وجود خدا (و حقّانیت آموزه هایى چون معاد) اگر هم قابل اثبات یقینى نباشد، یگانه گزینه پذیرفتنى است، چرا که براى پرهیز از زیان احتمالى الحاد ـ که به مراتب، بالاتر از سود یقینى آن است ـ چاره اى جز ایمان یا سلوک مؤمنانه نیست. این، شکل اجمالى برهانى است که پاسکال ـ به احتمال ـ از غزالى وام گرفته و با بهره گیرى از حساب احتمالات آن را پرورانده است. مستند غزالى روایتى از امام على(ع) است که نظیر آن در سخنان امام صادق و امام رضا(ع) نیز به چشم مى خورد. این برهان امروزه با چالش هایى نیز روبه رو شده است که در این نوشتار مهم ترین آن ها بررسى مى شود. قال المنجّم والطبیب کلاهما لایحشر الاجساد قلتُ الیکما اِن صحَّ قولُکما فلستُ بخاسرٍ او صحَّ قولى فالخسار علیکما1
20. Encyclopedia Judaica، Keter Publishing House، Jerusalem (Israel)، 1996، V.11، p.1066. 21. see: Miguel De Unamuno، Tragic sense of life، trans. by Carwford Flitch، Dover Publications، New York، 1954، p.45. 22. Asin Palacios
23. ر.ک: حنا الفاخورى، خلیل الجر، تاریخ الفلسفة العربیة، الطبعة الثالثة، دارالجیل، بیروت، 1993م، ج2، ص329; یوسف القرضاوى، الامام الغزالى بین مادحیه و ناقدیه، مؤسسة الرساله، بیروت، 1421ق، ص82 ـ83; عبدالرحمان البدوى، دور العرب فى تکوین الفکر الاورویى، الطبعة الثالثة، دارالقلم، بیروت، 1979م، ص27ـ 28;
- Antony Flew (ed)، A Dictionary of Philosophy، Pan Book، London، 1984 (1979)، p.263. 24. see: Jeffrey Jordan، "Pascalصs wager and the problem of Infinite Utilities، Faith and Philosophy، V.10، No.1، January 1993، p.50. 25. Blaise Pascal، Pensژes، trans. by Krailsheimer، Penguin Books، England، 1966، p.149. (No.418) 26. Ibid، p.153. 27. Ibid، p.151. 28.Ibid، p.151-152. 29.Ibid، p.153. 30. Ibid، p.152. 31. see: J. L. Mackie، The Miracle of Theism، Clarendon Press، Oxford، 1982، p.201. 32. see: Frederick Copleston، A History of Philosophy، Doubleday، New York، 1985 (1960) V.4، p.170; Hans Kںng، Does God Exist? trans. by Edward Quinn، Doubleday، New York، 1980، p.61; Terence Penelbum، Religion and Rationality، Random House، New York، 1971، p.213. 33. Richard M. Gale، On the Nature and Existence of God، Cambridge University Press، Cambridge، 1991، p.346. 34. Peter Kreeft، Christianity for modern pagans، Ignatias Press، San Francisco، 1993، p.299. 35. J. L. Mackie، The Miracle of Theism، p.201. 36. Stephen T. Davis، God، Reason & Theistic Proofs، p.160-162. 37. Stephen T. Davis، "Pascal on self-caused Belief"، Religious Studies. V.2 No.1، March 1991، p.31-32. 38. J. L. Mackie، Ibid، p.202. 39. Stephen T. Davis، God، Reason & Theistic Proofs، p.162. 40. Immanuel Kant، Groundwork of the Metaphysic of Morals، trans. by H. J. Paton، p.65. 41. Fredrick Copleston، A History of Philosophy، V.6، p.316. 42. William James، "The will to Belive"، Louis Pojaman (ed). Philosophy of Religion، p.389. 43. Hugh Rice، God and Goodness، p.133. 44. Stephen T. Davis، God، Reason & Theistic، p.164; Richard M. Gale، on the Nature and Existence of God، p.348. 45. Richard Swinburne، Faith and Reason، Oxford University Press، Oxford، 1981، p.94; Terence Penelhum، Religion and Rationality، 1971، p.215. 46.Antony Flew (ed)، A Dictionary of Philosophy، p.263. 47. Hugh Rice، God and Goodness، Oxford University Press، Oxford، 2000، p.133. 48. J. L. Mackie، The Miracle of Theism، Clarendon Press، Oxford، 1982، p.203. 49. Stephen T. Davis، God، Reason & Theistic Proofs، Eerdmans Publishing Company، Michigan، 1997، p.165. 50. Jeffrey Jorden، "Pascalصs wager and the problem of Infinite Utilities، Faith and Philosophy، V.10، No.1، January 1993.
)