اعتدال‌گرایی در معرفت‌شناسی معاصر و پیامدهای آن در معرفت‌شناسی دینی

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

در این مقاله ابتدا شواهدی بر پیدایش رویکرد اعتدال‌گرایانه در معرفت‌شناسی معاصر ارائه کرده و نشان می‌دهیم که طرفداران این رویکرد با کاهش سطح انتظارات خود از تحقیقات معرفت‌شناختی، معیارهای معتدل‌تری را برای معرفت و توجیه ارائه کرده‌اند. سپس به پیامدهای این رویکرد در معرفت‌شناسی دینی اشاره کرده و برخی فیلسوفان دین معاصر را که در جهت یک‌سان‌سازی معیارهای ارزیابی معرفتی در حوزة دین و غیر دین تلاش کرده و به دوگانگی معیاری موجود در این زمینه انتقاد کرده‌اند، معرفی می‌کنیم. همچنین از برخی فیلسوفان دین معاصر سخن خواهیم گفت که با اتخاذ رویکردی اعتدال‌گرایانه، قلمرو مباحث معرفت‌شناسی دینی را توسعه داده و گزینه‌های جدیدی را به‌مثابه راه‌هایی برای پیدایش معرفت دینی پیشنهاد داده‌اند. در پایان، خواهیم دید که اتخاذ رویکرد اعتدال‎گرا چگونه می‎تواند بر داوری ما دربارۀ مسئلۀ احتجاب الاهی تأثیر داشته بگذارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

اعتدال‌گرایی در معرفت‌شناسی معاصر و پیامدهای آن در معرفت‌شناسی دینی

نویسنده [English]

  • mihammadali mobini
1. قرآن کریم، ترجمة محمد‌مهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، 1385.
2. نهج الفصاحه، گرد آورنده: ابولقاسم پاینده، تحقیق و ترجمه: جعفر دلشاد و نصرالله شاملی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اول، 1385.
3. نهج البلاغه، گرد‌آورنده: شریف رضی، ترجمة سید جعفر شهیدی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1384.
 4. آدامز، رابرت مری‌هیو، 1977، «ادلة کی‌یر‌کگور بر ضدّ استدلال آفاقی در دین»، ترجمة مصطفی ملکیان، نقد‌و‌نظر، شمارة 3ـ4، تابستان و پاییز 1374، ص 82 ـ 103.
5. آلستون، ویلیام پی. «آیا اعتقاد دینی معقول است؟»، ترجمۀ نرجس جواندل، نقد‌و‌نظر، ش 25 ـ 26، زمستان 1379 و بهار 1380، ص 82 ـ 100.
6. شیخ صدوق، التوحید، قم، موسسة النشر الاسلامی، الطبعة السادسة، 1416 ه‍ . ق.
7. کرکگور، سورن، «انفسی بودن حقیقت است»، ترجمة مصطفی ملکیان، نقد‌و‌نظر، شمارة 3 ـ 4، تابستان و پاییز 1374، ص 62 ـ 81.
8. لاک، جان، «در باب ایمان و عقل، و ساحت‌های متمایز آنها»، ترجمة مصطفی ملکیان، نقد‌و‌نظر، شمارة 27 ـ 28، تابستان و پاییز 1380، ص 2 ـ 11.
9. مبینی، محمدعلی، 1381، «برون‎گرایی در معرفت‎شناسی آلوین گلدمن؛ گزارشی از سه مقاله»، پژوهش‌های فلسفی ـ‌کلامی، پاییز و زمستان 1381، شمارة 13 ـ 14، ص 82 ـ 115.
10. مجلسی، محمد‌باقر، بحار الانوار، الجزء الثالث والعشرون، بیروت، موسسة الوفاء، 1403 ه‍ .
11. نراقی، احمد، «معقولیت اعتقادات دینی؛ تقریری جدید از نظریة فطرت»، نقد‌و‌نظر، شمارة 3-4، تابستان و پاییز 1374، ص 150 ـ 165.
 12. Alston, William P. (1986). "Epistemic Circularity", Philosophy and  henomenological Research 47 1-30. Reprinted in Alston, Epistemic Justification, pp. 319-349.
13.  ________ , (1988), "The Deontological Conception of Epistemic Justification" In J. E. Tomberlin, ed. Philosophical Perspectives, 2:257-299. Reprinted in Alston, William P. (1989), 115-152.
14. ________ , (1991) Perceiving God; the Epistemology of Religious Experience, Ithaca and London: Cornell University Press.
15. ________ , (1993) The Reliability of Sense Perception, Ithaca, NY: Cornell University.
16. ________ , (2005) Beyond "Justification"; Dimensions of Epistemic Evaluation. Ithaca and London: Cornel University Press.
17.  Baillie, John. 1939. Our Knowledge of God, London: Oxford University Press.
18.  Feldman, Richard, (2001) "Voluntary Belief and Epistemic Evaluation. " In Mathias Steup, ed., Knowledge, Truth and Duty, Oxford, Oxford University Press, 2001.
19.  Goldman, Alvin. I., (1967) "A Causal Theory of Knowledge", The Journal of Philosophy, 64, 12:355-372; Reprinted in Louis P. Pojman, ed. The Theory of Knowledge, pp. 144-153.
20. ________ , (1976) "Discrimination and Perceptual Knowledge", The Journal of Philosophy, 73. 20, 771-791; Reprinted in Louis P. Pojman, ed. The Theory of Knowledge, pp. 169-181.
21.  Kenny, Anthony, (1992) What is Faith? Essays in the Philosophy of Religion, New York, Oxford University Press.
22.  Nietzsche, (1982) Daybreak, Trans. R. J. Hollingdale, New York, Cambridge University Press.
23.  Plantinga, Alvin, (1967) God and Other Minds: A Study of the Rational Justification of Belief in God, Ithaca: Cornell University Press.
24. ________ , (1974) God, Freedom, and Evil, Grand Rapids: Eerdmans.
25. ________ , (1983) “Reason and Belief in God, ” In Alvin Plantinga and Nicholas Wolterstorf, eds. Faith and Rationality: Reason and Belief in God, Notre Dame: University of Notre Dame Press.
26. ________ , (1993) Warrant: The Current Debate, New York, Oxford University Press.
27. ________ , (2000) Warranted Christian Belief, New York, Oxford University Press.
28.  Quine, Willard Van Orman, (1969) "Epistemology Naturalized, " In Ontological Relativity and Other Essays, New York, Columbia University Press.
29.  Schellenberg. John, (1993) Divine Hiddenness and Human Reason, Cornell University Press.
30.  Swinburne, Richard, (1998) Providence and the Problem of Evil, Oxford, Clarendon Press.
31.  Wolterstorff, Nicholas, (1986) "The Migration of the Theistic Arguments: From Natural Theology to Evidentialist Apologetics," In Robert Audi & William J. Wainwright, eds. Ratinolality, Religious Belief & Moral Commitmet; New Essays in the Philosophy of Religion, Ithaca & London: Cornel University Press.