کثرت نوعی انسان از منظر صدر المتألهین

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر جامعه الزهرا (س) و دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی

چکیده

ملاصدرا بر پایه مبانی وجود‌شناختی تشکیک در وجود و حرکت جوهری اشتدادی نفس، وحدت نوعی انسان را انکار کرده و انسان‌ها را به حسب حرکت جوهری ارادی دارای انواع گوناگون دانسته است. افرادی همچون ابن سینا، فخر رازی، نصیرالدین طوسی و شیخ اشراق مسئله نوع واحد بودن انسان را بررسی کرده‌اند، اما به دلیل نداشتن مبانی کافی به تحلیل و تقریر صحیحی از این مسئله دست نیافته‌اند. ملاصدرا در آثار گوناگونش دلایل متعددی را بر انکار وحدت نوعی می‌آورد و در مقابل، تقریری از کثرت نوعی انسان به‌دست می‌دهد. البته با توجه به نظریه ابدان طبیعی و مثالی، و حرکت جوهری اشتدادی نفس می‌توان کثرت نوعی را در نشئه دنیا نتیجه گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Type-Variety of Humans in Ṣadr al-Muta'allihīn's View

نویسنده [English]

  • Narges Movahhedi
Researcher at Jami'a al-Zahra (a) and PhD student of Islamic philosophy and theology.
چکیده [English]

 
By an appeal to his philosophical principles—the gradation of existence and the soul's substantial motion (al-araka al-jawharīyya)—Mullā adrā denied the type-unity of human beings; he takes humans to be of different types because of their volitional substantial motion. Philosophers, such as Ibn Sīnā, Fakhr Rāzī, Naīr al-Dīn ūsī and Suhrawardī, have dealt with the problem of the type-unity of humans, but they lacked the philosophical principles that Sadra had at his disposal. In various works, Sadra presents several arguments for the rejection of the type-identity of humans and provides, instead, a formulation of their type-variety. Given his theses of natural and imaginal (mithālī) bodies and the soul's substantial motion, we can come to the human type-variety in this world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human Type-Unity
  • Progressive Substantial Motion
  • Types of Bodies
  • Types of Humans
  • Human Type-Variety
قرآن کریم
1. ابن سینا، حسین بن عبدالله (1404)، الشفاء طبیعیات، نرم افزار نور الحکمه.
2. بغدادی، ابو البرکات (1373)، المعتبر، ج2، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
3. سهروردی، شهاب الدین (1388)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج1و2، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی‌ و مطالعات فرهنگی.
4. شیخ صدوق، محمد (1362)، امالی، محمدباقر کمره‌ای، تهران: کتابخانه اسلامیه.
5. صدر المتألهین (ملاصدرا)، محمد (1360الف)، شواهد الربوبیه، چاپ دوم، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
6. ـــــــــــــــ (1360ب)، اسرار الآیات، تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
7. ـــــــــــــــ (1361)، العرشیه، تهران: انتشارات مولی.
8. ـــــــــــــــ (1363)، مفاتیح الغیب، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
9. ـــــــــــــــ (1381)، المبدأ والمعاد، ج2، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
10. ـــــــــــــــ (1387)، المظاهر الهیه، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
11. ـــــــــــــــ (2002)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
12. ـــــــــــــــ (1432)، شرح الاصول ‌من ‌الکافی، چاپ اول، بیروت: دار المحجة البیضاء.
13. طوسی، نصیر الدین نصیر الدین (1375)، شرح اشارات و تنبیهات، قم: نشر البلاغه.
14. عبودیت، عبدالرسول (1390)، درآمدی بر نظام حکمت صدرایی، چاپ چهارم، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
15. فارابی، ابونصر (1408)، المنطقیات للفارابی، قم: مکتبة آیة الله مرعشی (نرم افزار نور).
16. فخر رازی، محمد (1990)، مباحث المشرقیه، ج2، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العربی.
17. فیض کاشانی، ملامحسن (1426) مقامات القلب، چاپ اول، قم: ذوی القربی.