نسبت سعادت اخلاقی و جاودانگی در اندیشه ابن عربی و کیرکگور

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای فلسفه اخلاق، قم، ایران.

2 استادیار گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم، قم، ایران.

چکیده

امسئله اصلی این مقاله مقایسه نسبت میان دو مفهوم سعادت و جاودانگی از منظر ابن‌عربی و کرکگور، به عنوان دو اندیشمند اسلامی و مسیحی است. مقصود از این مقایسه که با روش توصیفی - تحلیلی به پیش می‌رود، یافتن مبانی و پیامد آرای آنان در کنارِ کشفِ وجوه مشترک و متمایزِ دو دیدگاه در تقریر کارکرد دنیوی و اخروی اخلاق است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که در اندیشۀ ابن‌عربی، سعادت به معنای تخلّق به اخلاق الله و تحقّق در اسماء ‌الله است؛ یعنی به‌لحاظ مفهومی معادل و به‌لحاظ مصداقی مساوق با جاودانگی است؛ بدین ترتیب انسان در قوس صعود با حرکت حبّی خویش به سمت سعادت اخلاقی و در‌نتیجه به مقصد جاودانگی حرکت می‌کند؛ اما از نگاه کرکگور اخلاق به معنای کسب فضایل دنیوی است که از نظر مفهومی و مصداقی از عمل به تکلیف الهی و جاودانه‌شدن با تفرّد مؤمنانه افتراق می‌یابد. کرکگور با تکیه بر ایمان، اخلاق را مرتبه افراد قاصر از امتحان الهی می‌داند و در‌نتیجه قهرمان فانیِ اخلاق را نازل‌تر از شهسوار جاودانِ ایمان می‌شناسد. در مقام داوری و با نظر به مبانی و مفروضات دو متفکر، به نظر می‌رسد خوانش ابن‌عربی که حیات دینی و اخلاقی را همسان می‌داند، بر نگرش کرکگور که اخلاق را مرتبه نازلی از حیات مؤمنانه می‌شمارد، ترجیح دارد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relation between Moral Happiness and Immortality in the Views of Ibn ‘Arabī and Kierkegaard

نویسندگان [English]

  • Alireza Aram 1
  • Ahmad Fazeli 2
1 PhD, moral philosophy, Qom, Iran .
2 Assistant professor, Department of Moral Philosophy, University of Qom, Qom, Iran.
چکیده [English]

The main problem in this paper is a comparison between the two notions of happiness and immortality in the views of Ibn ‘Arabī and Kierkegaard as Muslim and Christian intellectuals, respectively. The comparison, made with a descriptive-analytic method, is meant to identify the foundations and consequences of the views along with a recognition of what is shared and distinct in their formulations of this-worldly and afterlife functions of morality. We find that, in Ibn ‘Arabī’s view, happiness is to assume the divine characters and to instantiate the divine names; that is, it is conceptually equivalent to, and coextensive with immortality. In this way, in its ascending arc, the human being makes a loving move toward moral happiness and hence toward immortality. In Kierkegaard’s view, however, morality is the acquisition of this-worldly virtues conceptually and extensionally distinct from acting upon divine commands and immortality with faithful individuation. Relying on faith, Kierkegaard sees morality as the degree of those who fail the divine test. Therefore, he believes that the mortal moral hero is lower than the immortal chivalry of faith. Given the foundations and assumptions of the two intellectuals, Ibn ‘Arabī’s account in which religious and moral lives are identified with each other seems preferable to Kierkegaard’s view in which morality is deemed a lower degree of faithful life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn ‘Arabī
  • immortality
  • religious life
  • moral happiness
  • Kierkegaard
  1. ابن‌عربی، محی الدین. (۱۳۸۷). فصوص الحکم (مصحح و مترجم: محمد خواجوی، چاپ اول). تهران: مولی.
  2. ابن‌عربی، محی الدین. (۱۳۹۱). دفتر دانایی (کتاب المعرفة) (مترجم: سعید رحیمیان، چاپ اول). تهران: نگاه معاصر.
  3. ابن‌عربی، محی الدین. (۱۳۹۳). مواقع النجوم (مصحح و مترجم: محمد خواجوی، چاپ دوم). تهران: مولی.
  4. ابن‌عربی، محی الدین. (۱۳۹۵الف). فصوص الحکم (مترجم و شرح: محمدعلی موحد و صمد موحد، چاپ هفتم). تهران: کارنامه.
  5. ابن‌عربی، محی الدین. (۱۳۹۵ب). کشف المعنی عن سرّ اسماء‌ الله الحسنی (مترجم و شرح: علی زمانی قمشه‌ای، چاپ سوم). قم: آیت اشراق.
  6. ابن‌عربی، محی الدین. (۱۴۱۳ق). الدرة البیضاء (و یلیه عقیدة اهل الاسلام) (محقق: محمد زینهم محمد عزم، الطبعة‌ الاولی). قاهره: مکتبة مدبولی.
  7. ابن‌عربی، محی الدین. (۱۹۶۶م). فصوص الحکم (مصحح و تعلیق: ابوالعلاء عفیفی). بیروت: دار الکتاب العربی.
  8. ابن‌عربی، محی الدین. (۲۰۱۱ م). الفتوحات المکیة (مصحح: احمد شمس الدین، ج۱-۸). بیروت: دار الکتب العلمیة.
  9. ابن‌عربی، محی الدین. (بی‌تا الف). انشاء الدوائر (محقق: عاصم ابراهیم الکیالی). بی‌نا.
  10. ابن‌عربی، محی الدین. (بی‌تا ب). تنزل الاملاک من عالم الارواح الی عالم الافلاک (حواشی: عبد الوارث محمدعلی). بیروت: دارالکتب العلمیة.
  11. جندی، مؤید الدین. (۱۳۶۱). شرح فصوص الحکم (مصحح: سید‌جلال الدین آشتیانی). مشهد: دانشگاه مشهد.
  12. کرکگور، سورن. (۱۳۹۶الف). ترس و لرز (مترجم: عبدالکریم رشیدیان، چاپ شانزدهم). تهران: نی.
  13. کرکگور، سورن. (۱۳۹۶ب). تکرار (مترجم: صالح نجفی، چاپ دوم). تهران: مرکز.
  14. کرکگور، سورن. (۱۳۹۶ج). مفهوم آیرونی (مترجم: صالح نجفی، چاپ دوم). تهران: مرکز.

15.Evans, C. S. (2004). Kierkegaard's Ethic of Love. Oxford: Oxford University Press.
16.Gardiner, P. (1989). Kierkegaard. Oxford: Oxford University Press.
17.Howland, J. (2006). Kierkegaard and Socrates. Cambridge: Cambridge University Press.
18.Kierkegaard, S. (2009). Concluding Unscientific Postscript (Alastair Hannay, Ed. & Trans.). Cambridge: Cambridge University Press.
19.Krishek, S. (2009). Kierkegaard on Faith and Love. Cambridge: Cambridge University Press.
20.Lippitt, J. (2003). Routledge Philosophy Guide Book to Kierkegaard and Fear and Trembling. London: Routledge.
21.Stokes, P. (2010). Kierkegaard’s Mirrors: Interest, Self, and Moral Vision. London: Palgrave Macmillan.