ایدئولوژى و فرهنگ سیاسى گروه‌هاى حاکم در دوره پهلوى

در هر جامعه، ایدئولوژى و نگرش سیاسى گروه حاکم قطع‏نظر از اینکه از چه سرچشمه‏هایى پدید آمده باشد نقش بسیار تعیین‏کننده‏اى در توسعه سیاسى دارد. بر این اساس، تغییر در ایدئولوژى و نگرش گروه حاکم نیز بر روند توسعه سیاسى موثر است. در واقع، ایدئولوژى و نگرش سیاسى واسطى متغیر در تعیین شرایط توسعه سیاسى است. با این حال ایدئولوژیها و نگرشهاى سیاسى، بویژه نزد گروه حاکم، منشا عمل و رفتار سیاسى هستند، و ممکن است نسبت‏به رقابت و مشارکت‏سیاسى، مساعد یا نامساعد باشند. در باره ایران، فرهنگ و نگرش سیاسى گروههاى حاکم به دلایل عمیق تاریخى و اجتماعى و روانشناختى، نگرش پاتریمونیالیستى بوده که در آن، ساخت قدرت به عنوان رابطه‏اى عمودى و آمرانه از بالا به پایین میان حکام و مردم تصور مى‏شده است. شکل نهادى این رابطه قدرت عمودى و پدرسالارانه ممکن است در طى تاریخ بویژه در قرن بیستم دگرگون شده باشد; اما رابطه قدرت، على‏رغم ورود عناصر تازه‏اى در آن، اساسا دگرگون نشده است.