بازخوانی نظریۀ ماکس وبر در همبستگی معنادار و مثبت سرمایه‌داری و پروتستانتیسم

نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

پژوهشگر روانشناسی دین (دانشگاه ادیان و مذاهب)

چکیده

اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری، از مهم‌ترین نوشته‌های حوزۀ مطالعات تطبیقی و جامعه‌شناسی دین است که با وجود گذشت بیش از صدسال از پیدایش آن، هنوز هم گفت‌وگو بر سر آن، به‌ویژه در کشورهای توسعه‌نیافته،‌ طراوت و تازگی دارد. چنانچه می‌دانیم در ایران اندیشه‌ها و آثار ماکس وبر - همانند مارکس و دیگران - دچار برخی بدخوانی‌ها و بدفهمی‌ها شده است؛ بر همین اساس، مقالۀ حاضر وجه همت خود را معطوف خوانش و توصیفی دقیق از نظریۀ وبر، در رسالۀ مذکور می‌کند و ضمن پرهیز از داوری و نقد، تنها به نشان دادن مسیری که به نظر راه درست داوری و بارآوری این نظریه است، بسنده می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Redefinition of Weber’s Theory of Positive and Significant Relationship between Capitalism and Protestantism

نویسنده [English]

  • Mohsen Zandi
چکیده [English]

 
The Protestant ethic and Spirit of Capitalism is one of the most important works in the field of comparative studies and sociology of religion that it is still new and a matter of interest for dialogue particularly in undeveloped countries. Weber’s ideas like Marx’s and others, as one may know, were misunderstood and misconstrued by some in Iran. This article is thus concerned to give a new understanding and exact description of Weber’s theory in the above-mentioned work. Avoiding any judgment or criticism this article suffices to make an attempt in doing justice to his theory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Protestantism
  • Capitalism
  • sociobiology of religion
  • Max Weber

مراجع

  1. ارغنون، عقلانیت (مجموعۀ مقالات)، شمارۀ 15، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم،‌1386. و نیز شمارۀ11و12: ویژه‌نامۀ ‌مدرنیسم و پست مدرنیسم (که تحت دومجلد با عنون مبانی نظری مدرنیسم در سال 1386 منتشر شده‌اند).
  2. اسلامی، سیدحسن، (1383) «اخلاق پروتستانی در صدسالگی»، فصلنامۀ هفت آسمان، شماره ۲۳.
  3. آرون، ریمون، (1377) مراحل اساسی سیر‌اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: علمی فرهنگی.
  4. آزاد ارامکی، تقی، (1377) «الگوی تحلیل وبر از رابطۀ دین و توسعه»، فصلنامه قبسات، سال سوم،‌ شمارۀ هفتم.
  5. بابایی، پرویز، (1386) لودویگ فوئرباخ و ایدئولوژی آلمانی. ف. انگلس، ک. مارکس، گ. پلخانف. تهران: نشر چشمه.
  6. برگر، پیتر، بریجیت، هانسفرید، (1381) ذهن بی‌خانمان: نوسازی و آگاهی، ترجمۀ محمد ساوجی. تهران: نشر نی.
  7. بندیک، راینهارد، (1382) سیمای فکری ماکس وبر، ترجمۀ محمود رامبد، تهران: نشر هرمس.
  8. بوردیو، پی‌یر، (1381) نظریۀ کنش: دلایل عملی و انتخاب عقلانی، ترجمۀ مرتضی مردیها، تهران: نقش و نگار.
  9. پارسا، خسرو، (1383) جامعۀ‌ انفورماتیک و سرمایه‌داری، واقعیت و اسطوره، مجموعۀ مقالات، تهران: نشر آگه.
  10. پارسونز و دیگران، (1379) عقلانیت و آزادی، مقالاتی از ماکس وبر و دربارۀ ماکس وبر، ترجمۀ یدالله موقن و احمد تدین، تهران: هرمس.
  11. پالس، دانیل، (1385) هفت نظریه در باب دین، ترجمۀ‌ محمدعزیز بختیاری، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  12. تاونی، ر. ه‍.،‌ (1377) دین و ظهور سرمایه‌داری، ترجمۀ احمد خزاعی، تهران: نشر مرکز.
  13. ترنر، برایان، (1380) وبر و اسلام (با پانوشت‌های انتقادی و مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی ماکس وبر)، ترجمۀ حسین بستان، علی سلیمی و عبدالرضا علیزاده، قم: پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه.
  14. تفضلی، فریدون، (1384)، تاریخ عقاید اقتصادی، تهران: نشر نی.
  15. توسلی، غلام‌‌عباس، (1372) «مفهوم جامعه‌شناختی دین‌ ایدئولوژیک»، مجله کیان، سال سوم، شمارۀ 15.
  16. ــــــــــــ ،‌ (1380) جامعه‌شناسی دینی، تهران: سخن.
  17. جمادی، سیاوش (1385) زمینه ‌و زمانۀ پدیدارشناسی: جستاری در زندگی و اندیشه‌های هوسرل و هایدگر، تهران: ققنوس.
  18. خاتمی، سید محمود (1382) پدیدارشناسی دین، تهران: پژوهشکدۀ فرهنگ و اندیشۀ‌ اسلامی.
  19. ــــــــــــ ، (1387)، مدخل فلسفۀ معاصر غربی، تهران: نشر علم.
  20. ــــــــــــ ، جزوۀ درسی پدیدارشناسی، قم: موسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  21. ــــــــــــ ، جزوۀ درسی هگل، قم: موسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  22. خِرَد جاویدان، (1380) مجموعه مقالات همایش نقد تجدد از دیدگاه سنت‌گرایان معاصر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  23. دادگر، یدالله، (1378) نظام سرمایه‌داری از زبان اقتصاددانان سرمایه‌داری، فصلنامه کتاب‌ نقد، سال سوم، شمارۀ سوم.
  24. دریفوس، هیوبرت، (1384) میشل فوکو: فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
  25. رحیم‌پور ازغدی، حسن، (1378) عقلانیت: بحثی در مبانی جامعه‌شناسی توسعه، تهران: مؤسسۀ‌ فرهنگی دانش و اندیشۀ معاصر.
  26. رودنسون، ماکسیم، (1358) اسلام و سرمایه‌داری، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
  27. روزیدس،‌ دانیل، و...، (1381) شرایط اخلاقی رشد اقتصادی، ترجمۀ احمد تدین و شهین احمدی، تهران: هرمس.
  28. ریتزر، جرج (1374)، نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
  29. زندی، محسن، (1388) الاهیات پروتستان و فرهنگ سرمایه‌داری (تحلیل تز ماکس وبر)، پایان‌نامۀ‌کارشناسی ارشد، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
  30. سومبارت، ورنر، (1384) یهودیان و حیات اقتصادی مدرن، ترجمۀ ‌رحیم قاسمیان، تهران: نشر ساقی.
  31. شایگان، داریوش، (1380) افسون‌زدگی جدید: هویت چهل‌تکه و تفکر سیار، ترجمۀ فاطمه ولیانی، تهران: نشر فرزان.
  32. صدری،‌ احمد، (1372) «جامعه‌شناسی دین ماکس وبر»، مجله کیان، سال سوم، شماره 13.
  33. ــــــــــــ، (1386) جامعه‌شناسی روشنفکران ماکس وبر، ترجمۀ حسن آبنیکی، تهران: کویر.
  34. عضدانلو، حمید، (1384) آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، تهران: نشر نی.
  35. علیزاده،‌ عبدالرضا و دیگران، (1385) جامعه‌شناسی معرفت، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  36. فروند، ژولین، (1383) جامعه‌شناسی ماکس وبر، ترجمۀ عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: ‌ایران.
  37. فوکو، میشل، (1384) مراقبت و تنبیه: تولد زندان، ترجمۀ افشین جهاندیده و نیکو سرخوش، تهران: نشر نی.
  38. فِی، برایان، (1381) فلسفۀ امروزین علوم اجتماعی، ترجمۀ خشایار دیهیمی، تهران: طرح نو.
  39. کانرتون، پل، (1385) جامعه‌شناسی انتقادی (آدورنو، هابرماس، بنیامین، هورکهایمر، مارکوزه، نویمان)، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: اختران.
  40. کتاب مقدس، شامل کتب عهد قدیم و عهد جدید، ایلام، 2002.
  41. کوزر، لوئیس، (1368) زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمۀ م. ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
  42. کوزر، لوئیس، روزنبرگ،‌ برنارد، (1378) نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناختی، ترجمۀ فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی.
  43. کالبرگ، استفان، (1383) «انواع عقلانیت از دیدگاه ماکس وبر»، ترجمۀ مهدی دستگردی، مجله معرفت، شماره 80.
  44. گرینت،‌کیت، (1385) جامعه‌شناسی کار، ترجمۀ رضوان صدقی‌نژاد، تهران:‌ نشر علم.
  45. گنون، رنه، (1365) سیطرۀ کمیت و علائم آخرالزمان، ترجمۀ علی محمد کاردان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  46. گیدنز، آنتونی (1385) جامعه‌شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
  47. لوفان بومر، (1380) فرانکلین جریان‌های بزرگ در تاریخ ‌اندیشۀ غربی، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و‌ایران.
  48. مجلۀ معرفت، ویژۀ جامعه‌شناسی، سال 13،شمارۀ 5، مرداد 83.
  49. مرتضویان، علی و اباذری، یوسف، (1373) «یادداشتی دربارۀ وبر و زیمل»، فصلنامه ارغنون، ویژه‌نامه مبانی نظری مدرنیسم، سال اول، شماره سوم.
  50. مردیها، سیدمرتضی، (1380) دفاع از عقلانیت: تقدم عقل بر دین، سیاست و فرهنگ، تهران: نقش و نگار.
  51. مطهری، مرتضی، (1374) سیری در نهج البلاغه، تهران: انتشارات صدرا.
  52. مک‌گراث، الیستر (1382) مقدمه‌ای بر تفکر نهضت اصلاح دینی، ترجمۀ بهروز حدادی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
  53. ــــــــــــ ، (1384) درسنامه الاهیات مسیحی، ترجمۀ بهروز حدادی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
  54. ملکیان، مصطفی، (1378- 1379) درس‌گفتارهای سنت، مدرنیسم و پست مدرنیسم (سلسله مباحثی در: سنت‌گرایی، تجددگرایی و پساتجددگرایی). تهران: دانشگاه صنعتی شریف (موجود در کتابخانۀ دانشگاه ادیان و مذاهب).
  55. منوچهری کاشانی، پریسا، (1372) «ترجمۀ تأسف‌بار یک اثر کلاسیک (نقدی بر ترجمۀ ‌انصاری از رسالۀ وبر)»، مجله کیان، سال سوم، شمارۀ 13.
  56. منوچهری، عباس، «از ماکس وبر تا تصویری که از او داریم»، روزنامۀ ‌ایران، مورخ 25 و 26/7/1380.
  57. موریس، برایان، (1379) جامعه‌شناسی دین از دیدگاه ماکس وبر، ترجمۀ سید حسین شرف الدین و محمد فولادی، مجله معرفت، سال نهم، شمارۀ 34.
  58. موریس، برایان، «جامعه‌شناسی دین از دیدگاه ماکس وبر»، ترجمۀ سید حسین شرف‌الدین، محمد فولادی، معرفت، سال نهم، 1379، شمارۀ 34.
  59. مهدوی‌زادگان، داوود، (1377) اسلام و نقد سنت وبری، قم: مؤسسۀ ‌فرهنگی طه.
  60. والترشتاین، ایمانوئل، (1381) سرمایه‌داری تاریخی، ترجمۀ یوسف نراقی، تهران: نشر قطره.
  61. وبر، ماکس، (1370) دانشمند و سیاستمدار، ترجمۀ ا. نقیب‌زاده، تهران: دانشگاه تهران.
  62. ــــــــــــ ، (1371) اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری (مترجم انگلیسی تالکوت پارسنز، با پیشگفتاری از آر. اچ. تانی) ترجمۀ عبدالمعبود انصاری، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
  63. ــــــــــــ ، روش‌شناسی علوم اجتماعی، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: نشر مرکز.
  64. ــــــــــــ، (1373) اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری، ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  65. ــــــــــــ ، اقتصاد و جامعه، ترجمۀ عباس منوچهری، مهرداد ترابی نژاد، مصطفی عمادزاده، تهران: سمت.
  66. ــــــــــــ ، و دیگران، (1379) عقلانیت و آزادی: مقالاتی از ماکس وبر و دربارۀ ماکس وبر، ترجمۀ یدالله موقن و احمد تدین، تهران: هرمس.
  67. ولف، دیوید، اچ.، (1386) روانشناسی دین، ترجمۀ دکتر محمد دهقانی، تهران: رشد.
  68. هابرماس، یورگن، (1384) نظریه کنش ارتباطی، ترجمۀ کمال پولادی، تهران: مؤسسۀ انتشاراتی روزنامۀ ایران.
  69. هابرماس، یورگن، (1380) نوشته‌های اخیر یورگن ‌هابرماس: خرد، عدالت و نوگرایی، ترجمۀ محمد حریری اکبری، تهران: نشر قطره.
  70. هاشمی، سید احمد، (1380) جامعه‌شناسی شناخت ماکس وبر، مجلۀ معرفت، سال دهم.
  71. همیلتون، مالکم، (1377) جامعه‌شناسی دین، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: مؤسسۀ فرهنگی انتشاراتی تبیان.
  72. هولاب رابرت و ‌هابرماس یورگن، (1375) نقد در حوزۀ عمومی، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
  73. هولینگر رابرت، (1385) «وبر تا ‌هابرماس (دربارۀ علم و ارزش‌ها)»، فصلنامه حوزه و دانشگاه، شماره ‎۴۸.
  74. هیوز، استوارت، (1369) آگاهی و جامعه، ‌ترجمۀ عزت‌الله فولادوند، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی. 
  75. Freidman, J., (1994) Cultural Identity and Global Process, London.
  76. Gerth, and Wright Sorkin, P. A., (1922) Contemporary sociological theones, New York: Harper.
  77. Gordon, Marshall, (1982) In Search of the Spirit of Capitalism, An essay on max Weber’s Protestant ethic thesis, Columbia University Press, New York.
  78. Robertson, H. M., (1959) A Criticism of Max Weber and His School, "in Protestantism and Capitalism", ed. Robert W. Green. Boston: D.C. Heath and Company.
  79. Muller, Max, (1867) Essays on the Science of Religion, London.
  80. Weber Maxc, (1949)"Objectivity in social science and social policy" in Shils and Finch.
  81. ــــــــــــ, (1949) The Methodology of the Social Sciences, New York.
  82. ــــــــــــ, (1985) The Protestant Ethic and The Spirit of Capitalism, trans by Talcott Parsons, New York: Scribners Sons.
  83. ــــــــــــ, (1963) The Sociology of Religion, Beacon Press Boston.
  84. ــــــــــــ, (1947) The Theory of Social and Economic Organization, translated by A. M Handerson and Talkoott Parsons, New York Oxford University Press.
  85. Segal, Robert, A., (2006) The Blackwell Companion to the Study of Religion,   Blackwell.
  86. Robertson:,  (1992) Globalization: social theory and global culture, London. SAGE Publications.
  87. Schumpeter, Joseph, (1963) History of Economic Analysis, New Yorkw: Oxford University Press.
  88. Spencer, Pollard, (1966) How Capitalism Can Succeed, Harrisburg, Pennsylvania: Stackpole Company.
  89. Turner, Stephen, (2000) The Cambridge Companion to Weber, Cambridge University Press.
  90. Werner, Sombart, (1951) The Jews and Modern Capitalism, New York, The Free Press.
  91. Wulff, David, H., (1997) Psychology of Religion: Classic & Contemporary Views, 2nd Edition, John Wiley.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار