مؤلفه‌هاى فرهنگ سیاسى ما

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

چکیده

در چند دهه اخیر، فرهنگ سیاسى از مباحثى است که در حوزه علوم اجتماعى امریکایى مطرح شده است. گرچه عده‏اى از متفکرین علوم اجتماعى حوزه اروپایى معتقدند که نمى‏توان فرهنگ را به اجزاى گوناگونى مانند فرهنگ سیاسى و... تقسیم کرد، اما برخلاف، گروهى دیگر بر این باورند که تفکیک فرهنگ سیاسى از فرهنگ به شکل عام آن، نه فقط امرى مفید است، بلکه در برخى از موارد، ضرورى نیز خواهد بود; زیرا در این صورت، هم مى‏توان به جنبه‏هاى فرهنگى سیاست، مستقل از سایر وجوه سیاست پرداخت و هم ابعاد سیاسى فرهنگ را جدا از دیگر ساختهاى آن مطالعه کرد. بدین ترتیب امکان بیشترى براى تحلیل نظام یافته‏تر از سیاست و فرهنگ پدید خواهد آمد. همچنین آنان معتقدند که علت توسعه‏یافتگى و توسعه‏نیافتگى سیاسى و ریشه و عملکرد نهادهاى سیاسى را مى‏توان با استفاده از مقوله فرهنگ سیاسى توضیح داد. مفهوم فرهنگ سیاسى در این رهیافت، بر مفروضات زیر مبتنى است: 1. در هر جامعه، یک فرهنگ سیاسى معین به فرایندهاى سیاسى آن جامعه معنا و جهت مى‏دهد; 2. رفتار سیاسى در یک جامعه از یک سلسله باورها، احساسها و شناختها ریشه مى‏گیرد; 3. این باورها، احساسها و شناختها بنابر الگو و انگاره خاصى تحول مى‏یابند نه بر حسب اتفاق; 4. فرد، این باورها، احساسها و ارزشها را درونى مى‏کند و اینها به صورت جزیى از شخصیت افراد و منشا رفتار آنها درمى‏آید.

عنوان مقاله [English]

مؤلفه‌هاى فرهنگ سیاسى ما

نویسنده [English]

  • Sohrab Razaghi
چکیده [English]

در چند دهه اخیر، فرهنگ سیاسى از مباحثى است که در حوزه علوم اجتماعى امریکایى مطرح شده است. گرچه عده‏اى از متفکرین علوم اجتماعى حوزه اروپایى معتقدند که نمى‏توان فرهنگ را به اجزاى گوناگونى مانند فرهنگ سیاسى و... تقسیم کرد، اما برخلاف، گروهى دیگر بر این باورند که تفکیک فرهنگ سیاسى از فرهنگ به شکل عام آن، نه فقط امرى مفید است، بلکه در برخى از موارد، ضرورى نیز خواهد بود; زیرا در این صورت، هم مى‏توان به جنبه‏هاى فرهنگى سیاست، مستقل از سایر وجوه سیاست پرداخت و هم ابعاد سیاسى فرهنگ را جدا از دیگر ساختهاى آن مطالعه کرد. بدین ترتیب امکان بیشترى براى تحلیل نظام یافته‏تر از سیاست و فرهنگ پدید خواهد آمد. همچنین آنان معتقدند که علت توسعه‏یافتگى و توسعه‏نیافتگى سیاسى و ریشه و عملکرد نهادهاى سیاسى را مى‏توان با استفاده از مقوله فرهنگ سیاسى توضیح داد. مفهوم فرهنگ سیاسى در این رهیافت، بر مفروضات زیر مبتنى است: 1. در هر جامعه، یک فرهنگ سیاسى معین به فرایندهاى سیاسى آن جامعه معنا و جهت مى‏دهد; 2. رفتار سیاسى در یک جامعه از یک سلسله باورها، احساسها و شناختها ریشه مى‏گیرد; 3. این باورها، احساسها و شناختها بنابر الگو و انگاره خاصى تحول مى‏یابند نه بر حسب اتفاق; 4. فرد، این باورها، احساسها و ارزشها را درونى مى‏کند و اینها به صورت جزیى از شخصیت افراد و منشا رفتار آنها درمى‏آید.

  1. آشتیانى، على، «جامعه‏شناسى سه دوره در تاریخ روشنفکرى ایران معاصر»، فصلنامه کنکاش، دفتر دوم و سوم، 1367.
  2. بشیریه، حسین، «نهادهاى سیاسى و توسعه‏»، ماهنامه فرهنگ توسعه، سال اول، ش‏11، 1371.
  3. بشیریه، حسین، «موانع توسعه سیاسى در ایران‏»، تهران، موسسه عالى پژوهش و برنامه‏ریزى سازمان برنامه و بودجه، 1371.
  4. پاى، لوسین، «فرهنگ سیاسى و توسعه سیاسى‏»، ترجمه مجید محمدى، فصلنامه نامه فرهنگ، سال دوم، ش‏1و2، 1373.
  5. عالم، عبدالرحمن، بنیادهاى علم سیاست، چاپ اول: تهران، نشر نى، 1373.
  6. فولر، گراهام، قبله عالم (ژئوپلتیک ایران) ترجمه عباس مخبر، چاپ اول: تهران، نشر مرکز، 1373.
  7. محمدى، مجید، «مقدمه‏اى بر مطالعه فرهنگ سیاسى ایران‏»، ماهنامه فرهنگ توسعه، سال اول، ش‏11، 1371.
  8. آرمان، مهرداد، «در گذر به یک فرهنگ سیاسى دموکراتیک‏»، کنکاش، دفتر هفتم، زمستان 1369.
  9. سرمدى، بهزاد، «تاملاتى درباره فرهنگ سیاسى ایران‏»، اختر، دفتر هشتم، 1368.