نظریه تفسیری بافت‌گرایانه قرآن؛ نگرانی‌ها و راهکارها

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

محقق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

بافت‌گرایی نظریه‌ای معنایی است که بر نقش‌آفرینی بافت درون‌زبانی و برون‌زبانی در فرایندهای تولید و فهم معنا تکیه دارد و در مقابلِ وضع‌گرایی و یا دوئالیسم هسته‌گرا قرار دارد و به این ترتیب، نگرانی‌هایی را در حوزه تفسیر قرآن در پی دارد؛ زیرا آن را بر تقدیر اراده بافت عصر نزول، به دیدگاه قوم‌گرایان و بر تقدیر اراده بافت عصر مفسّر، به دیدگاه مخاطب‌گرایان نزدیک می‌کند. به باور نگارنده اشکال‌های فراروی نظریه بافت‌گرایی، به سوء تقریر آن در آرای باورمندان و منتقدان مربوط می‌شود. به همین منظور، نگارنده از میان قرائت‌های مختلف فرمالیستی، پراگماتیستی، رفتارگرایی، مفهوم‌گرایی و معناشناختی، به نوعی رویکرد هرمنوتیکی گرایش می‌یابد که با تبیینی فلسفی بر سرشت بین‌الأذهانی فهم زبانی تأکید می‌ورزد و با اتکا بر ویژگی‌های بافتی متمایز قرآن، بر سیالیت هنجارمند معانی آن استدلال می‌کند. با این روش، به نگرانی‌هایی همچون عینیت‌ناپذیری معنای بافت‌نهاد، سیالیت معانی بافت‌نهاد و فرهنگ‌زدگی معانی بافت‌نهاد پاسخ داده می‌شود. برایند التزام به نظریه بافت‌گرایی را در تحوّل روش‌ها و ضوابط حاکم بر تفسیر متن، تغییر نوع نگاه به متن، معنا و عناصر مؤثّر در فهم می‌توان یافت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Contextualist Exegetical Theory of the Qur’an: Problems and Solutions

نویسنده [English]

  • seyyed mohsen kazemi
Researcher at Islamic Sciences and Culture Academy
چکیده [English]

Contextualism is a semantic theory according to which intra- and extra-linguistic contexts play a role in processes of producing and understanding the meaning, as opposed to conventionalism or core-oriented dualism. This view is surrounded with worries when it comes to the Quranic exegesis, since it approaches the exegesis with intentions in the context of the time of Quranic Revelation, the views of ethnicists, and intentions of the time of the exegete, culminating in an audience-oriented view. In my view, problems raised against contextualism are rooted in its misinterpretations by both its proponents and critics. Thus, I set aside various formalist, pragmatist, behavioristic, conceptualist, and semantic versions of the view, espousing instead a hermeneutic version of contextualism which provides a philosophical account of the intersubjective nature of linguistic understanding, arguing for normative fluidity of Quranic meanings by relying upon distinct contextualist features of the Qur’an. In this way, we can reply to objections such as non-objectivity of contextual meanings, the fluidity of contextual meanings, and culturalism about contextual meanings. Contextualism can result in changes within methods and maxims governing the exegesis of a text, changes in one’s view of the text, and meaning and elements affecting one’s understanding.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contextualism
  • Quranic exegesis
  • objectivist hermeneutics
  • semantic fluidity
  • context

مراجع

1. ابن تیمیه، احمد (1416ق)، مجموع الفتاوی، ج 7، مدینه منوّره: مجمع ملک فهد.
2. ابن عربی، محمد (1410ق)، رحمة من الرحمن، دمشق: مطبعه نضر.
3. ابن قیم، محمد (1422ق)، مختصر الصواعق المرسله، قاهره: دار الحدیث.
4. بروجردی، سیدحسین (1415ق)، نهایة الأصول، بی‌جا: نشر فکر.
5. حرّ عاملی، محمد (1409ق)، وسائل الشیعه، ج 27، قم: آل البیت.
6. حیدری، علی‌نقی (1412ق)، اصول الإستنباط، قم: شورای مدیریت حوزه علمیه قم.
7. خویی، سیدابوالقاسم (1419ق)، دراسات فی علم الأصول، ج 4، بی‌جا: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی.
8. دهخدا، علی‌اکبر (1341)، لغت‌نامه دهخدا، ج 3، تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، شماره دیجیتالی 2039.
9. صدر المتألّهین، محمد (1981م)، الحکمة المتعالیة، ج 3، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
10. صفوی، کورش (1383)، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران: سوره مهر.
11. کاشانی، حبیب‌الله (1383)، تفسیر ستّ سور، تهران: انتشارات شمس الضحی.
12. Ardener, Edwin (2013), Social Anthropology and Language, London & New York: Routledge.
13. Bilmes, J. (1986), Discourse and Behavior, New York: Springer Science & Business Media.
14. Blair, David (2006), Wittgenstein, Language and Information: "Back to the Rough Ground!," Michigan: Springer Science & Business Media.
15. Bloomfield, Leonard (1994), Language, Delhi: Motilal Banarsidass Publishe.
16. Bussmann, Hadmod (1998), Routledge Dictionary of language and linguistics, London and New York: Routladge.
17. Carneiro, Davide & Novais, Paulo & Neves, José (2014), Conflict Resolution and its Context, London & New York: Springer.
18. Celce-Murcia, Marianne (2000), Discourse and Context in Language Teaching, Cambridge: Cambridge University Press.
19. Clark, Romy (2013), The Politics of Writing, London & New York: Routledge.
20. Douglas, Neil & Wykowski, Terry (1999), Beyond Reductionism: Gateways for Learning and Change, London & New York: CRC Press.
21. Fetzer, Anita (2004), Recontextualizing Context: Grammaticality Meets Appropriateness, Amesterdam: John Benjamins Publishing.
22. Fillmore, Charles J. (2003), Form and Meaning in Language, CSLI Publications.
23. Finkbeiner, Rita & Meibauer, Jörg & Schumacher, Petra B. (2012), What is a Context? Linguistic Approaches and Challenges, Amesterdam: John Benjamins Publishing.
24. Goodman, Russell B. (2002), Wittgenstein and William James, Cambridge: Cambridge University Press.
25. Halliday, Michael (1994), “Language as Social Semiotic,” in: Language and Literacy in practice, A Reader, UK: Multilingual Matters.
26. Hodkinson, James R. (2013), Deploying Orientalism in Culture and History, Rochester & New York: Boydell & Brewer.
27. Holland, Nola Nolen (2013), Music Fundamentals for Dance, USA: Human Kinetics.
28. Ivani, Roz (1998), Writing and Identity: The discoursal construction of identity in academic writing, Amesterdam: John Benjamins Publishing.
29. Keller, Rudi (1998), A Theory of Linguistic Signs, USA: Oxford University Press.
30. Kovecses, Zoltan (2010), Metaphor: A Practical Introduction, Oxford & New York: Oxford University Press.
31. Leckie-Tarry, Helen (1995), Language and Context, London & New York: A&C Black.
32. Malinowski, Bronislaw (2001), “Coral Gardens and Their Magic: A Study of the Methods of Tilling the Soil and of Agricultural Rites in the Trobriand Islands,” in: The language of magic and gardening II, Vol. 2, London & New York: sychology Press.
33. Malmkjaer, Kirsten (2004), Linguistics Encyclopedia, London & New York: Routledge.
34. Menzies, Ken (2014), Talcott Parsons and the Social Image of Man, London & New York: Routledge.
35. Muntigl, Peter (2004), Narrative Counselling: Social and Linguistic Processes of Change, Amesterdam: John Benjamins Publishing.
36. Palmer, Frank Robert (1981), Semantics, Cambridge: Cambridge University Press.
37. Parsons, Talcott & Shils, Edward Albert & Smelser, Neil J. (1965), Toward a General Theory of Action: Theoretical Foundations for the Social Sciences, UK: Transaction Publishers.
38. Pietarinen, Ahti-Veikko (2007), Game Theory and Linguistic Meaning, UK: BRILL.
39. Roth-Berghofer, Thomas R. & Schulz, Stefan& Leake, David B. (2005), Modeling and Retrieval of Context: Second International Workshop, Einburg: MRC.
40. Urban, Wilbur Marshall (2014), Language and Reality: The Philosophy of Language and the Principles of Symbolism, London & New York: Routledge.
41. Watson, john Broadus (1997), Behaviorism, Transaction Publishers.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار