‌اصغر. (1376). تاریخ علم کلام در ایران و جهان (چاپ دوم). تهران: انتشارات اساطیر.
20. خطیب بغدادی، احمد بن علی. (بی‌تا). تاریخ بغداد (ج3). بیروت: دارالکتب العلمیة‌.
21. خوارزمی،موفق بن احمد،1411ق، المناقب،قم،انتشارات جامعه المدرسین.
22. شوشتری، قاضی نورالله. (1409ق). احقاق الحق (ج20، چاپ اول). قم: مکتبة المرعشی.
23. طبرسی فضل بن حسن،1382، مجمع البیان،تهران،ناصر خسرو.
24. طبری، احمد بن عبدالله. (بی‌تا). الریاض النضرة (ج1 و 3، چاپ دوم). بیروت: دارالکتب العلمیة.
25. فخر رازی، محمّد بن عمر. (1420ق). مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر) (ج8، 27، 30 و 32، چاپ سوم). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
26. فخر رازی، محمّد بن عمر. (1986م). الأربعین فی اصول الدین (جزء2، محقق: احمد حجازی السّقا). قاهره: مکتب الکلّیات الازهریة.
27. فرات ابراهیم بن فرات الکوفی. (1410ق). تفسیر فرات کوفی. تهران: وزارت ارشاد اسلامی، مؤسسة الطباعة والنشر.
28. کلینی، محمد بن یعقوب. (1387ق). الکافی، قم: دارالحدیث.
29. مسلم بن حجّاح، ابوالحسن. (بی‌تا). صحیح مسلم (محقق: محمّد فؤاد عبدالباقی). بیروت: داراحیاء التراث العربی.
30. مطهّری، مرتضی. (1362). خدمات متقابل اسلام و ایران (چاپ دوازدهم). تهران: انتشارات صدرا.
31. نتّاج، سیّد‌علی‌اکبر. (1387). روش‌شناسی نقد آرای فخر رازی در المیزان. پژوهش‌نامه قرآن و حدیث، (4)، صص 81-92
32. هندی، علاء‌الدین علی المتقی. (1410ق). کنزل‌العمّال (ج11، چاپ پنجم). بیروت: مؤسّسة الرسالة.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار