بررسی انتقادی ضوابط تکفیر معیّن از منظر ابن‌تیمیه

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری کلام، دانشگاه قم، ایران

2 استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه قم، ایران

3 دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه قم، ایران

چکیده

ابن‌تیمیه بزرگ‌ترین نظریه‌پرداز سلفیّه که فتواهای افراط‌گرایانه تکفیری او همچنان دستاویزی برای کشتار مسلمانان است، موضوع ایمان و کفر را از مسائل شرعی دانسته وکفر را همان عدم ایمان تعریف می‌کند. وی در یک تقسیم‌بندی کلّی، تکفیر را به مطلق و معین تقسیم می‌کند؛ در تکفیر مطلق، تنها به بیان اسباب کفر پرداخته و آن را بر وصف عامّی، معلّق ساخته و به فرد خاصی اختصاص نمی‌دهد؛ ولی در تکفیر معیّن، حکم کفر به فرد یا گروه معیّنی صادر می‌شود که قول، عمل یا اعتقاد کفرآمیزی که با اسلام در تناقض است، از او سر زده باشد. وی در تحلیل دیدگاه خویش درباره دسته‌بندی یاد‌شده، تکفیر معیّن را به آیاتی از قرآن مستند می‌سازد که در آن خداوند متعال، افرادی را به‌صورت‌خاص به‌عنوان کافر معرفی می‌کند؛ اما از‌آنجا‌که ابن‌تیمیه برای صدور حکم تکفیر معیّن، ضوابطی را لازم می‌داند، ما در این مقاله به بیان و نقد دیدگاه‌های ایشان در این خصوص پرداخته و نشان داده‌ایم که ایشان خود به ضوابطی که در خصوص سلب ایمان و نسبت کفر ترسیم می‌کند، پایبند نیست و به‌راحتی به تکفیر و وجوب قتل اهل قبله فتوا می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Consideration of Maxims of Specific Takfīr in the View of Ibn Taymiyyah

نویسندگان [English]

  • Abolfazl Fendereski 1
  • Ali Allah Bedashti 2
  • Ahmad Abedi 3
1 Ph.D. student of Theology of Qom University
2 Professor of Philosophy and Kalam, University of Qom, Iran
3 Associate professor of Philosophy and Kalam, University of Qom, Iran
چکیده [English]

Ibn Taymiyya is the greatest Salafi theorist, whose excommunicative (takfīrī) fatwas are still appealed to as pretexts for slaughtering certain groups of Muslims. He regarded the issue of belief and disbelief as a judicial problem, defining disbelief as lack of belief. In a general classification, he divides excommunication into general and specific: in general excommunication, he merely talks about grounds of disbelief and its general attributes, without restricting it to a particular person. However, in specific excommunication, the ruling is directed at a specific individual or group who said or did something that is in contradiction with Islam. In his analysis of this classification, he seeks Quranic evidence for specific excommunication: Quranic verses in which God has characterized certain people as disbelievers. However, Ibn Taymīyya requires certain maxims for the issuance of excommunication. In this paper, we outline and criticize these maxims, showing that he is not committed to his own maxims of attributing belief and disbelief, since he easily excommunicated some Muslims and issued fatwas as to the obligation of killing them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam
  • belief
  • disbelief
  • absolute excommunication
  • specific excommunication
  • Ibn Taymīyya. 

مراجع

1. قرآن کریم
2. ابن‌تیمیة حرّانی، احمد بن عبدالحلیم (1403ق)، مجموعة الرسائل والمسائل، تعلیق: محمد رشید‌رضا، نشر: لجنة التراث لعربی.
3. ــــــــــــــــــ (1406ق)، منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعة القدریة، تحقیق: محمد رشاد سالم، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة.
4. ــــــــــــــــــ (1408ق)، فتاوی الکبری، تحقیق: محمد عبدالقادر- مصطفی عبدالقادر عطا، دارکتب العلمیّه.
5. ــــــــــــــــــ (1415ق)، بغیة المرتاد فی الرد علی المتفلسفة والقرامطة والباطنیة، تحقیق: د. موسی بن سلیمان الدّویس، المدینة المنورة: مکتبة العلوم والحکم.
6. ــــــــــــــــــ (1416ق)، مجموع الفتاوی، تحقیق: عبد الرحمن بن محمد بن قاسم،، مدینة نبویة: مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف.
7. ــــــــــــــــــ (1420ق)، التسعینیه، تحقیق: محمد بن ابراهیم العجلان، ریاض: مکتبة المعارف للنشر و‌التوزیع.
8. ــــــــــــــــــ (1422ق)، جامع المسائل، الطبعة الاولی، تحقیق: محمد‌عزیز شمس، مکّة مکرّمة: دار عالم الفوائد.
9. ــــــــــــــــــ (1422ق)، الایمان الاوسط، محقق: محمود أبو سن، ریاض: دار طیبة للنشر.
10. ابن عبدالوهاب بن سلیمان التمیمی النجدی، محمد (‌بی‌تا)، مفید المستفید فی کفر تارک التوحید، المحقق: إسماعیل بن محمد الأنصاری، الریاض: الجامعة الأمام محمد بن سعود.
11. ــــــــــــــــــ (1426ق)، الاستغاثة فی الرد علی البکری، دراسة وتحقیق: د. عبد الله بن دجین السهلی، الریاض: المکتبة دار المنهاج للنشر والتوزیع، الطبعة الأولی.
12. ــــــــــــــــــ (بی‌تا «الف»)، الرد علی المنطقیین، بیروت: دارالمعرفة.
13. ــــــــــــــــــ (بی‌تا «ب»)، الصارم المسلول علی شاتم الرسول، تحقیق: محمد محی الدین عبد الحمید، المملکة العربیة السعودیة: الحرس الوطنی السعودی.
14. ابن قیم جوزیة، محمّد (1411ق)، إعلام الموقعین عن رب العالمین، تحقیق: محمد عبد السلام إبراهیم، بیروت: دار الکتب العلمیة.
15. ابن قدامة المقدسی، عبد الله بن أحمد (1347)، المغنی ویلیه الشرح الکبیر، المحقق: محمد رشید‌رضا، مطبعة المنار ومکتبته.
16. أبو‌عبد الرحمن الخلیل بن أحمد بن عمرو بن تمیم الفراهیدی البصری (بی‌تا)، کتاب العین، المحقق: د. مهدی المخزومی، إبراهیم السامرائی، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
17. ابی العُلا راشد بن ابی العُلا الراشد (1433ق)، ضوابط تکفیر المعین، عند شیخی الاسلام ابن‌تیمیه و‌ابن عبدالوهّاب وعلماء الدعوة الصلاحیه، ریاض: مکتبة الرشد.
18. ایجی، عضدالدین، عبدالرحمن بن احمد (1997م)، کتاب المواقف، تحقیق: د. عبدالرحمن عمیرة، بیروت: دار الجیل.
19. الجوهری، إسماعیل بن حماد (1407ق)، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة، الطبعة الرابعة، تحقیق: أحمد عبد الغفور عطار، بیروت: دار العلم للملایین.
20. رحیلی، ابراهیم بن عامر (1429ق)، التکفیر و ضوابطه، الطبعة الثانیة، کویت: دار الامام احمد.
21. الزحیلی، وهبة بن مصطفی (بی‌تا)، الفقه الاسلامی وادلته، بیروت: دارالفکر.
22. بخاری، محمّد (1422ق)، صحیح بخاری، تحقیق: محمد زهیر بن ناصر، دار طوق النجاة.
23. سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن بن أبی بکر (1411ق)، الأشباه والنظائر، دارالکتب العلمیة.
24. الشعرانی، عبدالوهاب (1418ق)، الیواقیت و الجواهر فی بیان عقائد الأکابر، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
25. العسقلانی الشافعی، ابن حجر ابوالفضل أحمد بن علی (1379ق)، فتح الباری شرح صحیح البخاری، تعلیقات: عبد العزیز بن عبد الله بن باز، بیروت: دار المعرفة.
26. النووی، أبوزکریا محیی‌الدین بن شرف (1407ق)، شرح صحیح مسلم، بیروت: دار الکتاب العربی و نشر دارالفکر.
27. غزالی، ابو حامد بن محمد (بی‌تا)، احیاء العلوم الدین، بیروت: دار المعرفة.
28. الفراهیدی البصری، أبو عبد الرحمن الخلیل بن أحمد بن عمرو بن تمیم (بی‌تا)، کتاب العین، بیروت: دار ومکتبة الهلال.
29. علی بن أحمد بن سعید بن حزم الظاهری أبو محمد (بی‌تا)، المحلی تحقیق: لجنة إحیاء التراث العربی، بیروت: دار الآفاق الجدیدة.
30. علماء نجد الأعلام (1417ق)، الدرر السنیة فی الأجوبة النجدیة، الطبعة السادسة، المحقق: عبدالرحمن بن محمد بن قاسم، بی‌جا.
31. عیاض بن موسی، ابوالفضل (1407)، الشفاء بتعریف حقوق المصطفی، الطبعة الثانیة، عمان: دار الفیحاء.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار