الزامات بینش هانری کربن درباره ولایت در روش مطالعه تاریخی اسلام (بررسی دو رویکرد تاریخ قدسی و تاریخ‌مندی فهم دین)

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

هانری کربن یکی از شرق‌شناسانی است که به اندیشه شیعی توجه خاصی دارد و با تمسک به رویکرد فراتاریخی یا تاریخ قدسی به تفسیر آموزه ولایت می‌پردازد. او با مبنا قراردادن آموزه‌های پیامبرشناسی و امام‌شناسی، ولایت را باطن تشیع می‌داند. در مقابل، نظریه رقیب وی، یعنی «نظریه تاریخ‌مندی»، با تمسک به واقعیت‌های اجتماعی جامعه عرب در دوران نزول قرآن، ولایت را به‌عنوان پدیده اجتماعی خاص آن دوران تفسیر کرده و هیچ شأنی برای آن قائل نیست. در این مقاله می‌کوشیم نشان دهیم که رویکرد تاریخ‌مندی با مشکل عدم تطبیق با آموزه‌های دینی و بی‌توجهی به مبانی فلسفی خداشناسی مواجه است. بنابراین رویکرد فراتاریخی کربن اتقان بیشتری دارد و تفسیر وی از ولایت دارای معقولیت بیشتری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Requirements of Henry Corbin’s Insight concerning Wilāya for the Methodology of the Historical Study of Islam (the Examination of the Two Approaches of Sacred History and the Historicity of the Understanding of the Religion)

نویسندگان [English]

  • Hadi Vakili 1
  • fereshteh kazempour 2
1 Associate professor in Institute for Research in Humanities and Cultural Studies
2 PhD student of Transcendent Wisdom, Research Institute for Institute for Research in Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]

Henry Corbin is an Orientalist who is particularly concerned with Shiite thoughts, interpreting the doctrine of wilāya by drawing on a meta-historical approach or sacred history. Relying on the doctrines of prophethood and imamate, he takes wilāya to be the interior of Shiism. On the contrary, the rival theory—that of “historicity”—appeals to social facts of the Arab community at the time of the revelation of the Qur’an, and takes wilāya to be a social phenomenon of the period, without having a particular status. In this paper, we seek to show that the historicity approach faces the problem of incompatibility with religious doctrines and ignorance of the philosophical foundations of theology. Thus, we believe that Corbin’s meta-historical approach is more cogent, and his interpretation of wilāya is more rational.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The doctrine of wilāya
  • meta-historical approach
  • Shiism
  • the Sacred
  • theory of historicity
1. ابوزید، نصر حامد (1383)، نقد گفتمان دینی، ترجمه حسن یوسفی اشکوری و محمد جواهرکلام، تهران: نشر یادآوران، چاپ دوم.
2. اسدی‌نسب، محمدعلی (1391)، «نقد و بررسی کتاب نقد الخطاب الدینی»، قبسات، ش 65.
3. الجابری، محمود عابد (1393)، رهیافتی به قرآن کریم: در تعریف قرآن، ترجمه محسن آرمین، تهران: نشر نی، چاپ اول.
4. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1387)، شیعه: مجموعه مذاکرات با پروفسور هانری کربن، به کوشش هادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب.
5. ـــــــــــــــ (1389)، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، ج 16 و 17، تهران: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سی‌ام.
6. عرب‌صالحی، محمد (1393)، چالش با ابوزید، از: مجموعه مقالات جریان‌شناسی و نقد اعتزال، ج 4، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
7. کربن، هانری (1385)، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه جواد طباطبایی، تهران: انتشارات کویر، چاپ پنجم.
8. ـــــــــــــــ (1394)، اسلام در سرزمین ایران، چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی، ترجمه رضا کوهکن، ج 1، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، چاپ اول.
9. ـــــــــــــــ (1395)، چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی اسلام در سپندبوم ایرانی، ترجمه رضا کوهکن، ج 3، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
10. کریمی‌نیا، مرتضی (1376)، آراء و اندیشه‌های نصر حامد ابوزید، تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.
11. مجلسی، محمدباقر (1384)، بحار الأنوار، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
12. مدرسی طباطبایی، حسین (1386)، مکتب در فرایند تکامل، ترجمۀ هاشم ایزدپناه، تهران: کویر.
13. ملاصدرا، محمد بن‌ابراهیم (1367)، شرح اصول کافی، ترجمه محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول.