بقاء نفس از دیدگاه ملاصدرا

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

کیفیت بقاء نفس در دستگاه فلسفی ملاصدرا شکل منحصر به فردی دارد. به‌گونه‏ای که تنها برای برهانی‌کردن اصل معاد به‌کار نمی‏رود، بلکه افزون بر آن تحلیل قابل قبولی از بقاء هویت بدن و نفس در جهان دیگر - برای تبیین آموزۀ معاد جسمانی- پیش رو می‏گذارد. او در این راستا بسیاری از اصول فلسفی خود از جمله چگونگی حدوث نفس، ترکیب اتحادی نفس و بدن، حرکت جوهری در وجود انسان و چگونگی رابطۀ نفس و بدن را در ارائه تبیینی جامع از بقاء نفس به‌کار می‏گیرد و نه تنها برهانی عقلی بر بقاء نفس ارائه می‏کند، بلکه از چگونگی رابطه سیال نفس و بدن نیز بر بقاء نفس استفاده می‏کند. آن‌چنان‌که از مجموع اصول و عبارات او برمی‏آید نفسی که او بقاء آن را ثابت می‏کند نه تنها شامل تمامی مراتب نفس، بلکه حتی شامل بدن انسان به عنوان مرتبه نازله نفس نیز می‏شود. از همین‌رو به نظر می‏رسد او توانسته با استفاده از تحلیل چگونگی بقاء نفس، آموزۀ معاد جسمانی را برهانی کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Survival of the Soul in Mullā Sadrā's View

نویسنده [English]

  • Hadi Mousavi
چکیده [English]

 
Mullā Sadrā gives a novel account of the survival of the soul, which counts both as a philosophical proof of the resurrection, and a plausible analysis of the personal identity of resurrected people. Sadrā employs his principles of the emergence of the soul, the unificatory combination of the soul and the body, the substantial motion of the human being, and soul-body relation in a comprehensive account of the survival of the soul. He argues for the survival on the basis of his own notion of the soul-body relation in the framework of the substantial motion. The soul for the survival of which he argues, includes not only all the immaterial stages of the soul, but also the body as the soul's lowest stage. Thus it seems that Sadrā is able to account for the bodily resurrection on the basis of his analysis of the survival of the soul.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sadrā
  • survival
  • soul
  • body
  • Bodily resurrection
  1. قرآن مجید (ترجمه ناصر مکارم شیرازی).
  2. ابن سینا، (1379) التعلیقات، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  3. آشتیانی، سید جلال‏الدین، (1381) شرح بر زاد المسافر، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
  4. جوادی آملی، (1375) رحیق مختوم، قم: مرکز نشر اسراء.
  5. حسن زاده آملی، حسن، (1362) دروس معرفت نفس، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
  6. ــــــــــــــ ، (1387) سرح العیون فی شرح العیون، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
  7. شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، (1354) المبدأ و المعاد، تصحیح: سید جلال‌الدین آشتیانى‏، تهران‏: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  8. ــــــــــــــ ،  (1990م) الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: ‌دار الاحیاء التراث.
  9. ــــــــــــــ ، (1360) الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح و تعلیق: سید جلال‌الدین آشتیانى، مشهد: المرکز الجامعى للنشر.

10. طوسی، خواجه نصیر الدین‏، (1375) شرح الاشارات و التنبیهات مع المحاکمات‏، قم: نشر البلاغة.

11. عبودیت، عبد الرسول، (1385) درآمدی بر نظام حکمت صدرائی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی (سمت).

12. ــــــــــــــ ، (1389) خطوط کلی حکمت متعالیه، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی (سمت).

13. فیض کاشانى، ملا محسن (1375) اصول المعارف، تعلیق، تصحیح و مقدمه: سید جلال الدین آشتیانى، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.

14. مصباح یزدی، محمدتقی، (1375) شرح جلد هشتم اسفار اربعه، تحقیق: محمد سعیدی مهر، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره).

15. مکارم شیرازی، ناصر، (1375) اعتقاد ما، قم: انتشارات نسل جوان.