ارزیابی و نقد نوآوری‌های شاه ولی‌الله دهلوی در حوزه خلافت و امامت‌شناسی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای مذاهب کلامی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی قم (نویسنده مسئول)

2 استاد مؤسسه حکمت و فلسفه ایران

چکیده

در میان دیدگاه‌ها درباره خلافت و امامت به‌عنوان یکی از چالشی‌ترین مسائل اسلام، آرای شاه ولی‌الله دهلوی، یکی از مهم‌ترین نظریه‌پردازان مسلمان اهل تسنن شبه قاره هند، به‌دلیل نوآوری‌های خاصی که دارد، از جایگاه خاصی برخوردار است. دهلوی در زمینه خلافت و امامت با ارائه تعریفی جدید آن‌را واجب کفایی دانسته‌ و سپس همسو با امامیه، البته با دلایلی دیگر، خلافت و امامت را جزو اصول دین بر‌می‌شمارد. با این حال، اشکال‌ها و نقدهای متعددی بر دیدگاه‌های او وارد است؛ برای نمونه، تعریف وی جامع همه وظایف دینی خلیفه نیست؛ افزون بر آنکه مقید‌کردن آن به وجوب کفایی، برخلاف نظر قاطبه اهل تسنن و همسو با سلفیه است. از سوی دیگر، هرچند اعتقاد وی بر قرارگرفتن این مسئله در اصول دین موافق با امامیه است، مستندات و دلایل وی، صبغه علمی ندارد، بلکه واجد تناقض‌های بسیاری است و بیشتر دیدگاه‌های او برخلاف ادعایش مسبوق به سابقه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Evaluation and Critique of Shah Walīyyullāh Dihlawī concerning Caliphate and Imamate

نویسندگان [English]

  • Sayyed Muhammad Mahdi Hosseinpour 1
  • Abdolhossein Khosropanah 2
1 PhD student of schools of Kalam, University of Religions and Islamic Denominations, Qom
2 Professor, Iranian Institute of Wisdom and Philosophy
چکیده [English]

Of views about Caliphate and Imamate as most challenging issues in Islam, the views of Shah Walīyyullāh Dihlawī, as an important Sunni Muslim theoretician in the Indian Peninsula, are of special significance because of their innovations. Dihlawī provides a new definition of Caliphate and Imamate and takes them as collective obligations (wājib kifā’ī), and then along with the Imami view, and for different reasons, he takes Caliphate and Imamate as principles of the religion. However, a number of objections can be made against his views. For instance, his definition does not cover all religious obligations of a Caliph. Moreover, taking Caliphate to be a collective obligation is in conflict with the view of the majority of Sunni Muslims and is along with the Salafis. Furthermore, although his consideration of Imamate as a principle of religion is in agreement with the Imami position, his evidence and reasons for the view do not meet scholarly criteria. In fact, they involve many contradictions, and contrary to his own claim, most of his views have precedents.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shah Walīyyullāh Dihlawī
  • Imamate
  • principles of religion
  • collective obligation
  • innovation

مراجع

قرآن کریم.
1. ابن‌اثیر، عز الدین أبو الحسن علی (1409ق)، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت: دار الفکر.
2. ــــــــــــــــــــــ (1385ق)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر.
3. ابن‌تیمیه، تقی‌الدین ابوالعباس احمد بن ‌عبد الحلیم (1406ق)، منهاج السنه النبویه، تحقیق: محمد رشاد سالم، مؤسسه قرطبه.
4. ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن‌علی (1404ق)، تهذیب التهذیب، بیروت: دارالفکر.
5. ــــــــــــــــــــــ (1406ق)، لسان المیزان، تحقیق: دائرة المعارف النظامیه، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
6. ابن‌خلدون، عبد الرحمن بن‌محمد (1408ق)، تاریخ ابن‌خلدون، تحقیق: خلیل شحاده، بیروت: دار الفکر.
7. ابن‌عثیمین، محمد بن‌‌صالح (1419ق)، شرح لمعة الاعتقاد، ریاض: ازواء السلف.
8. ابن‌کثیر، اسماعیل بن‌عمر (1418ق)، البدایة والنهایه، تحقیق: عبد الله بن ‌عبد المحسن الترکی، دار هجر للطباعة والنشر.
9. ابن‌ماجه، محمد بن‌یزید ابوعبدالله قزوینی (بی‌تا)، سنن ابن‌ماجه، تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت: دار الفکر.
10. ابن‌ندیم (بی‌تا)، فهرست ابن‌الندیم، تحقیق: رضا تجدد، بی‌جا.
11. ابن‌همام، کمال الدین محمد بن‌‌عبد الواحد (بی‌تا)، المسایرة فی علم الکلام، تعلیق: محمد محیی الدین عبد الحمید، قاهره: مکتبه محمود.
12. ابی‌داود (1410ق)، سنن، تحقیق: سعید محمد لحام، بیروت: دار الفکر.
13. ایجی، عضد الدین (1417ق)، شرح المواقف، تحقیق: عبد الرحمن عمیره، بیروت: دار الجیل.
14. بخاری، ابوعبدالله محمد بن‌‌اسماعیل (1407ق)، صحیح البخاری، تحقیق: مصطفی دیب البغا، بیروت: دار ابن‌کثیر.
15. ترمذی، محمد بن‌‌عیسی (بی‌تا)، الجامع الصحیح (سنن الترمذی)، تحقیق: احمد محمد شاکر، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
16. تفتازانی، سعد الدین (1409ق)، شرح المقاصد، اول، قم: شریف رضی.
17. جلالی، سیدلطف الله (1390)، تاریخ و عقاید ماتریدیه، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
18. جمعی از نویسندگان (1381)، امامت‌پژوهی، مشهد: دانشگاه علوم رضوی.
19. حاکم نیشابوری (‌بی‌تا)، المستدرک علی الصحیحین بذیله التلخیص للذهبی، بیروت: دار الکتاب العربی.
20. حسکانی، عبیدالله بن‌‌عبدالله (1411ق)، شواهد التنزیل، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
21. حسین‌پور، سیدمحمدمهدی و دیگران (1395)، «بررسی و تحلیل منصب امارت حج در سال نهم هجری»، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، ش 41.
22. حلبی، علی بن‌‌برهان الدین (1400ق)، السیرة الحلبیة فی سیرة الأمین المأمون، بیروت: دار المعرفه.
23. دهلوی، شاه ولی‌الله (1426ق)، حجة الله البالغه، تحقیق: سید سابق، بیروت: دار الجیل.
24. ــــــــــــــــــــــ (بی‌تا)؛ ازاله الخفاء عن خلافت الخلفاء، تحقیق: سید جمال الدین هروی، بی‌جا، به نقل از: www.aqeedeh.com
25. ذهبی، محمد بن‌‌احمد شمس الدین (1963م.)، میزان الاعتدال، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت: دار المعرفه.
26. ربانی گلپایگانی، علی (1393)، کلام تطبیقی، قم: جامعه المصطفی العالمیه، چاپ سوم.
27. رفیعی، محمد‌طاهر(1391)، «نقد و بررسی اندیشه‌های دهلوی»، سراج منیر، ش 7 و 8.
28. رئیس السادات، حسین (1362)، «مروری بر تاریخ تشیع در هند»، جستارهای ادبی، ش63-64.
29. سیوطی، عبد الرحمن ابن‌ابی‌بکر (1394ق.)، الاتقان فی علوم القرآن، تحقیق: محمد إبراهیم، مصر: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
30. صابونی، نورالدین (1969)، البدایة من الکفایة فی اصول الدین، تحقیق: فتح‌الله خلیف، اسکندریه: دارالمعارف.
31. طبری، ابو جعفر محمد بن‌‌جریر (1420ق)، جامع البیان فی تأویل القرآن، تحقیق: أحمد محمد شاکر، بیروت: مؤسسة الرساله.
32. طوسی، نصیر الدین محمد بن‌محمد (1405ق)، تلخیص المحصل، بیروت: دارالاضواء.
33. فخار طوسی، جواد (1383)، «بدعت و نوآوری در اندیشه علامه شرف الدین»، فصلنامه فقه، ش42.
34. قاری، ملاعلی (1417ق)، شرح الفقه الاکبر، تحقیق: مروان محمد الشعارف، بیروت: دار النفایس.
35. قرطبی، أبو عبد الله محمد بن‌‌أحمد (بی‌تا)، الجامع لأحکام القرآن، تحقیق: احمد عبدالعلیم البردونی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
36. کلینی، محمد بن‌‌یعقوب (1362)، الکافی، تهران: انتشارات اسلامیه.
37. مبلغی، عبد المجید (1393)، نواندیشی دینی، قم: بوستان کتاب.
38. محمدی، محمد‌حسین (1383)، «التمهید و جمع‌آوری قرآن»، بینات، ش44.
39. مزی، یوسف بن‌‌الزکی عبد الرحمن (1400ق)، تهذیب الکمال، تحقیق: عواد معروف، بیروت: مؤسسة الرسالة.
40. مسعودی، ابوالحسن علی بن‌‌حسین (1409ق)، مروج الذهب، تحقیق: اسعد داغر، قم: دار الهجره.
41. مسلم نیشابوری (بی‌تا)، صحیح مسلم، تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
42. میرحامد حسین (1366)، عبقات الانوار فی مناقب الائمه الاطهار، اصفهان: کتابخانه امیرالمؤمنین.
43. ندوی، ابوالحسن (1980)، التفسیر السیاسی للإسلام، قاهره: دار آفاق.
44. نسفی، ابومعین میمون بن‌محمد (1990)، تبصرة الأدله فی اصول الدین، تحقیق: کلود سلامه، دمشق: المعهد العلمی للدراسات العربیه.
45. یاری، سیاوش (1388)، تاریخ اسلام در هند، قم: ادیان.
 
نقد و نظر
دوره 23، شماره 91
مهر 1397
صفحه 56-82

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار