نسبت قیاس‌ناپذیری با نسبی‌گرایی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان

چکیده

قیاس‌ناپذیری یکی از مفاهیم اصلی در رویکردهای تکثرگرایانۀ معاصر است که در گسترش و تثبیت نسبی‌گرایی در دو حوزۀ شناخت‌شناسی و وجودشناسی نقشی محوری ایفا کرده است. در این نوشتار نخست جایگاه و کارکرد مفهوم قیاس‌ناپذیری در فلسفۀ معاصر بررسی خواهد شد و سپس با محور قراردادن دیدگاه تامس کوهن مبنی بر قیاس‌ناپذیری پارادایم‌های متکثر در طول تاریخ علم، دلایل تاریخی و منطقی این انگاره و ابعاد نسبی‌گرایانۀ آن بحث خواهد شد. در ارزیابی نهایی نیز از پیش‌فرض ضدرئالیستی این انگاره بحث می‌کنیم و از این رهگذر، استدلال خواهد شد که با قیاس‌ناپذیری امکان دفاع از عقلانیت و امکان گفت‌و‌گوی انتقادی از دست می‌رود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relation between Incommensurability and Relativism

نویسنده [English]

  • Reza Sadeghi
چکیده [English]

Incommensurability is one of the main concepts in contemporary pluralistic approaches that has played a central role in developing and establishing relativism in both epistemology and ontology. In this paper I will first examine the place and function of this notion in contemporary philosophy and then, focusing on Thomas Kuhn’s incommensurability of plural paradigms throughout the history of science, I will discuss historical and logical arguments for this view and its relativistic scope. In final assessment, I take issue with the anti-realistic presupposition of this view and I will argue that with incommensurability, rationality and critical dialogues will be impossible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Incommensurability
  • Paradigm
  • relativism
  • Skepticism
  • Realism

مراجع

1. بونژور، لورنس (1388)، دفاع از خرد ناب، ترجمۀ رضا صادقی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
2. کارل پوپر(1368)، حدس‌ها و ابطال‌ها: رشد شناخت علمی، ترجمۀ احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ دوم.
3. ــــــــــ  (1372)، واقعی‌گری و هدف علم، ترجمۀ احمد آرام، تهران: سروش.
4. ــــــــــ  (1379)، اسطوره چارچوب در دفاع از علم و عقلانیت، ترجمه علی پایا، تهران: طرح نو.
 
5. Davidson, Donald )1989), “The myth of subjective,” in: Michael, Krausz (ed.), Relativism:Interpretation and Conframtation, Notre Dame Univresity Press,Indiana, pp. 159-172.
6. Elgin, Catherine Z. )1989), “The Relativity of Fact and the Objectivity of Value,” in: Michael krausz, Relativism: Interpretation and Conframtation, Notre Dame Univresity Press,  Indiana, pp. 86-98.
7. Geertz, Clifford (1989), “Anti-Anti Relativism,” in: Michael krausz, Relativism: Interpretation and Conframtation, Notre Dame Univresity Press, Indiana, pp. 12-34.
8. Krausz, Michael (ed.) (1989), Relativism: Interpretation and Confrontation, Notre Dame University Press, Indiana.
9. Kuhn Thomas (1962), the Structure of ScientificRevolutions, Chicago: University of Chicago Press.
10. Ladyman James (2002), understanding philosophy of science, Routledge, London.
11. MacIntyre, Alasdair (1989), “Relativism, Power and philosophy,” in: Michael krausz, Relativism: Interpretation and Conframtation, Notre Dame Univresity Press, Indiana, pp. 182-204.
12. Rorty, Richard (1989), “Solidarity or Objectivity,” in: Michael krausz, Relativism: Interpretation and Conframtation, Notre Dame Univresity Press, Indiana, pp. 35-51.
13. Zemach, Eddy M. (1989), “On Meaning and Reality,” in: Michael krausz, Relativism: Interpretation and Conframtation, Notre Dame Univresity Press, Indiana, pp. 51-79.
14. Wong, David (1989), “Three kinds of Incommensurability,” in: Michael krausz, Relativism: Interpretation and Conframtation, Notre Dame Univresity Press, Indiana, pp. 140-158.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار