ملاصدرا و مسئله مرگ

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

تبیین و تحلیل مسئله مرگ از دغدغه‌های همیشگی برخی فیلسوفان از جمله ملاصدرا بوده است و او نیز کوشیده است از منظر فلسفی آن را تبیین کند. به‌یقین مبانی فکری هر فیلسوفی در تحلیل فلسفی او از مرگ تأثیرگذار است و لوازم و پی‌آمدهای خاصی را نیز در پی‌دارد. این مقاله می‌کوشد چیستی، چرایی و چگونگی مرگ را از منظر ملاصدرا بکاود و پس از تبیین مبانی فلسفی او همچون حرکت جوهری و رابطه نفس و بدن، آثار و لوازم تحلیل او را از مرگ روشن سازد. طبیعی‌بودن، ضرورت، حقانیت و وجودی‌بودن مرگ و نیز فناناپذیری انسان با مرگ، عمومی‌بودن مرگ و نیز کراهت از مرگ از آموزه‌های دینی هستند که با مبانی صدرایی تبیین بهتری می‌یابند. البته برخی آموزه‌های دینی نیز وجود دارند که با تبیین صدرایی ناسازگار می‌نمایند. پایان‌بخش این مقاله بررسی دو مورد از این گونه آموزه‌ها، یعنی آموزه دینی رجعت و استکمال برزخی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Mullā Ṣadrā and the Problem of Death

نویسنده [English]

  • Alireza As'adi
Assistant professor, Islamic Sciences and Culture Academy.
چکیده [English]

Philosophers, including Mullā Ṣadrā, have always been concerned to provide an explanation and an analysis of death. Sadra tried to give a philosophical account of death. A philosopher’s intellectual principles will indubitably affect their philosophical analysis of the problem of death and will have certain consequences and implications. In this paper, I seek to delineate what, why and how death happens from Mulla Sadra’s point of view, and I shall then elucidate the consequences of his analysis of death in terms of his philosophical principles, such as substantial motion and the soul-body relation. There are some religious doctrines, such as the naturalness, necessity, truth and existentiality of death and human survival after death, that can be better accounted for in terms of Sadraean principles. however, there are religious doctrines that seem incompatible with the Sadraean account. This paper ends with an examination of two such doctrines: that of raj’a (return of certain people after Imam Mahdi’s reappearance) and perfection in barzakh (the world after death and before the resurrection).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Sadra
  • Death
  • Philosophical Accounts
  • Natural Death

مراجع

قرآن کریم
1. ابن سینا (1379)، النجاة، مقدمه و تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
2. ـــــــــــــــ (1400ق.)، رسائل ابن سینا، رساله الشفا من خوف الموت و معالجه داء الاغتمام به، قم: انتشارات بیدار.
3. ـــــــــــــــ (1404ق.)، الشفاء(الطبیعیات)، ج 2، النفس، تحقیق سعید زاید، قم: مکتبه آیة الله مرعشی.
4. ـــــــــــــــ (1379)، النجاة، به تحقیق محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
5. اشعری، ابوالحسن (1400ق.)، مقالات الاسلامیین واختلاف المصلین، آلمان: فرانس شتاینر.
6. افلاطون (1357)، دوره آثار افلاطون، ترجمه: محمد حسن لطفی و رضا کاویانی، ج 1، تهران: خوارزمی.
7. آشتیانی، سید جلال الدین (1381)، شرح بر زاد المسافر، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
8. بحرانی، ابن میثم (1406ق)، قواعد المرام، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
9. جرجانی، میر شریف (1325ق)، شرح المواقف، ج 5، تصحیح بدرالدین نعسانی، قم: الشریف الرضی.
10. حلی، حسن بن یوسف (1363ش)، انوار الملکوت، قم: الشریف الرضی.
11. رفیعی قزوینی، ابوالحسن (1367)، مجموعه مقالات ورسائل فلسفی، تصحیح غلامحسین رضانژاد، تهران: انتشارات الزهراء.
12. سبزواری، ملاهادی (1383ش)، اسرار الحکم، قم: مطبوعات دینی.
13. صدوق، محمد بن علی بن الحسین بن بابویه قمی (1403ق.)، معانی الاخبار، قم: جامعه مدرسین.
14. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1362)، نهایة الحکمه، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
15. ـــــــــــــــ (1417ق.)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی حوزه علمیه قم.
16. طوسی، خواجه نصیر (1375)، شرح الاشارات والتنبیهات، ج 2، قم: نشر البلاغه.
17. ـــــــــــــــ (1405ق.)، تلخیص المحصل، بیروت: دار الاضواء.
18. عضدالدین، ایجی (بی‌تا)، المواقف، قاهره: عالم الکتب.
19. غزالی، ابو حامد (1409ق.)، الاربعین فی اصول الدین، بیروت: دار الکتب العلمیه.
20. ـــــــــــــــ (بی‌تا)، احیاء علوم الدین، ج 15، تصحیح عبدالرحیم بن حسین حافظ عراقی، بیروت: دار الکتب العربی.
21. فخر رازی، محمد بن عمر (1411ق.)، المباحث المشرقیة، فخر رازی، ج 2، قم: انتشارات بیدار.
22. فلوطین (1366)، دوره آثار فلوطین «تاسوعات»، ج 1، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
23. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق.)، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
24. مجلسی، مجمد باقر (1403ق.)، بحار الانوار، ج 6 ، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
25. ـــــــــــــــ (1404 ق.)، مرآة العقول، ج 10، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
26. مطهری، مرتضی (1377) مجموعه آثار، ج 13، تهران: انتشارات صدرا.
27. مفید، ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان (1413ق.)، تصحیح اعتقادات الامامیة، قم: المؤتمر الاسلامی للشیخ المفید.
28. ملاصدرا، صدر الدین محمد بن ابراهیم (1302ق.)، مجموعة الرسائل التسعة، قم: مکتبه المصطفوی.
29. ـــــــــــــــ (1354)، المبدأ والمعاد، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
30. ـــــــــــــــ (1360)، الشواهد الربوبیه، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
31. ـــــــــــــــ (1366)، تفسیر القرآن الکریم، ج 1، 2، 5 و6، تحقیق محمد خواجوی، قم: انتشارات بیدار.
32. ـــــــــــــــ (1381)، زاد المسافر، قم: بوستان کتاب.
33. ـــــــــــــــ (1383)، شرح اصول کافی، ج 4، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
34. ـــــــــــــــ (1387)، المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الالهیة، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
35. ـــــــــــــــ (1981)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ج 5، 6، 8 و 9، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار