نظریۀ انعکاس؛ رهیافتی فلسفی- روان شناختی به رابطۀ نفس و بدن

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

دانشجوی دکتری دانشگاه قم

چکیده

این نوشتار برآن است تا برخی ازمهم‌ترین مباحث مربوط به نفس و رابطۀ آن با بدن را طرح کندکه عبارتند از: 1) هر چیزی که در نفس یا بدن حادث می‌شود، در همان ساحت (‌نفس یا بد‌ن) تأثیر می‌گذارد؛ 2) تفاعل دوجانبۀ نفس و بدن؛ یعنی هر حالت، مفهوم، گزاره و کشف و شهودی که در نفس حادث می‌شود، در بدن تأثیر می‌گذارد؛ همچنین هرگونه فعل بدنی ارادی، در نفس تأثیرگذار است؛ 3) افزون ‌بر این تعامل فراگیر و تأثیر و تأثر کلی، هر ملکه و صفت نفسانی، ظهور و بروزی متناسب و هم‌سنخ با ساحت بدنی دارد؛ در واقع بدن و افعال بدن، ترجمه و انعکاس صفات و حالات نفس است؛ همچنین هر فعل و عمل بدنی ارادی، ظهوری خاص در نفس دارد؛ به‌همین دلیل، تعدد انواع و اشخاص فعل، به تکثر کارکرد نفس می‌انجامد؛ 4) بررسی شکل‌های مختلف ارتباط اشیاء با هم و جایگاه نفس و بدن در این ‌‌ارتباط؛ شناسایی و معرفی مجاری تأثیر و تأثر نفس و بدن و همچنین تبیین فلسفی مواردی که به ظاهر نقض این قاعدۀ کلی هستند و تحلیل ثمرات این نگرش، از مواردی است که در این مقاله به آنها اشاره می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Approach to the Soul-Body Relation: The Plan of a View

نویسنده [English]

  • Ahmad Shahgoli
چکیده [English]

This paper aims to introduce some of the issues concerning the soul-body relation from a different perspective. The paper consists of some sections, the second problem of which is more central. The most important problems in this paper are: (1) anything which occurs in the soul or in the body, it will affect only that part (the soul or body), (2) the mutual interaction of the soul and the body; that is, any state, concept, or proposition that occurs in the soul will affect the body too; likewise any volitional bodily act will affect the soul, (3) in addition to this universal interaction, each psychological character has a manifestation suitable with the bodily aspect; in fact the body and its acts are translation or reflections of the psychological characters and properties; likewise each volitional bodily act has a particular expression in the soul. That is why the plurality of the types and individuations of an act leads to the plurality of the function of the soul, (4) I will examine the different forms of relations between objects and the place of the soul and body in this regard, and will introduce the paths of the soul-boy interaction and I will give a philosophical explanation of the cases which seem to be counter-examples to this general rule

کلیدواژه‌ها [English]

  • the soul-body relation
  • types of relation
  • reflection
  • interaction
  • universality  
1.   ابن رشد، (1321) تهافت الفلاسفه، العامره الشرقیه.
2.   ابن سینا، حسین بن عبدالله، (1992م) الاشارات و التنبیهات، بیروت: موسسه النعمان.
3.   ـــــــ ، (1975م) طبیعیات، تصحیح ابراهیم مدکور، مصر: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
4.   ـــــــ ، (1375) النفس من کتاب الشفاء، تحقیق حسن حسن‌‌زاده آملی، قم: انتشارات دفترتبلیغات حوزه علمیه.
5.   ـــــــ ، (1408ه‍.ق) القانون فی الطب، بیروت: مؤسسه عزالدین.
6.   ـــــــ ، ‌التعلیقات، (1379) قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
7.   ابن عربی، محی‌‌الدین، (1387) التدبیرات اللهیه فی اصلاح مملکه الانسانیه، مترجم قاسم انصاری، تهران: نشر علم، چاپ اول.
8.   افلاطون، (1380) دوره کامل آثار، ترجمه محمد حسن لطفی، چاپ سوم، انتشارات خواررزمی.
9.   کارل، الکسیس،(1354) انسان موجودی ناشناخته، ترجمه پرویز دبیری، تهران: بی‌‌نا.
10. حسن زاده آملی، حسن، (1371)عیون مسائل النفس، تهران: انتشارات امیرکبیر.
11. ـــــــ ، (1366) دروس اتّحاد عاقل به معقول، تهران: انتشارات حکمت، چاپ دوم.
12. دکارت، رنه، (1376) اصول فلسفه، ترجمة منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: انتشارات بین‌المللی المهدی، چاپ اول.
13. شیرازی، صدرالدین محمد ابراهیم (ملاصدرا)،(1990م) اسفار، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
14. ـــــــ ، (1382)الشواهد الربوبیه، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
15. ـــــــ، اسفار، تصحیح رضا اکبریان، با اشراف سید محمد خامنه‌ای، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، (1382).
16. ـــــــ ، (1381)المبدأ و المعاد فی الحکمة المتعالیة، تصحیح، تحقیق و مقدمه از محمد ذبیحی و جعفر شاه‌‌نظری، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
17. ـــــــ ، (1360) المبدأ و المعاد، تصحیح و مقدمه سید جلال‌‌الدین آشتیانی، تهران: انجمن فلسفه ایران.
18. ـــــــ ، (1386) مفاتیح الغیب،  تصحیح و تحقیق نجفقلی حبیبی، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، ج2.
19. سهروردی، شهاب‌الدین، (1355) مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه، ج4.
20. فخر رازی، (1428ه‍.ق) المباحث المشرقیه، تحقیق محمد المعتصم بالله البغدادی، چاپ 1، ذوی القربی.
21. فردریک کاپلستون، (1380) تاریخ فلسفه، ج4، دکتر غلامرضا اعوانی، انتشارات سروش و علمی فرهنگی، چاپ دوم.
22. فولکیه، پل، (1341) خلاصه فلسفه، مترجم فضل اله صمدی، تهران: انتشارات اقبال.
23. طباطبائى, سید محمدحسین، (1364) اصول فلسفه و روش رئالیسم، با پاورقى مرتضى مطهرى، قم: انتشارات صدرا.
24. گردن، جیمز، (1370) طلب کل گرا، مترجم مرجان فرجی، انتشارات درسا.
25. لسترام، اسدورو، (1384) روان شناسی، ترجمه جهانبخش صادقی، تهران: انتشارات سمت.
26. مصباح یزدی، (1380) محمد تقی، شرح جلد هشتم اسفار اربعه، ،قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
27. هارت، ویلیام دی. (1381) فلسفه نفس، ترجمه امیر دیوانی، تهران: انتشارات سروش.