امکان یا امتناع معاد جسمانی و ارتباط آن با ساختار زبان دین از دیدگاه ابن‏ سینا

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری باقرالعلوم(ع)

2 دانشیار و مدیر گروه فلسفه وکلام دانشگاه باقرالعلوم

چکیده

معاد به‌عنوان یکی از اصول و آموزه‌های دینی همواره دغدغه متفکران بوده است. ابن سینا به‌عنوان فیلسوف مسلمان، معاد جسمانی را منقول و مقبول دینی می‌داند، ولی آنچه در تحلیل‌های فلسفی برای او مسأله است، امکان یا امتناع معاد جسمانی است. آرای ابن‏ سینا در این زمینه، دست‌کم در ظاهر متناقض به نظر می‌رسد. این نوشتار بر آن است تا نشان دهد نظر نهایی ابن‏ سینا این است که معاد جسمانی به‌لحاظ عقلی محال است، ولی چون ادیان به هدایت عموم انسان‌ها به سعادت و معاد روحانی موظف‌اند و عموم انسان‌ها از درک حقیقت معاد روحانی عاجزند، در نتیجه پیامبران به اذن الهی معاد روحانی را به زبان تمثیلی و به‌صورت معاد جسمانی توصیف کرده‏اند. البته تمثیلی‌بودن زبان دین بدین معنا نیست که خالی از حقیقت است، بلکه زبان تمثیلی دین برخوردار از حیثیّت رمزی است که اهل حکمت از آن باخبر می‌گردند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Possibility or Impossibility of the Bodily Resurrection and its Relationship with the Structure of the Language of Religion in Ibn Sīnā’s View

نویسندگان [English]

  • meysam shadpoor 1
  • Yarali Kord Firouzjazei 2
1 PhD Student of Islamic Philosophy, Baqer al-Oloum University (corresponding author)
2 Associate professor, Baqer al-Oloum University
چکیده [English]

As a religious doctrine and principle, the resurrection has always been a concern for thinkers. As a Muslim philosopher, Ibn Sīnā takes the bodily resurrection to be a transmitted and accepted religious doctrine, but the problem in his philosophical analyses is the possibility or impossibility of the bodily resurrection. Ibn Sīnā’s views in this regard seem prima facie self-contradictory. In this paper, we seek to show that Ibn Sīnā’s final view is that the bodily resurrection is philosophically impossible, but since religions have to guide all people to happiness and the spiritual resurrection and most people fail to understand the truth of the spiritual resurrection, the prophets had to cash out the spiritual resurrection in an analogical way in terms of bodily resurrection. The analogical language of the religion about the bodily resurrection does not mean that there is no truth in it; rather it involves a secret known by wise people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Sīnā
  • Resurrection
  • Bodily resurrection
  • spiritual resurrection
  • language of religion
  • analogy

مراجع

قرآن مجید
1. ابن‏رشد (1986)، فصل المقال وتقریر ما بین الشریعه والحکمه من الاتصال، بیروت: دار المشرق.
2. ـــــــــــــــــــــ (1993)، تهافت التهافت، بیروت: دار الفکر.
3. ابن ‏سینا، حسین ابن ‌عبدالله (1352)، معراج‏نامه، رشت: بی نا.
4. ـــــــــــــــــــــ (1363)، المبدأ والمعاد، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی.
5. ـــــــــــــــــــــ (1375الف)، الإشارات والتنبیهات، قم: نشر البلاغه.
6. ـــــــــــــــــــــ (1375ب)، النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
7. ـــــــــــــــــــــ (1382)، الأضحویه فی المعاد، تهران: انتشارات شمس تبریزی.
8. ـــــــــــــــــــــ (1383)، رساله نفس، همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
9. ـــــــــــــــــــــ (1953)، رسائل(2 جلدی)، ج 2، استانبول: دانشکده ادبیات استانبول.
10. ـــــــــــــــــــــ (1400)، رسائل، قم: انتشارات بیدار.
11. ـــــــــــــــــــــ (1404الف)، التعلیقات، بیروت: مکتبة الأعلام الاسلامی.
12. ـــــــــــــــــــــ (بی تا)، شفا: الهیات، قم: بوستان کتاب.
13. ـــــــــــــــــــــ (1404ب)، شفا: الهیات، قم: مکتبة آیت الله مرعشی.
14. ـــــــــــــــــــــ (1404ج)، شفا: طبیعیات، ج2، قم: مکتبة آیت الله مرعشی.
15. ـــــــــــــــــــــ (1404د)، منطق ‏المشرقیین، قم: مکتبة آیت الله مرعشی، چاپ دوم.
16. اخوان ‏الصفا (1412)، رسائل إخوان ‏الصفا و خلّان الوفاء، چهار جلدی، بیروت: الدار الاسلامیة.
17. پترسون، مایکل و دیگران (1388)، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: انتشارات طرح نو.
18. غزالی، ابوحامد (1382)، تهافت الفلاسفه، تهران: انتشارات شمس تبریزی.
19. ــــــــــــــــــــ (1413)، فیصل التفرقه بین الاسلام والزندقه، حققه‌ و علق‌ علیه‌ محمود بسیجو، دمشق: دار البیروتی.
20. فیاضی، غلامرضا (1390)، علم ‏النفس فلسفی، تحقیق و تدوین از محمدتقی یوسفی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار