وحدت یا دوگانگی نفس و روح از منظر اسلام

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

دانش‌آموختۀ حوزه علمیه قم

چکیده

این مقاله به بررسی مسئلۀ وحدت نفس و روح یا دوگانگی آن دو می‌پردازد، از این‌رو، با توجه به حجم کمتر و نیز اعتبار بیشتر آیات - در مقایسه با روایات - ابتدا، به اجمال، به آیات مربوط به نفس و روح اشاره شده تا ضمن آشنایی با ادبیات موضوع، امکان طرح فرضیه تحقیق فراهم شود. فرضیه حاصل از مطالعات اولیه وحدت نفس و روح است که شواهد این فرضیه با مراجعه تفصیلی به روایات و نیز با مراجعۀ دیگربار به آیات شریفه استخراج گردید و برای اتقان بیشتر بحث، دیدگاه گروهی از مفسرین نیز در زمینه مورد بحث استخراج گردید. حاصل بحث گرد‌آوری پنج دسته شواهد دال بر وحدت روح و نفس از منظر اسلام است. با این توضیح که روح به صرف بعد غیر مادی انسان اشاره دارد‌‌؛ اما نفس به همراهی این بعد غیر مادی با بدن و ورود به دنیا اشاره دارد. در عین حال این سخن به معنای وحدت کامل نفس و روح نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Distinction or Sameness of Rūḥ and Nafs in the Quran

نویسنده [English]

  • Gholamreza Parhizkar
چکیده [English]

In this paper I will talk about whether or not the words rūḥ (spirit) and nafs (soul) refer to one and the same thing. An examination of Quranic verses and Ḥadīth shows that they have one and the same meaning and I have classified 5 categories of arguments for this view. However there is a slight difference between the two: rūḥ refers to the immaterial aspect of human person and nafs includes the man's material aspects as well.

کلیدواژه‌ها [English]

  • rūḥ (spirit)
  • Nafs (Soul)
  • Quran
  • Ḥadīth
  • body
  1. 1. قرآن کریم

    1. بروجردی، (1341ه‍.ق) سید ابراهیم، تفسیر جامع، تهران: صدر، ج‌4.
    2. الجرجانی، ابوالمحاسن الحسین بن الحسن، تفسیر گازر (جلاء الاذهان و جلاء الاحزان)،ج‌5.
    3. حسینی شاه ‌عبدالعظیمی، حسین، (1363-1364) (بی‌تا) تفسیر اثنی‌عشر، تهران: میقات، ج‌11.
    4. الحلی، احمد بن فهد، (بی‌تا)عده الداعی، تحقیق موحدی قمی، احمد، قم: وجدانی، ج3و5.
    5. الحویزی، (1412ه‍.‌ق)تفسیر نورالثقلین، قم: اسماعیلیان، ج‌4.
    6. رازی، ابوالفتوح، (1372) روض‌الجنان و روح‌الجنان، مشهد: بنیادپژوهش‌هایآستان قدس، ج‌16
    7. سبزواری نجفی، محمد، (1402ه‍.ق) الجدید فی تفسیر القرآن الکریم، بی‌جا، دارالتعارف للمطبوعات.
    8. سپری، فریدون، (1380) پژوهشی دربارۀ روح و شبه از دیدگاه ادیان، علما، فیلسوفان، قم: کلیدر.

    10.سیدرضی، (1415ه‍.ق) نهج‌البلاغه، فهرست علمی و... صالح، صبحی، بی‌جا، دارالاسوه.

    11.طباطبایی، سید محمدحسین، (1363)المیزان، ترجمۀ سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

    12.طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن، (بی‌تا) التبیان فی تفسیر القرآن الکریم، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، ج‌9.

    13.قریشی، سید علی اکبر، (1366) احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت، ج9.

    14.کاشانی، فتح الله، (1344) منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران: کتابفروشی اسلامیه، ج‌8.

    15.کلینی، ابوجعفر محمدبن یعقوب، (1367) اصول کافی، تهران: دار الکتب الإسلامیه، ج‌3و5.

    16.لاهیجی، علی شریف لاهیجی، (1363) تفسیر شریف، تهران: علمی فرهنگی، ج‌3.

    17.مجلسی، محمدباقر، (1403ه‍.ق) بحارالانوار، بیروت:مطبعة وفاء، ج‌5،6،8،17،25 ،26،57،58،64،66.

    18.مصباح یزدی، محمدتقی، (1373) معارف قرآن (ج3-1)، انسان‌شناسی‌‌؛ قم: مؤسسه در راه حق.

    19.مطهری، مرتضی، (1369) آشنایی با قرآن، تهران: صدرا، ج‌3.

    20.مکارم شیرازی، ناصر، (1366) تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیه، ج‌19.

    21.نمازی، علی، (1429ه‍.ق)، مستدرک سفینه البحار، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج‌4.