روان‌شناسى سلامت

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

چکیده

روانشناسى سلامت به فهم رفتار انسان از حیث سلامت و بیمارى مربوط است. پرکاربردترین تعریف این حوزه توسط مترازو ارائه شده است. براساس این تعریف, روان شناسى سلامت (مجموعه برنامه هاى خاص آموزشى, علمى و حرفه اى رشته روان شناسى است براى ارتقا و حفظ سلامت, پیشگیرى و درمان بیمارى و شناسایى عوامل مرتبط با علت شناسى و تشخیص سلامت, بیمارى و اختلالات از این دست). بنابراین, روان شناسان سلامت, عوامل روان شناختى اى را مطالعه مى کنند که در این که چگونه افراد, سالم مى مانند, این که چرا مریض مى شوند و این که چگونه به درمان و بیمارى واکنش نشان مى دهند, مؤثرند. این نوشته مى خواهد با نظرى اجمالى و کلى به هر یک از این حوزه ها, گستره و تنوع کار را نشان دهد.
همانند دیگر حوزه هاى متعدّد روان شناسى, تحقیق در روان شناسى سلامت نیز به سه شیوه است: توصیفى, تبیینى, و مداخله محور. گرچه بخش زیادى از تحقیقات فعلى توصیفى است, اما تلاش هاى فزاینده اى در جهت ایجاد رویکردهاى تبیینى صورت گرفته است. براى مثال, مطالعات بیشترى, به جاى توصیف رفتارهاى مرتبط با سلامتى (مثل انتخاب رژیم غذایى, التزام به دارو درمانى) و چه بسا ارتباط دادن آن به یک پیامد (مثلاً وضعیت سلامتى) از الگوهایى استفاده مى کنند تا رفتارهاى مرتبط با سلامت را تبیین یا نتایج آن ها را پیش بینى کنند. ارائه الگو در هر رشته اى بسیار مهم است, زیرا باعث تقویت طرح و تفسیر تحقیق مى شود. به همین دلیل بخش خاصى را به انتخاب الگوهاى رفتارى مرتبط با سلامت ـ که بسیار به کار رفته اند ـ اختصاص مى دهیم.

عنوان مقاله [English]

روان‌شناسى سلامت

نویسنده [English]

  • Jan Winman
چکیده [English]

روانشناسى سلامت به فهم رفتار انسان از حیث سلامت و بیمارى مربوط است. پرکاربردترین تعریف این حوزه توسط مترازو ارائه شده است. براساس این تعریف, روان شناسى سلامت (مجموعه برنامه هاى خاص آموزشى, علمى و حرفه اى رشته روان شناسى است براى ارتقا و حفظ سلامت, پیشگیرى و درمان بیمارى و شناسایى عوامل مرتبط با علت شناسى و تشخیص سلامت, بیمارى و اختلالات از این دست). بنابراین, روان شناسان سلامت, عوامل روان شناختى اى را مطالعه مى کنند که در این که چگونه افراد, سالم مى مانند, این که چرا مریض مى شوند و این که چگونه به درمان و بیمارى واکنش نشان مى دهند, مؤثرند. این نوشته مى خواهد با نظرى اجمالى و کلى به هر یک از این حوزه ها, گستره و تنوع کار را نشان دهد.
همانند دیگر حوزه هاى متعدّد روان شناسى, تحقیق در روان شناسى سلامت نیز به سه شیوه است: توصیفى, تبیینى, و مداخله محور. گرچه بخش زیادى از تحقیقات فعلى توصیفى است, اما تلاش هاى فزاینده اى در جهت ایجاد رویکردهاى تبیینى صورت گرفته است. براى مثال, مطالعات بیشترى, به جاى توصیف رفتارهاى مرتبط با سلامتى (مثل انتخاب رژیم غذایى, التزام به دارو درمانى) و چه بسا ارتباط دادن آن به یک پیامد (مثلاً وضعیت سلامتى) از الگوهایى استفاده مى کنند تا رفتارهاى مرتبط با سلامت را تبیین یا نتایج آن ها را پیش بینى کنند. ارائه الگو در هر رشته اى بسیار مهم است, زیرا باعث تقویت طرح و تفسیر تحقیق مى شود. به همین دلیل بخش خاصى را به انتخاب الگوهاى رفتارى مرتبط با سلامت ـ که بسیار به کار رفته اند ـ اختصاص مى دهیم.

مراجع

  1. Afleck, G., Tennen, H., Croog, S., & Levine, S. (1987). Causal attribution, perceived control and recovery from a heart attack. Journal of Social and Clinical Psychology, 5, 356-364.
  2. Ajzen, I. (1985). From intentions to actions: A theory of planned behavior, Englewood Cliffs, NJ; Prentice-Hall.
  3. Ajzen, I., & Fishbein, M. (1980). Understanding attitudes and pradicting social behavior. Englewood Cliffs, NJ; Prentiee-Hall.
  4. Bandura, AS. (1986). Social foundations of thought and action: Social cognitive theory, Englewood Cliffs, Nj: Prentice-Hall.
  5. Blaxter, M. (1990). Health and Lifestyle, London: Tavistock.
  6. Breslow, L., & Enstrom, J. (1980). Persistence of health habits and their relationship to mortality, Preventive Medicine, 9, 469-483.
  7. Burish, T. C., & Bradley, L. A. (eds.) (1983). Coping with chronic disease: Research and applications. New York, Academic Press.
  8. Cohen, . (1987). Measurment of coping. In S. V. Kasl & C. L. Cooper (Eds) Stress and health: Issues in research methodology (pp. 283-305). Chichester: Wiley.
  9. Croog, S., & Richards, N. P. (1977). Health beliefs and smoking patterns in heart patients and their wives: A longitudinal study. American Journal of Public Health, 67, 921-993.
  10. Dishman, R. K. (1982). Compliance/ adherence in health-related exercise. Health Psycholog, 1, 237-267.
  11. Eiser, C. (1988). Do children benefit from psychological preparation for hospitalisation? Psychology and Health, 2, 107-132.
  12. Engel, G. L. (1977). The need for a new medical model: A challenge for biomedicine. Science, 196, 129-136.
  13. Fallowfield, L. (1990). The quality of life: The missing measurement in health care. London: Souvenir.
  14. Fillip, S. H., Kauer, T., Freudenberg, E., & Ferring, D. (1990). The regulation of subjective well-being in cancer patients: An analysis of coping effectiveness. Psychology and Health, 4, 305-318.
  15. Fox, B. H. (1988). Psychogenic factores in cancer, especially its incidence. In S. Maes, C. D. Spielberger, P. B. Defares, & I. G. Sarason (Eds) Topics in health psychology (pp. 37-55). Chichester: Wiley.
  16. Friedman, H. S., & Booth-Kewley, S. (1987). The disease-prone personality: A meta-analytic view of the construct. American Psychologist, 42 (6), 539-555.
  17. Friedman, M., & Rosenman, R. H. (1974). Type A behaviour and your heart. New York: Knopf.
  18. Haskell, W. L. (1984). Overview: Health benefits of exercise. In J. D. Matarazzo, S. M. Weiss, J. A. Herd, N. E. Miller, & S. M. Weiss (Eds) Behavioral Health (pp. 409_423). New York: Wiley.
  19. Herbert, M. (1990). Healthcare workers in adverse environments. In P. Bennett, J. Weinman, & P. Spurgeon (Eds) Current developments in health psychology (pp. 277-304). London: Harwood Academic.
  20. Jansen, M., & Weinman, J. (Eds) (1991). The international development of health psychology. London: Harwood Academic.
  21. Janz, N. K., & Becker, M. (1984). The health belief model: A decade later. Health Education Quarterly, 11, 1-47.
  22. Kaplan, R. M. (1990). Behavior as the central outcome in health care. American Psychologist, 45(11), 1211-1220.
  23. Kiecott-Glaser, J. K., & Glazer, R. (1987). Psychological moderators of immune function. Annals of Behavioural Medicine, 9 (2), 16-20.
  24. Kobasa, S. C. (1979). Stressful events and health: An enquiry into hardiness. Journal of Personality and Social Psychology, 37, 1-11.
  25. Lau, R. R., Bernard, T. M., & Hartman, K. A. (1989). Further explorations of common sense representations of common illnesses. Health Psychology, 8, 195-219.
  26. Lau, R. R., Hartman, K. A. & Ware, J. E. (1986). Health as value: Methodological and theoretical considerations. Health Psychology, 5, 25-43.
  27. Lau, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal and coping. New York: Springer.


نقد و نظر
دوره 9، شماره 34-33
فروردین 1383
صفحه 109-129

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار