بررسی کلی مفاهیم پایۀ تمدّن اسلامی در اندیشۀ مالک بن نبی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه.

چکیده

بررسی‌های اندیشه اسلامی با رویکرد تمدنی را باید عالی‌ترین سطح طرح اسلام با گرایش عقلانی، عمل‌گرا، کارامد و عینیت‌ساز به‌شمار آورد. به باور مالک بن نبی ‌بحران‌های اصلی جهان اسلام و بلکه بشریت از جنس تمدنی است و راه برون‌رفت از این بحران‌ها و عقب‌ماندگی‌ها در عرصه نظر و عمل جز بازسازی نگره‌ها و عینیت‌های تمدنی در جهان اسلام نیست. تحلیل نگره‌های ابن نبی این حقیقت را روشن می‌سازد که الگوی تمدنی نه‌تنها بیانگر صورت عینی اسلام، بلکه نشان نوع تفکر و فهم عالمان از دین نیز هست. بخش‌های مهمی از این مقاله به تبیین ظرفیت‌ها و مناسبات اندیشه این فیلسوف تمدن با زیرساخت‌ها و ساختارهای تمدن‌گرای انقلاب اسلامی ایران اختصاص یافته است. در این مقاله، تلاش می‌شود با توصیف و تحلیل اندیشه‌های مالک ‌بن نبی، مهم‌ترین مفاهیم مبنایی مطالعات تمدنی اسلامی مالک و کارامدی اندیشه‌های تمدنی وی برای برون‌رفت جریان‌های اسلام‌گرا از چالش‌های فکری و عملی حوزه تمدن به اثبات برسد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Basic Concepts of the Islamic Civilization in Malik b. Nabi's View

نویسنده [English]

  • Najafali Mirzaee
چکیده [English]

Studies of the Islamic thoughts with a civilizational approach should count as the highest level of introducing Islam with a rational, pragmatic and objectifying attitude. According to Mālik b. Nabī, major crises in the Islamic world, and even in humanity in general, are of civilizational sorts, and the way out of such crises and retrogressions in theory and practice is to reconstruct the civilizational ideas and objectivities in the Islamic world. An analysis of b. Nabī's ideas reveals that the civilizational model not only expresses the objective form of Islam, but also the way thinkers and scholars understand it. Much of this paper is concerned with capacities of b. Nabī's thoughts for, and its relations with, the civilizational infrastructures and structures of the Islamic Revolution of Iran. In this paper, with an appeal to Mālik b. Nabī's thoughts, I explicate the most important basic concepts of the Islamic civilization studies in Mālik's view and show that his civilizational views are effective to help Islamist currents out of their intellectual and practical challenges with respect to civilization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pathology of the civilization
  • The development of the Islamic world
  • Colonialism
  • Allowing colonialism
  • Cultural war
  • Dialogue between revolutions
1. ابن نبی، مالک (1988 الف)، بین الرّشاد والتّیه، دمشق: دار الفکر.
2. ــــــــــــــــ (1991)، تأمّلات، دمشق: دار الفکر.
3. ــــــــــــــــ (1973)، دور المسلم فی الثلث الأخیر من القرن العشرین، دمشق: دار الفکر.
4. ــــــــــــــــ (2000 ج)، شروط النّهضة، دمشق: دار الفکر.
5. ــــــــــــــــ (1988 ب)، الصّراع الفکری، دمشق: دار الفکر.
6. ــــــــــــــــ (2000 الف)، الظاهرة القرآنیة، دمشق: دارالفکر.
7. ــــــــــــــــ (1981)، فکرة الأفریقیة الآسیویة، دمشق: دار الفکر.
8. ــــــــــــــــ (2000 د)، فی مهبّ المعرکة، دمشق: دار الفکر.
9. ــــــــــــــــ (2000 ب)، القضایا الکبری، دمشق: دار الفکر.
10. ــــــــــــــــ (2005)، مجالس دمشق، دمشق: دار الفکر.
11. ــــــــــــــــ (1984)، مذکرات شاهد، دمشق: دار الفکر.
12. ــــــــــــــــ (2000 ھ)، مشکلة الأفکار، دمشق: دار الفکر.
13. ــــــــــــــــ (2000 و)، مشکلة الثقافة، دمشق: دار الفکر.
14. ــــــــــــــــ (1985)، میلاد مجتمع، شبکة العلاقات الاجتماعیة، دمشق: دار الفکر.
15. ــــــــــــــــ (1986)، وجهة العالم الإسلامی، ج1، دمشق: دار الفکر.
16. ــــــــــــــــ (2011)، وجهة العالم الإسلامی، ج2، دمشق: دار الفکر.
17. بوبکر، جیلالی (2011)، الإصلاح والتجدید الحضاری لدى "محمد إقبال" و"مالک بن نبی"، الجزایر: دارالأمل.
18. حجتی کرمانی، علی (1371)، پدیده قرآنی، قم: نشر مشعر.
19. ضیف الله، بشیر (2005)، فلسفة الحضارة فی فکر مالک بن نبی، الجزایر: منشورات المجلس الأعلى.
20. عمر، قرقیط (2008)، فکر مالک بن نبی الاجتماعی، الجزایر: معهد العلوم الإنسانیة والاجتماعیة.
21. مؤنس، د. حسین (١٩٧٨)، الحضارة: دراسة فی أصول و عوامل قیامها و تطورها، از مجموعۀ عالم المعرفه، ش1.
22. المیلاد، زکی (1993)، مالک بن نبی ومشکلات الحضارة، بیروت: دار الصفوة.