سخن اهل دل نگاهی به مفهوم «اهل دل» در دیوان حافظ

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

مسعود فریامنش

چکیده

در مقالۀ حاضر، نگارنده می‏کوشد تا معنا و مفهوم «اهل دل» را با استفاده از روشی تحلیلی - تفسیری و با رجوع مستقیم به دیوان حافظ. مورد بررسی قرار دهد و با احصاء ابیاتی که در آنها از «اهل دل» سخن به میان آمده است، به فهم مراد حافظ تقرّب جوید.
1) «اهل دل» یکی از مفاهیم مورد ستایش حافظ است و خواجه در یکی از ابیات دیوان، که مطلع غزلی هم هست، سخن این طایفه را «حق» دانسته است:





چو بشنوی سخن اهل دل مگو که خطاست




 


سخن‌شناس نئی جان من خطا این‌جاست







در این‌جا، برای فهم مراد حافظ به طرح دو سؤال می‏پردازیم: 1) سخن اهل دل چیست که خواجه عدم پذیرش آن را نشانی از سخن‌ناشناسی به‌شمار می‏آورد؛ 2) منظور از «حقانیت سخن اهل دل» چیست؟ یعنی چرا نباید سخن اهل دل را خطا بپنداریم؟
به نظر می‏رسد که پاسخ این دو پرسش را می‏توان در بیت زیر یافت:





دوستان وقت گل آن به‌که به عشرت کوشیم




 


سخن اهل دل است این و به جان بنیوشیم







در این بیت ملاحظه می‏کنیم که سخن اهل دل توصیه به عشرت است، به‌ویژه در فصل بهار.
همچنین ابیاتی در دیوان خواجه هست که این ویژگی قابل تأمل در میان اهل دل را به‌روشنی بیان می‏کند؛ می‏خوارگی و معشوقه‌بازی

عنوان مقاله [English]

سخن اهل دل نگاهی به مفهوم «اهل دل» در دیوان حافظ

نویسنده [English]

  • masoud faryamanesh
مشخصات کتاب‌شناختی متن ترجمه‌ شده عبارت است از:
Michael R. Depaul, (ed.) “Resurrecting Old-Fashioned Foundationalism,” Rowman and Littlefield Publisheres, INC. Lanham, 2001.
[1]. Richard Fumerton
[1]. laurence BonJour
[1]. John Pollock
[1]. Alvin Plantinga
[1]. Richard Fumerton, Realism and the Correspondence theory of truth, Maryland: Rowman & littlefield Publishers, INC, 2002.
[1]. laurence BonJour, (1978) "A critique of foundationalism,” reprinted in louis Pojmam, The Theory of Knowledge, California: Wadsworth, Inc., 1993, p. 223.
[1]. Laurence BonJour, “The Dialectic of Foundationalism and Coherentism,” in John Greco & Ernest Sosa eds., The Blackwell Guide to Epistemology, Oxford: Blackwell Publishers Ltd., 1999, p. 143.
[1]. نک: بونجور، لورنس، دفاع از خرد ناب: تبیینی عقلگرایانه از توجیه پیشین، ترجمة رضا صادقی، قم، انتشارات مهر خوبان، 1382.