آنالوژی، اقسام و مبانی آن: بررسی دیدگاه آکوئیناس و ابن‏ سینا

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه باقرالعلوم (ع)

2 استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع)

چکیده

مسئله زبان دینی از جنبه‏های مختلفی همچون جنبه معناشناسانه قابل بررسی است. مسئله اساسی درباره معناشناسی زبان دین آن است که آیا می‌توان و چگونه می‌توان زبان و مفاهیم به‌کاررفته درباره مخلوقات را به‌نحو معنادار، حقیقی، ایجابی و صادق درباره خداوند به‌کار برد؟ چگونه می‌توان اوصاف منتزع از مخلوقات امکانی و به‌طور عمده منطبق بر آنها را به خداوند نامتناهی واجب بسیط اسناد داد؟ در این نوشتار، با بررسی تطبیقی دیدگاه آکوئیناس و ابن سینا روشن می‌گردد که اگرچه اصل آنالوژی به‌عنوان راهکاری برای حل مسئله زبان دینی به آکوئیناس منسوب است، وی این دیدگاه را از ابن سینا وام گرفته است. آکوئیناس با استفاده از آنالوژی اسنادی درونی، چنین اوصافی را بر خداوند حمل می‌کند. البته وی از دیگر اقسام آنالوژی، از جمله آنالوژی استعاری نیز بهره می‏برد و برخی توصیف‌های متون دینی درباره خداوند را با استفاده از آن توضیح می‌دهد، درحالی‌که ابن‏سینا نیز با استفاده از کلّی مشکک - که چیزی جز آنالوژی اسنادی درونی نیست - بر این مسئله غلبه می‌یابد. همچنین او با استفاده از زبان تمثیل که همان آنالوژی استعاری در اصلاح آکوئیناس است، توصیف‌های موجود در دین درباره خداوند و معاد را تبیین می‌کند. به نظر می‌رسد ابن‏سینا در تبیین مدعای خود، از قدمت و دقت بیشتری برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analogy, types and foundations: from the viewpoint of Aquinas and Avicenna

نویسندگان [English]

  • Meysam Shadpoor 1
  • Ahmad Vaezi 2
1 PhD Student, Baqer al-Ulum (a) University (Corresponding Author)
2 Professor, Baqer al-Ulum (a) University
چکیده [English]

The issue of religious language can be investigated from various aspects, including the semantic. The fundamental issue on the semantics of the language of religion is this: “Can-and how can-the language and concepts used about creatures, be significantly and positively and truly used about God? How can attributes abstracted from finite creatures refer to God Who must be simple and infinite?” Aquinas uses the analogy of internal attribution, and such attributes -abstracted from finite creatures- apply to God. Of course, he uses other types of analogy, including metaphorical attribution, to explain some religious texts about God. But Avicenna also uses the general ambiguous idea which is not different from the analogy of internal attribution. Also, he explains the language of religion with using a metaphor that it is not other than metaphorical attribution. It seems that in explaining his own claims, Avicenna has more accuracy and precedence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious Language
  • analogy
  • Matter Of Degrees
  • Aquinas
  • Avicenna

مراجع

قرآن کریم
1. ابن‏سینا، حسین‌بن عبدالله (1382)، الأضحویه فی المعاد، تهران: انتشارات شمس تبریزی، چاپ اول.
2. ـــــــــــــــ (1404الف)، التعلیقات، بیروت: مکتبه الاعلام الاسلامی.
3. ـــــــــــــــ (1363)، المبدا والمعاد، تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی، چاپ اول.
4. ـــــــــــــــ (بی تا)، شفاء (الهیات)، قم: بوستان کتاب، چاپ چهارم.
5. ـــــــــــــــ (1404ب)، شفاء (منطق)، ج 1، قم: بوستان کتاب، چاپ چهارم.
6. ـــــــــــــــ (1383)، الهیات دانشنامه علائی، همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
7. ـــــــــــــــ (1352)، معراج‌نامه‏، به اهتمام: کریمی، بهمن؛ رشت‏: بی نا،
8. پترسون، مایکل (1388)، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی، چاپ ششم، انتشارات طرح نو.
9. جیلانی، عبدالله (1370)، الرسالة المحیطة بتشکیکات فی القواعد المنطقیة مع تحقیقاتها، منطق و مباحث الفاظ (مجموعه متون و مقالات تحقیقی)، ترجمه فریدون بدره‏ای، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
10. رازی، قطب‏الدین (1384)، تحریر القواعد المنطقیة فی شرح الرسالة الشمسیۀ، قم: انتشارات بیدار.
11. شیرازی، قطب‏الدین (1383)، شرح حکمة الاشراق، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
12. علی‌زمانی، امیرعباس (1387)، سخن‌گفتن از خدا، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
13. فارابی، ابونصر (1408)، المنطقیات، ج 3، مکتبة آیت‏الله المرعشی.
14. مک‏گراث، آلیستر (1384)، درسنامه الهیات مسیحی، ترجمه بهروز حدادی، قم: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
15. مطهری، مرتضی (بی تا)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج 5، تهران: انتشارات صدرا.
16. ولفسن، هَری (1370)، اصطلاح «مشکک» در آثار ارسطو و فلسفه اسلامی و آثار ابن میمون، منطق و مباحث الفاظ (مجموعه متون و مقالات تحقیقی)، ترجمه فریدون بدره‏ای، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
17. Aquinas, Thomas (2009), About Of God and His Creatures, London: Burnes & Oates.
18. __________ (1947), Summa Theologica, Translated by Fathers of the English Dominican Province, Perrysburg: Ohio.
19. Brummer, Vincent (1992), Speaking Of A Personal God, Cambridge University Press.
20. Bunnin, Nicholas and Yu, Jiyuan (2004), The Blackwell Dictionary of Western Philosophy, Blackwell Publishing.
21. Davies, Brian (1993), An introduction to philosophy of religion, oxford university press.
22. Geisler, Norman (1973), “Anology: The only answer to the problem of religious language,” Trinity Evangelical Divinity School, 60015.
23. Mondin, Battista (1963), The Principle Of Analogy In Protestant And Catholic Theology, The Hague: M. Nijhoff.
24. Ross, James (2005), Analogy in Theology, Encyclopedia of Philosophy, Editor: Donald M. Borchert, Macmillan.
25. Scott, Michael (2013), Religious Language, Palgrave Macmillan.
 
نقد و نظر
دوره 21، شماره 82
تیر 1395
صفحه 4-30

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار