مسئلۀ شرور و محدودیت‌های معرفت بشری ما

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استاد، گروه فلسفۀ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

در باب مسئلۀ شر، مهم‌ترین چالش پیشِ‌روی ما محدودیت معرفت بشری در فهم ابعاد پیچیدۀ آن است. دلیل وجود این چالش، اهمیت نقش پررنگ خدا در ایجاد یا مشارکت او در تحقق برخی شرور است؛ درحالی‌که انسان در شناخت هدف و نحوۀ دخالت الهی، توان معرفتی لازم را ندارد؛ ولی خداوند قادر و عالم مطلق است. پس محدودیت معرفت بشری مانع از شناخت دقیق و همه‌جانبۀ ابعاد پیچیدۀ شروری است که در زندگی خود، با آنها مواجه هستیم. برخی متفکران از این ویژگی، با عنوان رویکرد خداباوری شکاکانه تعبیر کرده‌اند. برخی با تمسک به این رویکرد، تلاش دارند دلیل خداناباوران را در رد وجود خدا به دلیل نیافتن توجیه‌های منطقی برای شرور جهان، به‌ویژه شرور گزاف، به طور جدی، به نقد و رفع ادلۀ خداناباوران در باب رد وجود خدا بپردازند؛ با این استدلال که محدودیت معرفتی ما در نیافتن دلایل خدا در ایجاد برخی شرور، دلیل بر وجودنداشتن چنین دلایل موجهی برای خدا نیست. در این تحقیق، به روش تحلیل محتوا نشان داده می‌شود که اگرچه تأکید بر محدودیت معرفتی ما در فهم مسئلۀ شر تا حدودی در نقض دلایل خداناباوری موفق است؛ اما تأکید بیش از حد، بر شکاکیت معرفتی انسان دربارۀ نحوۀ دخالت خدا، سبب شکاکیت معرفتی عام می‌شود. راهکار پیشنهادی، توجه به قابلیت‌های معرفتی انسان از انواع مختلف، توجه به اهمیت خدایِ دارای صفات مطلق و استفاده از آنها برای پاسخگویی به مسئلۀ شر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Problem of Evils and the Limitations of Human Knowledge

نویسنده [English]

  • Ghodratollah Ghorbani
. Professor, Department of Philosophy, Faculty of Literature and Humanities, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The primary challenge in addressing the problem of evils is the limitation of human knowledge in comprehending its intricate dimensions. This challenge arises from the significant role that God is perceived to play in either causing or permitting certain evils. While human beings lack the epistemic capacity to fully grasp God''''s purposes and the manner of divine intervention, God is understood as omnipotent and omniscient. Consequently, the limitations of human knowledge prevent a precise and comprehensive understanding of the complex dimensions of the evils we encounter in life. Some scholars have referred to this perspective as skeptical theism. Advocates of this approach seek to counter atheistic arguments that reject God''''s existence on the grounds of the apparent absence of rational justifications for evils—particularly gratuitous evils. They argue that our epistemic limitations in discerning God’s reasons for allowing certain evils do not imply that such reasons do not exist. This study employs content analysis to demonstrate that, while emphasizing our epistemic limitations in understanding the problem of evil is somewhat effective in challenging atheistic arguments, excessive reliance on epistemic skepticism regarding divine intervention leads to a broader form of epistemic skepticism. As a solution, this paper proposes recognizing the diverse epistemic capacities of human beings, emphasizing the significance of a God endowed with absolute attributes, and utilizing these attributes to engage with the problem of evils.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Problem of Evil
  • Human Limitation
  • Skeptical Theism
  • Gratuitous Evils
  • Theistic Life

مراجع

* قرآن کریم.
برگمن، میشل. (1399). خداباوری شکاکانه و مسئلۀ شر (مترجم: سید احمدرضا هاشمی). در: دربارۀ شر (ج2). قم: نشر طه.
روداوسکی، تی. ام. (1399). تاریخچۀ مختصری از پاسخ‌های شکاکانه به شر (مترجم: نعیمه پورمحمدی). در: دربارۀ شر (ج2). قم: نشر طه.
سعیدی، فاطمه؛ کشفی، عبدالرسول؛ و علیزمانی، امیرعباس. (1399). خداباوری شکاکانه و محدودیت‌های شناختی بشر. فصلنامۀ پژوهش‌های فلسفی، 14(30)، صص 122‑141.
https://doi.org/10.22034/jpiut.2020.37483.2479
سنور، توماس. دی. (1399). خداباوری شکاکانه، کورنیا و معرفت‌شناسی عقل عرفی (مترجم: نعیمه پورمحمدی). در: دربارۀ شر (ج2). قم: نشر طه.
فریدونی، صبا؛ حسینی، سید حسن؛ و منصوری، علیرضا. (1397). منظر سرمدی خدای ادیان و مسئلۀ شرور گزاف. جستارهای فلسفۀ دین، 7(1)، صص 1‑22.
قمی، قاضی سعید. (1415ق). شرح توحید صدوق (مصحح: نجفقلی حبیبی، ج1، چاپ سوم). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
منصوری، عباسعلی؛ آژیر، اسدالله. (1401). میزان کارآمدی دفاعیۀ «علم ناقص انسان» در پاسخ به مسئلۀ منطقی شر. اندیشۀ دینی، 22(84)، صص 101‑120.
10.22099/jrt.2022.44782.2747
میرباقری، محمدعلی؛ یزدانی، عباس؛ و علیزمانی، امیرعباس. (1397). کورنئا زیر ذره‌بین؛ بررسی و ارزیابی کورنئا در نقد استدلال قرینه‌ای شر بی‌وجه ویلیام رو. حکمت معاصر، 9(2)، صص 177-199.
https://doi.org/10.30465/cw.2018.3447
ناصری، ذوالفقار. (1402). خداباوری شکاکانه و مسئلۀ شر کرونایی. پژوهش‌های مابعدالطبیعی، ۳(۲)، صص۱۶۳‑۱۹۰.
Almeida, Michael, & Oppy, Graham. (2003). Skeptical Theism and Evidential Arguments from Evil. Australasian Journal of Philosophy. 81, pp. 496-516.
https://doi.org/10.1080/713659758
Bergmann, Michael. (2001). Skeptical Theism and Rowe’s New Evidential Argument from Evil. Noûs, 35, pp. 278-296.
Bergmann, Michael, & Rea, Michael. (2005). In Defence of Skeptical Theism: A Reply to Almeida and Oppy. Australasian Journal of Philosophy, 83(2), pp. 241-251.
https://doi.org/10.1080/00048400500111147
Bergmann, Michael. (2009). Skeptical Theism and the Problem of Evil. In The Oxford Handbook of Philosophical Theology (Thomas P. Flint & Michael C. Re, Eds., pp. 374-402). Oxford: Oxford University Press.
Collison, Anderw. (2014). Two New Versions of Skeptical Theism. In Skeptical Theism; New Essays )Trent Dougherty & Justin P. McBrayer, Eds., pp. 250-263). Oxford: Oxford University Press.
Depoe, John M. (2014). On the Epistemological Framework for Skeptical Theism. In Skeptical Theism; New Essays (Trent Dougherty & Justin P. McBrayer, Eds., pp. 32‑44). Oxford: Oxford University Press.
Flint, Thomas, & Rea, Michael. (Eds.). (2005). Handbook to Philosophical Theology. New York: Oxford University Press.
Hasker, William. (2010). All too skeptical theism. International Journal of Philosophy of Religion, 68, pp. 15‑29.
https://doi.org/10.1007/s11153-010-9252-7
Hendricks, Perry. (2023). Skeptical Theism. Morris USA: Palgrave Macmillan.
Howard-Snyder, Daniel. (1992). Inscrutable Evil and the Silence of God. Unpublished doctoral dissertation. Syracuse University, New York.
McBrayer, Justin. (2009). CORNEA and Inductive Evidence. In Faith and Philosophy: Journal of the Society of Christian Philosophers (Vol. 26, No. 1, pp. 77-86).
10.5840/faithphil20092615
Piper, Mark. (2007). Skeptical Theism and the Problem of Moral Aporia. International Journal for Philosophy of Religion, 62, pp. 65-79.
10.1007/s11153-007-9128-7
Rowe, William. (2006). Friendly Atheism, Skeptical Theism, and the Problem of Evil. International Journal for Philosophy of Religion, 59, pp. 79–92.
10.1007/s11153-005-6178-6
Swinburne, Richard. (2004). The Existence of God. Oxford: Oxford University Press.
Tooley, Michael. (2015). The Problem of Evil. In The Stanford Encyclopedia of Philosophy.
Wykstra, Stephen J. (1996). Rowe’s Noseeum Argument from Evil, In The Evidential Argument from Evil (Daniel Howard, & Snyder, Eds., pp. 126-150). Bloomington & Indianapolis: Indiana University Press.
Wykstra, Stephen J. (2017). Skeptical Theism. In the Cambridge Companion to the Problem of Evil (Chad Meister, & Paul Moser, Eds., pp. 85-107). New York: Cambridge University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار