تحلیل انتقادی اشکالات ملاشمسا گیلانی و ملامحمدصادق اردستانی بر نظریۀ ملاصدرا دربارۀ نفس

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیة

چکیده

ملا شمسا گیلانی(حکیم مشائی سدۀ یازدهم) نفس را روحانیة‌الحدوث و روحانیة‌البقا دانسته و با انگیزۀ دفاع از معارف دینی، به مخالفت با نظریۀ حدوث جسمانی نفس برخاسته است. پاسخ ملاصدرا به اشکالات بر تمایز میان روح و نفس و تمایزنهادن میان نفوس کملین ونفوس غیرکملین مبتنی است. هرچند این تمایز نهادن به ملاصدراکمک می‌کند تا از روایاتی که دربارۀ ارواح کملین وارد شده است پاسخ دهد، اما او همیشه به این تمایز پای‌بند نبوده است. ملا‌محمد صادق اردستانی(حکیم سدۀ دوازدهم) - از منتقدین جدّی نظریۀ ملاصدرا در باب حدوث جسمانی نفس- بر این باور است که قول به حدوث نه با تجرّد نفس سازگار است و نه با بقاء آن. دراین مقاله - پس از طرح اشکالات ملاشمسا گیلانی و ملاصادق اردستانی- ضمن دفاع از نظریۀ ملاصدرا، به تبیین نحوۀ سازگاری این نظریه با آموزه‌های دینی پرداخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Objections of Mulla Shamsa Gilani and Mohammad Sadiq Ardistani to Ṣadrāean Theory of the Soul

نویسنده [English]

  • Abolhassan Ghaffari
چکیده [English]

Mullā Shamsa Gilānī takes the soul to be spiritual in origin and spiritual in survival, and rejects the theory of the material origin of the soul as incompatible with religious evidence. Mulla Ṣadrā's primary answer to this objection is based on the distinction between the soul (nafs) and spirit (rūḥ); thus rūḥ in religious texts does not mean the soul; souls are material in origin, though spirits are immaterial in their origins. However, Mullā Ṣadrā is not always committed to this distinction. His main answer to this objection is that the soul's existence before this world is to mean that they exist in their causes, not that they exist as souls. Mullā Muḥammad Sādiq Ardistāni also defends the theory of the spiritual origin of the soul. In his opinion, to say that the soul has an origin is to contradict both the immateriality of the soul and its survival. In this paper, I will defend the Ṣadrāean view and its compatibility with the religious doctrines.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ṣadrā
  • Mullā Shamsa Gilānī
  • Mullā Muḥammad Sādiq Ardistāni
  • soul
  • body
  1. آشتیانی، سید جلال الدین، (1378) منتخباتی از آثار حکمای الاهی ایران، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
  2. ـــــــ ، شرح بر زادالمسافرین، (1381) قم: بوستان کتاب، چاپ سوم.
  3. شیرازی، محمدبنابراهیم (ملاصدرا) (1385) رسائل فلسفی صدرالمتألهین، تصحیح: حامد ناجی اصفهانی، تهران: انتشاراتحکمت، چاپ سوم.
  4. ـــــــ ، (1386ه‍.ق) الحکمة المتعالیة فی الاسفارالعقلیة الاربعة، قم: مصطفوی.
  5. ـــــــ ، (1391ه‍.ق) شرح اصول کافی، چاپسنگی، تهران: انتشاراتمکتبةالمحمودی.
  6. ـــــــ ، (1419ه‍.ق) تفسیرالقرآن الکریم، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، چاپ دوم.
  7. ـــــــ ، (1420ه‍.ق) العرشیه، بیروت: موسسة التاریخ العربی.
  8. ـــــــ ، (بی‌تا)، تعلیقه بر حکمه الاشراق، قم: انتشارات بیدار.
  9. فیض‌کاشانی، (بی‌تا) کلمات مکنونة من علوم الحکمة والمعرفة، تهران: نشر مؤسسه مطبوعاتی فراهانی.
  10. ـــــــ ، اصول المعارف، (1362) تصحیح: سید جلال الدین آشتیانی، قم: انتشاراتدفترتبلیغاتاسلامی،چاپدوم.
  11. مدرس، میرزا محمدعلی، (بی‌تا) ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیة.
  12. نوری، ملاعلی، (بی‌تا) تعلیقه بر قرآن ملاصدرا، جلد 3.