وظیفه‌گروی اخلاقیِ مبتنی بر حسن و قبح عقلی و سازگار با فضیلت گروی و غایت گروی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 استاد تمام دانشگاه تهران

2 استادیار گروه اخلاق نظری پژوهشگاه قرآن و حدیث

10.22081/jpt.2025.72299.2257

چکیده

پژوهش حاضر، بر مبنای نظریه حسن و قبح عقلی امامیه، نوعی نظریه وظیفه‌گروی اخلاقی معتدل را پایه‌ریزی می‌کند که ضمن اجتناب از افراط وظیفه‌گروی کانت، تفسیر جدیدی از غایت گروی و فضیلت گروی، مبتنی بر وظیفه گروی را ارائه می دهد که قابل دفاع است. این تقریر از وظیفه‌گروی، امتداد یک نظریه کلامی، یعنی حسن و قبح عقلی را در عرصه فلسفه اخلاق را نشان می‌دهد. در این پژوهش با روش عقلی و تحلیلی کوشیده شده تا دیدگاهی در فلسفه اخلاق ارائه شود که از یک سو با مبانی کلامی عدلیه هماهنگ باشد و از سوی دیگر سه نظریه مطرح در فلسفه اخلاق را با هم جمع کند. ادعای پژوهش حاضر این است که وظیفه‌گروی بر نظریه‌های دیگر، ترجیح دارد، اما این نظریه می‌تواند غایت‌گروی و فضیلت‌گروی را در درون خود تلفیق کرده و با رفع کاستی‌ این دو نظریه، پیوندی منطقی و سازگار میان هر سه نظریه ارائه نماید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که عقل قادر به درک پیشینی و مستقلِ بایدها و نبایدهای اصلی اخلاقی است. این فهم عقلانی، از ذات افعال نشأت می‌گیرد نه از نتایج یا پیامدها، یا امر و نهی شارع.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Duty-Based Ethical Theory Grounded in Rational Good and Evil and Compatible with Virtue Ethics and Teleology

نویسندگان [English]

  • reza berenjkar 1
  • mohamad amin khansari 2
1 استاد تمام دانشگاه تهران
2 استادیار گروه اخلاق پژوهشگاه قرآن و حدیث
چکیده [English]

پژوهش حاضر، بر مبنای نظریه حسن و قبح عقلی امامیه، نوعی نظریه وظیفه‌گروی اخلاقی معتدل را پایه‌ریزی می‌کند که ضمن اجتناب از افراط وظیفه‌گروی کانت، تفسیر جدیدی از غایت گروی و فضیلت گروی، مبتنی بر وظیفه گروی را ارائه می دهد که قابل دفاع است. این تقریر از وظیفه‌گروی، امتداد یک نظریه کلامی، یعنی حسن و قبح عقلی را در عرصه فلسفه اخلاق را نشان می‌دهد. در این پژوهش با روش عقلی و تحلیلی کوشیده شده تا دیدگاهی در فلسفه اخلاق ارائه شود که از یک سو با مبانی کلامی عدلیه هماهنگ باشد و از سوی دیگر سه نظریه مطرح در فلسفه اخلاق را با هم جمع کند. ادعای پژوهش حاضر این است که وظیفه‌گروی بر نظریه‌های دیگر، ترجیح دارد، اما این نظریه می‌تواند غایت‌گروی و فضیلت‌گروی را در درون خود تلفیق کرده و با رفع کاستی‌ این دو نظریه، پیوندی منطقی و سازگار میان هر سه نظریه ارائه نماید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که عقل قادر به درک پیشینی و مستقلِ بایدها و نبایدهای اصلی اخلاقی است. این فهم عقلانی، از ذات افعال نشأت می‌گیرد نه از نتایج یا پیامدها، یا امر و نهی شارع.

کلیدواژه‌ها [English]

  • مبانی کلامی اخلاق
  • وظیفه‌گروی
  • حسن و قبح عقلی
  • غایت گروی
  • فضیلت‌گروی