نقش حرکت جوهری در تکامل انسان

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه قم و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

2 دانشیار دانشگاه قم

چکیده

بحث حرکت، تاریخی به درازای تاریخ بشر دارد؛ به‌گونه‌ای‌ که پیشینه آن به پیش‌تر از طرح مباحث مهمی همچون «وجود» و «عقل» در فلسفه می‌رسد و از این‌رو، جایگاه رفیعی در تاریخ فلسفه دارد. از جمله نخستین فیلسوفانی که به این مهم پرداخته‌اند آناکسیمندر است که به حرکت ازلی در جهان قائل بود. همچنین نظریه حرکت جوهری در فلسفه هراکلیتوس قابل رصد و پیگیری است. فیلسوفان مسلمان نیز به این مهم نگاهی ویژه داشته‌اند و مباحث گوناگونی را با محوریت مبحث حرکت طرح کرده‌اند. «حرکت» از مباحث مهم وجودشناسی، معرفت‌شناسی، جهان‌شناسی و انسان‌شناسی در فلسفه است. ما در این نوشتار به مباحث انسان‌شناسی حرکت، آن هم از زاویه‌ای خاص خواهیم پرداخت و نقش «حرکت جوهری» را در مسئله «رابطه نفس و بدن» و استکمال جوهری انسان بررسی خواهیم کرد. در ادامه با توجه به اینکه نظریه «حدوث جسمانی نفس» از لوازم حرکت جوهری است، نظریه تکامل نفس را بررسی کرده و صیرورت آن را از بدن مادی تا تجرد محض پی می‌گیریم و در پایان، با نظری به روایت‌های خلقت نفس به ارزیابی توجیه ملاصدرا می‌پردازیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Substantial Motion in the Human Perfection

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Alipour 1
  • Asgar Dirbaz 2
1 PhD student, University of Qom and the faculty member of Islamic Sciences and Culture Academy. Alipoor969@yahoo.com.
2 Associate professor, University of Qom
چکیده [English]

The issue of motion has as long a history as that of human beings. Human beings were concerned with it before they were concerned with significant issues in philosophy such as “existence” and “intellect”. An early philosopher who was concerned with the issue was Anaximander-the philosopher in the Ancient Greece-who believed in the eternal motion in the world. The theory of substantial motion can be traced back to the philosophy of Heraclitus-another Ancient Greek philosopher. Muslim philosophers also concerned themselves with this issue and discussed many problems regarding motion. The “motion” is a problem in ontology, epistemology, cosmology, and anthropology. In this paper, we will concern ourselves with anthropological problems of motion from a certain perspective; we will evaluate the role of “substantial motion” in the problem of “mind-body relation” and the substantial perfection of human beings. Given that the theory of “physical incipience of the soul” is an implication of the substantial motion, we will examine the theory of soul perfection and its development from a material body to pure immateriality or spirituality, and we will finally evaluate Mullā Ṣadrā’s account given hadiths concerning the creation of the soul.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Motion
  • Substantial Motion
  • Physical incipience
  • Spiritual survival
  • Perfection
  • soul

مراجع

  1. 1. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1953)، رسائل ابن سینا، ج 2، به‌اهتمام حلمی ضیاء اولکنی، استانبول: دانشکده ادبیات استانبول.

    2. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1383)، رساله نفس، تصحیح و مقدمه موسی عمید، همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی.

    3. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1364)، النجاة، ویرایشگر محمدتقى دانش‌پژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

    4. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1363)، المبدأ والمعاد، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.

    1. 5.  ارسطو (1384)، متافیزیک، ترجمه دکتر شرف الدین خراسانی، چاپ سوم، تهران: حکمت.

    6. اکبریان، رضا (1388)، جایگاه انسان در حکمت متعالیه ملاصدرا، تهران: علم.

    7. حسن‌زاده آملی، حسن (1387)، شرح العیون فی شرح العیون، قم: بوستان کتاب.

    8. خامنه‌ای، محمد (1378)، «روح افلاطونی در فلسفه ملاصدرا»، خردنامه صدرا، ش 15.

    9. سبزوارى، ملاهادی (1369)، شرح المنظومة، چاپ اول، تهران: نشر ناب.

    10. شیرازی، صدرالدین محمد (1363)، مفاتیح الغیب، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

    11. شیرازی، صدرالدین محمد (1375)، مجموعه الرسائل التسعه، تصحیح و تحقیق حامد ناجی اصفهانی، تهران: انتشارات حکمت.

    12. شیرازی، صدرالدین محمد (1341)، کتاب العرشیه، ترجمه غلامحسین آهنی، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.

    13. شیرازی، صدرالدین محمد (1410/1981)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیه، بیروت: داراحیاء التراث.

    14. شیرازی، صدرالدین محمد (1360)، اسرار الآیات، تصحیح محمد خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.

    15. شیرازی، صدرالدین محمد (1354)، المبدأ والمعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه.

    16. شیرازى‏، قطب الدین (1383)، شرح حکمة الاشراق، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.

    17. طباطبایى، محمد‌حسین (1388)، بررسى‌هاى اسلامى، چاپ دوم، قم: بوستان کتاب.

    18. مجلسی، محمدباقر (1403)، بحار الانوار، چاپ دوم، بیروت: مؤسسة الوفاء.

    19. مطهری، مرتضی (1369)، حرکت و زمان در فلسفه اسلامی، ج 1، تهران: صدرا.

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار