همزادی دین و تمدن؛ بن‌مایه انگاره‌های تمدنی سیدحسین نصر

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموخته حوزه علمیه قم

چکیده

این نوشتار گزارشی از انگاره‌های تمدن‌شناسانه سیدحسین نصر در کلی‌ترین برش آن و بدون لحاظ تمدنی خاص است. درعین‌حال، امکان‌سنجی ارجاع این انگاره‌ها به انگاره یا نظریه‌ای مرکزی به نام همزادی دین و تمدن را عهده‌دار است. در این راستا، پس از معلوم‌کردن جایگاه تمدن در حیات بشر از دیدگاه نصر، نظریه کلان تمدن‌شناسانه وی، یعنی همزادی دین و تمدن را معرفی می‌کند و سپس به برخی نتایج حاصل از این نظریه درباره معنای حضور در یک تمدن و تعلق به آن، نیروی پیش‌برنده تمدن، چگونگی تأسیس و احیای تمدن‌ها، تعریف تمدن و ملائمت آن با نظریه همزادی، تقسیم تمدن‌ها و ارتباطات بیناتمدنی نیز می‌پردازد. ضمن آنکه برخی جنبه‌های مهم دیگر مانند بررسی جلوه‌های متکثر درون یک تمدن را نیز بررسی می‌کند. در نهایت، مشخص شده است که به‌رغم امکان ارجاع نگاه‌های تمدن‌شناسانه وی به مدعای همزادی دین و تمدن، این مدعا ابهام‌هایی دارد که اخذ برخی نتایج و تعمیم‌ها از نظریه را دچار مشکل می‌سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The "Cooriginality of Religion and Civilization"; the Foundation of Sayyed Hossein Nasr's Civilizational Ideas

نویسنده [English]

  • Abbas Heydaripour
چکیده [English]

This paper reviews the civilizational ideas of Sayyed Hossein Nasr in its most general form, without considering any particular civilization. However, the paper is concerned with evaluating the possibility of referring these ideas to a central idea I call "cooriginality of religion and civilization". Determining the place of civilization in human life from Nasr's viewpoint, I introduce his general civilizational theory, that is, cooriginality of religion and civilization, and then I deal with some outcomes of this theory with respect to the meaning of presence in, and belonging to, a civilization, the force leading a civilization forwards, the way civilizations are founded and revived, the definition of civilization and its compatibility of the theory of cooriginality, the division of civilizations, and inter-civilizational relations. Moreover, some other significant aspects such as plural manifestations within a civilization are also considered. Finally, I show that while we can refer Nasr's civilizational ideas to the cooriginality claim, there are ambiguities in this claim making troubles for some outcomes and generalizations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • civilization
  • Religion
  • culture
  • Civilizational attachment
  • Identity
  • Cooriginality of religion and civilization
1. حسن زاده آملی، حسن (1371)، شرح المنظومه، چاپ اول، تهران: نشر ناب.
2. عالمی، سیدرضا (1386)، «رهیافتی بر تمدن و تمدن اسلامی از دیدگاه سیدحسین نصر»، تاریخ و تمدن اسلامی، سال سوم، ش6.
3. ــــــــــــــــ (1383الف)، آرمان‌ها و واقعیت‌های اسلام، ترجمه شهاب الدین عباسی، چاپ اول، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
4. ــــــــــــــــ (1383ب)، اسلام و تنگناهای انسان متجدد، ترجمه انشاءالله رحمتی، چاپ اول، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
5. ــــــــــــــــ (1386 الف)، دین و نظام طبیعت، ترجمه محمد‌حسن فغفوری، چاپ دوم، تهران: انتشارات حکمت.
6. ــــــــــــــــ (1383ج)، قلب اسلام، ترجمه مصطفی شهرآیینی، چاپ اول، تهران: حقیقت.
7. ــــــــــــــــ (1386ب)، معرفت جاودان (مجموعه مقالات سیدحسین نصر)، به‌اهتمام حسن حسینی،جلد اول، تهران: مهر نیوشا.
8. ــــــــــــــــ (1386ج)، معرفت جاودان (مجموعه مقالات سیدحسین نصر)، به‌اهتمام حسن حسینی، جلد دوم، تهران: مهر نیوشا.
9. ــــــــــــــــ (1378)، نیاز به علم مقدس، ترجمه حسن میانداری، چاپ اول، قم: مؤسسه فرهنگی طه.
10. ــــــــــــــــ (1375)، هنر و معنویت اسلامی، ترجمه رحیم قاسمیان، چاپ اول، تهران: دفتر مطالعات دینی وهنر.