تبیین سازگاری علم پیشین الهی و اختیار انسان در بستر نظریۀ نسبیت اینشتین

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه پیام نور، تهران

2 دانشیار دانشگاه تهران، قم

چکیده

مسئلۀ علم پیشین الهی و تعارض آن با اختیار انسان از قدیمی‌ترین موضوعات مطرح در ادیان ابراهیمی است. پاسخ‌هایی که تا کنون به این شبهه داده شده، از رویکرد مطلق‌بینی مفاهیم استفاده کرده‌اند. هدف این پژوهش پاسخ به این شبهۀ قدیمی با کمک علوم روز خصوصاً نتایج حاصل از نظریۀ نسبیت اینشتین با رویکرد نسبی‌بینی است. این پژوهش با روش تحلیلی - انتقادی پس از گردآوری داده‌ها از منابع موجود صورت گرفته است. در نظریۀ نسبیت، حادثه‌ای که از دید ناظر زمانمند در آینده رخ می‌دهد، برای ناظری بی‌زمان در لحظۀ حال رخ می‌دهد. باتوجه‌به این نکته، این پژوهش نتیجه می‌گیرد که آنچه علم پیشین نامیده می‌شود، در واقع از منظر ناظر انسانی علم پیشین است، ولی از منظر ناظری بی‌زمان علم به زمان حال محسوب می‌شود؛ چه این ناظر موجودی مادی و ذاتاً زمانمند باشد که سبباً و بر اساس نظریۀ نسبیت بی‌زمان شده باشد و چه موجودی همانند خدا غیرمادی و ذاتاً بی‌زمان. درنتیجه علمِ موجود بی‌زمان به این دلیل که همواره علم به زمان حال است، هرگز با اختیار انسان در تعارض قرار نمی‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Account of the Compatibility of Divine Foreknowledge and Human Free Will in the Context of Einstein’s Theory of Relativity

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hosein Kargar Shuraki 1
  • Mansour Nasiri 2
1 . PhD student, Philosophy of religion, Payam-e Noor University, Tehran
2 Associate professor, Department of philosophy. University of Tehran, Qom
چکیده [English]

The problem of divine foreknowledge and its conflict with the human free will is one of the oldest issues in Abrahamic religions. Solutions proposed so far for the problem have deployed an absolutist approach to concepts. This paper aims to solve the old problem by drawing on modern sciences, particularly the findings of Einstein’s theory of relativity with its relativistic approach. This research has been carried out with an analytic-critical method after collection of data from available sources. In the theory of relativity, an incident occurring in the future from the perspective of a temporal observer occurs at present from the perspective of an atemporal observer. Given this, we conclude that what is called ‘foreknowledge’ is indeed foreknowledge from the perspective of a human observer, but from the viewpoint of an atemporal observer, it qualifies as knowledge of the present, whether or not the observer is a material essentially temporal being, which has—given the theory of relativity—incidentally been atemporal, or an immaterial essentially atemporal being like God. As a consequence, an atemporal present piece of knowledge does not conflict the human will just because it always knowledge of the present.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divine foreknowledge
  • human free will
  • determinism
  • Einstein’s relativi-ty
1. استانارد، راسل. (1391). نسبیت (مترجم: پوریا ناظمی). تهران: بصیرت.
2. استراترن، پل. (1389). اینشتین و نسبیت (مترجم: ابوالفضل حقیری قزوینی). تهران: بصیرت.
3. اینشتین، آلبرت. (1363). فیزیک و واقعیت (مترجم: محمدرضا خواجه‌‌پور). تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
4. باربور، ایان. (1391). دین و علم (مترجم: پیروز فطوره‌‌چی). تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
5. باقی‌زاده، رضا. (1389). علم پیشین الهی و اختیارانسان. تهران: انتشارات کمال اندیشه.
6. بورن، ماکس. (1393). نظریه نسبیت اینشتین (مترجم: هوشنگ گرمان و محمود اسراری). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
7. پلانتینگا، الوین. (1376). فلسفه دین؛ خدا اختیار و شر. (مترجم: محمد سعیدی‌‌مهر) قم: کتاب طه وابسته به موسسه فرهنگی طه.
8.پلانتینگا، الوین؛ پایک، نلسون؛ مکی، جیال؛ جی، ویلیام؛ هیک، جان؛ فلو، آنتونی و دیگران. (1374). کلام فلسفی (مجموعه مقالات). (مترجم: ابراهیم سلطانی و احمد نراقی). تهران: موسسه فرهنگی سراط.
9. تالیافرو، چارلز. (1382). فلسفه دین در قرن بیستم (مترجم: انشالله رحمتی). تهران: انتشارات سهروردی.
10. رحیمیان، علیرضا؛ رحیمیان، سعید. (1395). علم پیشین الهی و افعال اختیاری انسان. سفینه (ویژه عدل الهی)، 13(51)، صص 110 - 136.
11. زاگزبسکی، لیندا. (1390). علم پیشین الهی و اختیار انسان (مترجم: انشاالله رحمتی). حکمت و معرفت، 6 (9)، صص 57-61.
12. سعیدی مهر، محمد. (1375). علم پیشین الهی و اختیار انسان. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشهاسلامی.
13. شیروانی، علی. (1391). امکان استقبالی وتعیین صدق گزاره‌های ناظر به آینده. پژوهش‌های فلسفی کلامی، 6(24)، صص 120 - 143.
14. شمس‌الدین، ریاض. (1396). نسبیت اینشتین به زبان ساده (مترجم: سیروس طغرایی). تهران: نشر فرهنگ معاصر.
15. فیاض صابری، علیرضا؛ رضایی، محمد. (1383). علم پیشین الهی و اختیارانسان. کلام اسلامی، 13(51)، صص 104_ 136.
16. کلز، پیتر. (1385). اینشتین وتولد دانش کلان (مترجم: جمال آل احمد). تهران: چشمه.
17. ماکس، یامر. (1385). خداشناسی و نظریه‌های فیزیک اینشتین (مترجم: شهرام تقی‌زاده انصاری). ذهن، (25)، صص 105-134.
18. مارتین، گاردنر. (1347). نسبیت برای همگان (مترجم: محمود مصاحب). تهران: نشر کتاب.
19. معقولی، نادیا. (1391). نسبیت در یک نگاه کلی. کتاب ماه علوم و فنون، 6(8)، صص2_ 9.
20.    Pike.N. (1965). Divine omniscience and VoluntoryAction. the philosophical review (VoL.1). press. The philosophical reveiew. Duke university press. VoL74. NO 1. Durham.January. pp 27-46.