کانت و الگوی معماری در فلسفه‌ورزی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فلسفه دانشگاه تبریز

چکیده

مراد از الگوی فیلسوفی به‌معنای عام، قالبی تمثیلی است که فیلسوف به‌لحاظ آن و در چارچوب و در محاکات با آن، فلسفه‌ورزی و فلسفه خود را شکل می‌دهد. به نظر این نوشتار با تأمل در تاریخ فلسفه می‌توان رد پای الگوهایی را برای فیلسوفی و فلسفه‌ورزی آشکار ساخت. به باور نگارنده، ایمانوئل کانت در هر سه نقد معروف خود از اصطلاح‌های مرتبط با معماری استفاده کرده است. این مفهوم لازم می‌آورد تا بتوانیم از نظر کانت فیلسوف را به‌مثابه معمار بدانیم. از نظر کانت فیلسوف به‌مثابه معمار نه مانند بنّایی است که در پی ساخت بناهای تکراری است و حاصل آن تنظیم یک فلسفه رایج است و نه مانند هنرمندان عقل یا دانشمندان علوم رایج است که تنها فن کاربرد عقل را بلدند و کاربری عقل را بر عهده دارند، بلکه فیلسوف به‌عنوان یک معلم ایدئال، قانون‌گذار عقل است و انشا و تنظیم فلسفه را بر عهده دارد. به بیان دیگر، او تعریف و تنظیم‌کنندۀ عقل است. این الگو از فیلسوفی در کنار دیگر الگوهای پیش و پس از کانت، مطرح شده و نقش خود را در دوره کانت و پس از او در تاریخ فلسفه ایفا کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Kant and the Architectural Model of Doing Philosophy

نویسنده [English]

  • Masoud Omid
Associate Professor at the University of Tabriz
چکیده [English]

The model of being a philosopher is, in general, a metaphorical framework in which and as a representation of which a philosopher shapes his or her philosophy and philosophizing. I think that a reflection on the history of philosophy can reveal traces of models for philosophy and doing philosophy. I hold that Emanuel Kant has deployed, in all three of his well-known critiques, architectural terms. This implies that for Kant, philosophers should be considered as architects. For him, a philosopher as an architect is neither like a mason who only constructs repetitive buildings, leading to an ordinary philosophy; nor like artists or other scientists who only master the technique of using their intellects. Rather, a philosopher as an ideal teacher is the law-maker of the intellect who is in charge of founding and regulating the philosophy. In other words, a philosopher defines and regulates the intellect. This model of being a philosopher was suggested along with other models proposed before and after Kant, and has played its role in the period of Kant and later periods of the history of philosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • history of philosophy
  • Philosophy
  • philosopher
  • models
  • Kantian model
  • architecture
1. آپل، ماکس (1375)، شرحی بر تمهیدات، ج 1، ترجمه محمدرضا حسینی بهشتی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
2. پاسترناک، لاورنس (1394)، فلسفه دین کانت، ترجمه مریم هاشمیان، تهران: ققنوس.
3. دکارت، رنه (1376)، قواعد، اصول و انفعالات (فلسفه دکارت)، ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: الهدی.
4. فریدمن، مایکل (1394)، کانت و فلسفه علم، ترجمه سعید جعفری، تهران: نیلوفر.
5. کاتینگم، جان (1392)، دکارت، ترجمه مصطفی شهرآیینی، تهران: نشر نی.
6. کانت، ایمانوئل (1362)، سنجش خرد ناب، ترجمه میرشمس‌الدین ادیب سلطانی، تهران: امیرکبیر، چاپ اول.
7. ــــــــــــــــــــ (1380)، مابعد الطبیعه اخلاق (فلسفه فضیلت)، ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: نقش و نگار، چاپ اول.
8. ــــــــــــــــــــ (1381)، دین در محدوده عقل تنها، ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: نقش‌ونگار.
9. ــــــــــــــــــــ (1385)، نقد عقل عملی، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران: نورالثقلین.
10. ــــــــــــــــــــ (1386)، نقد قوه حکم، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، تهران: نشر نی، چاپ چهارم.
11. کورنر، اشتفان (1367)، فلسفه کانت، ترجمه عزت الله فولادوند، تهران: خوارزمی.
12. مجتهدی،کریم (1386)، افکارکانت، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
13. اسپیلبرگ، هربرت (1391)، جنبش پدیدارشناسی، ج 1، مسعود علیا، تهران: مینوی خرد.
14. رشیدیان، عبدالکریم (1393)، فرهنگ پسامدرن، تهران: نشر نی.
15. ماونس، هاوارد (1379)، درآمدی بر رساله ویتگنشتاین، ترجمه سهراب علوی‌نیا، تهران: طرح نو.
16. مگی، برایان (1392)، فلسفه شوپنهاور، ترجمه رضا ولی‌یاری، تهران: نشر مرکز.
17. ویتگنشتاین، لودویک (1371)، رساله منطقی - فلسفی، ترجمه میرشمس‌الدین ادیب سلطانی، تهران: امیرکبیر.
18. ــــــــــــــــــــ (1380)، پژوهش‌های فلسفی، ترجمه فریدون فاطمی، تهران: نشر مرکز.
19. هایدگر، مارتین (1389)، هستی و زمان، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، تهران: نشر نی.
20. ــــــــــــــــــــ (1391)، وجود و زمان، ترجمه محمود نوالی، تبریز: مؤسسه سه علامه (دانشگاه تبریز).
21. هگل، گ.و.ف (1390)، پدیدارشناسی جان، ترجمه باقر پرهام، تهران: کندوکاو.
22. هیوم، دیوید (1395)، رسال درباره طبیعت آدمی، ترجمه جلال پیکانی، تهران: ققنوس.
23. Kant Immanuel (1967), Critique of Pure Reason, Translated by Norman Kemp smith, Macmillan.
24. Kemp Smith, Norman (2003), Acomentary to Kant' s Critique of Pure Reason, Macmillan.
25. Caygill, Havard (1995), A Kant Dictionary, Oxford: Blackwell Publishers.
26. Cottingham, John (1993), A Descartes Dictionary, Oxford: Blackwell.
27. __________ (1988), Descartes: Selected Philosophical Writing, Cambridge: Cambridge University press.
28. Manchester, Paul (2013), Kant's Conception of Architectonic in its Philosophical Context, New York: Setauket.