الهیات معنویت؟ معنویت پست‌مدرن و امکان‌سنجی استخراج نظام اعتقادی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

هیات علمی

چکیده

«معنویت» نامی عام برای هر نوع فراروی و یا محدود‌نماندن در «زندگی روزمره» است. امروزه واژه معنویت به‌ویژه در فضای فکری انگلوامریکن، بیشتر به آن نوع فراروی اطلاق می‌شود که فارغ از الزامات دینِ نهادینه باشد. البته این رویکرد می‌تواند هم از جانب دین‌داران و هم بی‌دینان اتخاذ شود و صرفاً رویکردی است در معنایابی و تعیین محلِ شدن در هستی. مقاله حاضر می‌کوشد پس از شناسایی ویژگی‌های این رویکرد جدید به این پرسش بپردازد که آیا می‌توان برای معنویت‌گرایی مذکور نظامی الهیاتی یافت. آیا معنویت جدید ساختار فکری مشخصی دارد و آیا می‌توان از این ساختار به‌عنوان دستگاهی الهیاتی و قابل تمیز از دیگر دستگاه‌های الهیاتی یادکرد. این مقاله با استفاده از نظریه‌های مطرح در زمینه چیستی معنویت جدید تلاش می‌کند نخست ویژگی‌های این نوع معنویت را بشناساند و سپس با بیان زمینه‌های فکری پیدایش آن، به تحلیل محوری‌ترین باور معنویت‌گرایان جدید، یعنی سیالیت و پویایی اعتقادی و پرهیز از تسلیم و تعبد بپردازد. مدعای مقاله حاضر آن است که دلالت‌های ضمنی این باورها و همچنین لوازم و پیامدهای آنها باعث می‌شود که امکان شکل‌گیری یک نظام الهیاتی مشخص و منسجم در بین معنویت‌گرایان جدید منتفی گشته و راه برای ارائه قرائت‌های سلیقه‌ای در دین‌داری هموار شود. به بیان دیگر، الهیات معنویت جدید با نگاه نظام‌مند ضدیت دارد و هرچند متضمن باورهای به‌نسبت متداول است، ایجاد نظام اعتقادی منسجم را مطلوب نمی‌داند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Theology of Spirituality? The Postmodern Spirituality and the Study of the Feasibility of Deriving a Belief System

نویسنده [English]

  • Ahmad Shakernejad
Assistant professor of Islamic Sciences and Culture Academy
چکیده [English]

“Spirituality” is a general name for any sort of going beyond or overcoming limitations in “everyday life”. Today in the Anglo-American world, the term, “spirituality”, is used mostly for the sort of going beyond everyday life which is free from religious requirements. Such an approach can be adopted both by believers and unbelievers. It is just an approach to finding meaning, and locating the point of becoming, in the being. This paper seeks to identify the features of this new approach and discuss the question whether a theological system can be found for such a spirituality. Is there a specific intellectual structure to the modern spirituality? And can such a structure be characterized as a theological system, distinguishable from other such systems? Drawing upon extant theories concerning the nature of the modern spirituality, the paper seeks to, first, identify the features of this spirituality, and then illustrate intellectual backgrounds out of which it appeared and analyze the most central conviction of modern spiritualists, that is, the dynamics of beliefs and avoidance of obedience. I claim that implications of such convictions and their consequences rules out the possibility of the formation of a certain, coherent theological system for modern spiritualism and the feasibility of personalized readings of the religion. In other words, the theology of modern spirituality is at odds with systematicity, and although it involves rather common beliefs, it does not consider a coherent belief system to be desirable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Postmodern spirituality
  • theological system
  • religious non-structurability
  • Rationality
  • Spirituality

مراجع

1. شاکرنژاد، احمد (1394)، «رواج معنویت؛ روی‌گردانی از دین یا بازگشت به دین؟»، اسلام و مطالعات اجتماعی، ش 9.
2. Allen, Diogenes (1983), Three Outsiders, Pascal, Kierkegaard, Simone Weil, Cambridge: Cowley.
3. Carrette, Jeremy R. and Richard King (2005), Selling Spirituality: The Silent Takeover of Religion, London & New Work: Rutledge Press.
4. Chandler, Siobhan (2008), “The Social Ethic of Religiously Unaffiliated Spirituality,” Religion Compass, No. 2.
5. Ferrer, Jorge N. and Jacob H. Sherman (2008), The Participatory Turn: Spirituality, Mysticism, Religious Studies, New York: State University of New York Press.
6. Heelas, Paul, Linda Woodhead, Benjamin Seel, Karin Tusting and Bronislaw Szerszynski (2005), The Spiritual Revolution: Why Religion is Giving Way to Spirituality, New York: Blackwell.
7. Heelas, Paul (2006), “Challenging Secularization Theory: The Growth of New Age Spirituality of life,” Hedgehog Review 8, No. 1/2.
8. Hunt, Stephen (2013), Religion and Everyday Life, Routledge: Routledge University Press.
9. Knoblauch, Hubert (2013), “popular spirituality,” in: Present day Spiritualties, Leiden and Boston: Brill.
10.  Lynch, Gordon (2007), New Spirituality: An Introduction to Progressive Religion, London & New York: Touris.
11.  Schneiders, Sandra M., and A. Holder (2005), “Approaches to the Study of Christian Spirituality,” The Blackwell Companion to Christian Spirituality, New York: Blackwell Publishing.
12.  Taylor, Charles (2007), A Secular Age, Cambridge: Cambridge University Press.
13.  Walach, Harald (2015), “Secular, Non-Dogmatic Spirituality,” In: Secular Spirituality 93.
14. Wuthnow, Robert (1998), “The New Spiritual Freedom.” In: Cults and New Religious Movements, New York: Wiley Blackwell.
15. Grudem, Wayne A (2011), Making Sense of the Bible: One of Seven Parts from Grudem's Systematic Theology, Michigan: Harper Collins Christian Publishing.
16.  Martinez, Juan F. and Simon Chan (2009), Global dictionary of theology: A Resource For The Worldwide Church, William A. Dyrness and Veli-Matti Kärkkäinen (eds.), Nottingham: Inter Varsity Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار