تأثیر متقابل ملکات نفسانی و معرفت از منظر نصیرالدین طوسی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعة المصطفی العالمیه (نویسنده مسئول)

2 عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و مدیرگروه فلسفه

چکیده

زمینه‌ساز بودن فضیلت‌ها و رذیلت‌های اخلاقی برای ملکات نفسانی و نیز تأثیر متقابل ملکات نفسانی و معرفت از دیرباز در متون اخلاقی اسلامی مورد توجه بوده است.
نصیر الدین طوسی در نظام اخلاقی‌ای که با رویکرد فلسفی ارائه می‌دهد، این تأثیر متقابل را از دو جهت بررسی کرده است. همچنین وی اقسام فضیلت و رذیلت و تأثیر آن دو بر فرایند شکل‌گیری معرفت و نیز نقش معرفت در کسب فضیلت‌ها و رذیلت‌ها اخلاقی را به‌تفصیل به تصویر کشیده است. تقسیم فضیلت‌ها و رذیلت‌ها به اخلاقی و عقلانی، نوعی گرته‌برداری صوری از مباحث معرفت‌شناسی اخلاقی معاصر است که در این نوشتار تلاش می‌شود پیشینۀ محتوایی آن در آثار نصیر الدین طوسی معرفی گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Mutual Impact of Psychological Habits and Knowledge in the view of Naṣīr al-Dīn Ṭūsī

نویسندگان [English]

  • Narges Roudgar 1
  • Ebrahim Alipour 2
1 Assistant professor of Jami'a al-Mustafa al-'Alamiyya (corresponding author).
2 Faculty member and the head of the philosophy department at the Islamic Sciences and Culture. Academy
چکیده [English]

Early works in Islamic ethics have, among other things, focused on the issue of moral virtues and vices leading to psychological habits, as well as the mutual impact of such habits and knowledge. Naṣīr al-Dīn Ṭūsī provided a philosophically-oriented ethical system in which he considered such a mutual impact in two respects. He also illuminated the types of virtues and vices and their influence on the formation of knowledge as well as the role of knowledge in the acquisition of moral virtues and vices. Contemporary moral epistemologists distinguish virtues and vices into moral and rational; we seek to track the distinction back to Naṣīr al-Dīn Ṭūsī's works.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Psychological Habits
  • Virtues
  • Vices
  • Knowledge
  • Naṣīr al-Dīn Ṭūsī

مراجع

1. ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1386)‌، نصیرالدین طوسی فیلسوف گفت‌وگو‌، تهران: هرمس.
2. بائر، جیسون و رسول تیموری (1386)، «فضیلت‌ها فکری، جستاری در معرفت‌شناسی تنظیمی»، کتاب ماه فلسفه، ش 2.
3. جوادپور، غلامحسین و محسن پورجوادی (1393)، «چیستی فضیلت‌ها عقلانی و نسبت‌سنجی آن با فضیلت‌ها اخلاقی»، پژوهش نامه اخلاق‌، ش 23.
4. حسن‌زاده آملی، حسن (1362)‌، دروس معرفت نفس، تهران: علمی و فرهنگی.
5. حلی، یوسف ابن مطهر (1398)‌، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد‌، تهران: اسلامیه.
6. طوسی، نصیر الدین (1375)‌، شرح الاشارات والتنبیهات للمحق الطوسی‌، چاپ اول‌، قم: بلاغه‌.
7. ــــــــــــــــ‌ (1383)، اجوبه المسائل النصیریه‌، به‌اهتمام عبد الله نورانی‌، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
8. ــــــــــــــــ (1388)، آداب المتعلمین‌، تحقیق و ترجمه عبد الرسول چمن‌خواه و اسماعیل ارسن‌، تهران: روزبهان.
9. ــــــــــــــــ‌ (1405)، تلخیص المحصل، چاپ دوم‌، بیروت: دار الاضواء‌.
10. ــــــــــــــــ‌ (1364)، اخلاق ناصری‌، تصحیح مجتبی مینویی‌، علی‌رضا حیدری‌، تهران: خوارزمی‌.
11. ــــــــــــــــ‌ (1413)، اخلاق ناصری، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
12. ــــــــــــــــ (1373)، اوصاف الاشراف‌، مقدمه و تصحیح سیدمهدی شمس‌، چاپ سوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌.
13. ــــــــــــــــ‌ (1341)، رساله گشایش‌نامه، به‌کوشش محمد‌تقی دانش‌پژوه‌، تهران: دانشگاه تهران.
14. ــــــــــــــــ‌ (1363)، روضه التسلیم یا تصورات‌، مقدمه و تصحیح ایوانف‌، چاپ اول‌، تهران: جامی‌.
15. ــــــــــــــــ‌ (1405)، مصارع المصارع‌، تحقیق حسن معزی‌، چاپ اول‌، قم‌: مکتبة آیة الله مرعشی‌.
16. ــــــــــــــــ‌ (1367)، اساس الاقتباس‌، چاپ سوم‌، تهران: دانشگاه تهران‌.
17.  رازی، قطب الدین (1381)‌، الالهیات مع المحاکمات‌‌، تهران: میراث مکتوب.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار