بررسی انتقادی نافرمانی مدنی از منظر برخی فیلسوفان یونان باستان و عصر روشنگری

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

2 پژوهشگر

چکیده

اگر نوشتار سوفوکلس در خصوص نافرمانی مدنی را در جرگه مباحث فلسفی ندانیم و از آن بگذریم، از سقراط و نگاه ویژه فلسفی او در این باب نمی توان گذشت. او که از سوی حکومت آتن به‌ناحق به اعدام محکوم شده بود، حاضر نشد به پیشنهاد دوستانش عمل کند و با نافرمانی مدنی نسبت به حکم صادر‌شده، از زندان بگریزد؛ زیرا نافرمانی مدنی را امری خلاف فضیلت و قرارداد اجتماعی تلقی می‌‌کرد. ولی این دیدگاه مخالفانی سرسخت پیداکرد که معتقد بودند گاهی قوانین چنان ظالمانه می‌شوند که نافرمانی مدنی در برابر آن لازم و آخرین راهکار ممکن است. با توجه به این دو دیدگاه دربارۀ نافرمانی مدنی، پرسش اساسی این است که کدام رفتار در برابر حکم ظالمانه پسندیده است؟ آیا در برابر قانون ظالمانه به هر شکل ممکن باید سرفرود آورد یا می‌‌توان با اعتراض نسبت به آن، حکومت را مجبور به اصلاحات کرد؟ در این مقاله می‌کوشیم با نقد و بررسی استدلال‌های متفکران دورۀ یونان باستان و عصر روشنگری به پرسش‌های مطرح پاسخ دهیم و تناقضاتِ درونیِ آنها را آشکار و پاسخ نهایی را مشخص سازیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Assessment of Civil Disobedience in the View of Ancient Greek and Enlightenment Philosophers

نویسندگان [English]

  • Alireza Alebouyeh 1
  • abolfazl samanluo 2
1 Assistant professor in Islamic Sciences and Culture Academy
2 Researcher
چکیده [English]

Even if we take Sophocles’s writing about civil disobedience to be philosophically irrelevant, we cannot close our eyes to Socrates and his philosophical view of such disobedience. When he was wrongly sentenced to death by the Athenian government, he refused to listen to his friends, disobey the issued ruling, and escape from the prison, because he considered civil disobedience as contrary to virtues and social conventions. The view was, however, adamantly opposed by people who believed that laws are sometimes so unjust that it is necessary to resist them with civil disobedience as the last possible way. Given the two views about civil disobedience, the fundamental question is which act is admirable towards unjust laws: should we keep obeying unjust laws in any possible ways, or can we object to them and force the government to acquiesce to reforms? In this paper, we seek to answer this question by criticizing and considering arguments from Ancient Greece and the Enlightenment period, and then uncover their internal contradictions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civil disobedience
  • social convention
  • unjust laws
  • original position
  • social justice

مراجع

1. احمدی، امید (1394)، «احترام به ‌‌قانون در اندیشه افلاطون»، مطالعات حقوق ‌‌عمومی، دوره45، ش1.
2. ارسطو (1385)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه: محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
3. افلاطون (1353)، جمهوری، ترجمه: محمدحسن لطفی، تهران: چاپخانه خوشه.
4. افلاطون (1354)، قوانین، ترجمه: محمدحسن لطفی، تهران: بنگاه مطبوعاتی صفی‌‌علیشاه.
5. افلاطون (1357)، دورۀ آثار، ترجمه: محمدحسن لطفی و رضا کاویانی، ج1، تهران: خوارزمی.
6. پالمر، مایکل (1388)، مسائل اخلاقی، ترجمه: علیرضا آل‌‌بویه، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی.
7. جوادی، محمداسلم (قوس 1394)، «جنبش اجتماعی چیست؟»، روزنامۀ جامعه‌ ‌باز، س4، ش735، کد خبر 39005، 7.
8. راسل، برتراند (1340)، تاریخ فلسفۀ غرب، ترجمه: نجف در یابندری، ج1و3، چ1، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
9. راولز، جان (1387)، نظریۀ عدالت، ترجمه: سیدمحمدکمال سروریان و مرتضی بحرانی، تهران: ناشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
10. روسو، ژان‌‌ژاک (1341)، قرارداد اجتماعی، ترجمه: غلامحسین زیرک، چ4، تهران: انتشارات شرکت سهامی چهره.
11. سوفوکلس (1352)، افسانه‌‌های تبای، ترجمه: شاهرخ مسکوب، تهران: خوارزمی.
12. کورلانسکی، مارک (1390)، خشونت پرهیزی، ترجمه: عبدالرضا مهدوی، تهران: نشر پیکان.
13. لاک، جان (1387)، رسالۀ دوم دربارۀ دولت، ترجمه: شهرام ارشدنژاد، ویرایش: مصطفی دهقان، تهران: نشر روشنگران و مطالعات زنان.
14. Kraut, Richard (1984), Socrates and the State, Princeton: Princeton University Press.
15. King, Martin Luther, Jr. (1963), “Letter from Birmingham Jail,” Liberation: An Independent Monthly, Vol. 8, no. 4.
16. Rozmarynowska, Karolina (2016), “civil disobedience and ethical meaning,” Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, tom lxiv, numer 2.
17. Rex, Martin (2015), “Civil Disobedience,” International Journal of Ethics, Vol. 48, No. 3, University of Chicago, Publications section.
18. Thoreau, Henry David (1849), “Resistance to Civil Government,” in:https://sniggle.net/TPL/index5.php?entry=rtcg#p1-46.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار