ظرفیت‌شناسی مؤلفه‌های امامت در ایجاد نظم تمدنی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس علوم عقلی سطح عالی، حوزۀ علمیه قم ایران، قم، (نویسنده مسئول)

2 استادیار، گروه فقه مضاف، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم «ع» قم، قم، ایران.

چکیده

نظم در شمار کارکردهای مهم تمدن است. برای اینکه قابلیت تمدن‌زایی یک فرهنگ و اندیشه معلوم شود باید نسبت آن با این کارکرد تمدنی واکاوی شود و میزان کارآمدی آن در نظم‌دهی و نظام‌سازی تبیین گردد. باتوجه به جایگاه انقلاب اسلامی که در شرف تمدن سازی و در آستانه خیز تمدنی است، باید برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی، سرمایه‌های خود را در مصاف با رقیبان به میدان آورد و ظرفیت‌های آنها را بررسی کند. اندیشۀ امامت مهم‌ترین سرمایۀ نرم شیعه است که باید مؤلفه‌های اساسی آن برای ساخت تمدن نوین اسلامی ظرفیت‌سنجی و قابلیت‌های آن برای کارکرد تمدنی نظم معلوم شود. پژوهش حاضر با هدف تولید ادبیات نظری و بازتاب میزان کارآمدی اندیشۀ امامت در امتداد اجتماعی، به شیوۀ کتابخانه‌ای و با رویکرد تحلیلی پرداخته است. برخورداری انسان به مثابۀ محور تمدن، از ویژگی‌های مطلوبی، همچون علم ـ‌‌‌مؤلفۀ اساسی تمدن و عامل سامان‌یافتگی‌ـ و عصمت سبب نظام و قوام تمدن در فرایند طراحی، ساخت و مدیریت آن خواهد بود و خروجی آن، نظمی فراگیرتر از نظم قراردادی در اندیشۀ هابز و نظم اخلاقی در اندیشۀ دورکیم است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Study of the Capacity of the Components of Imamate to Create a Civilizational Order

نویسندگان [English]

  • Jafar Alinaghi 1
  • Ahmad Rahdar 2
1 Teacher Rational disciplines of the advanced level, , Seminary of Qom, Qom, Iran (corresponding).
2 Assistant Professor, Department of Topic-Centered Jurisprudence, Faculty of Political Science, Baqir al-Olum University, Qom, Iran.
چکیده [English]

Order is a fundamental function of civilization. To assess the capacity of a culture and its ideas to create a civilization, it is essential to understand how they relate to this civilizational function and their effectiveness in establishing order and system. Given that the Islamic Revolution represents a potential shift towards a new civilizational paradigm, it is crucial to gather resources and evaluate their capacities in the face of rivals to achieve this new Islamic civilization. The concept of Imamate is a key soft power in Shiism, and its core components should be examined for their potential to contribute to the civilizational function of order. This research aims to develop a theoretical framework and evaluate the effectiveness of the idea of Imamate in a social context, employing a bibliographical method and an analytic approach. If humans, as centers of civilization, possess essential attributes such as knowledge—critical for organization—and infallibility, this will facilitate the creation and management of a civilization. This results in an order that extends beyond the conventional notions found in Hobbes' ideas or Durkheim's moral order.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Capacity
  • component
  • imamate
  • knowledge
  • infallibility
  • order
  • civilization

مراجع

ابن‌بابویه، محمدبن علی الصدوق، (۱۳۶۲ش)، الخصال، (تصحیح علی اکبر غفاری)، (چاپ اول)، قم: نشر جامعه مدرسین.
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم. (2000م). لسان‌العرب (ج12). بیروت: دارصادر.
آشوری، داریوش. (1357). تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ. تهران: مرکز اسناد فرهنگی آسیا.
بابایی، حبیب‌الله. (1397). ماهیت نظم تمدنی. فصلنامه مطالعات راهبردی ناجا، 3(10). صص 7-23.
بابایی، حبیب‌الله. (1399). تنوع و تمدن در اندیشۀ اسلامی (چاپ اول). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
بابایی، حبیب‌الله. (1401). شاخص‌های تمدن در دو رویکرد عرفی و قدسی. دوفصلنامه پژوهش‌های تمدن نوین اسلامی، 2(3)، صص 33-68. 20.1001.1.37952538.1400.1.2.9.9.
باینگانی، بهمن. (1392). بررسی سازوکارهای ایجاد نظم در آثار و اندیشه‌های توماس هابز. فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، 18(26). صص111-142.
بحرانی، ابن‌میثم. (1406ق). قواعدالمرام فی علم‌الکلام. قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی.
پهلوان، چنگیز. (1382). فرهنگ شناسی؛ گفتارهایی در زمینۀ فرهنگ و تمدن (ج2). تهران: قطره.
جعفری، محمدتقی. (1376). ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه (ج5 و 26، چاپ اول). تهران: فرهنگ اسلامی.
جمعی از نویسندگان. (1386). جستاری در باب تمدن (چاپ اول). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
جیلانی، محمدبن محمد. (1387). الذریعة إلى حافظ الشریعة (ج2، چاپ اول). قم: دارالحدیث.
حرعاملی، محمدبن‌حسن. (1425ق). اثبات الهداة )ج1. (بیروت: مؤسسة ‌الاعلمی.
حلبی، ابوالصلاح. (1404ق). تقریب‌المعارف. قم: مؤسسۀ النشرالاسلامیه.
حلی، حسن‌بن‌یوسف. (1414ق). نهج‌الحق و کشف‌الصدق. قم: دارالهجرة.
حمصی رازی، سدیدالدین. (1412ق). المنقذ من التقلید )ج2. (قم: مؤسسۀ النشرالاسلامیه.
دورانت، ویل. (بی‌تا). تاریخ تمدن (مشرق زمین گاهوارۀ تمدن) (مترجم: احمدآرام، ج1). تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
دهخدا، علی‌اکبر. (1341). لغت‌نامه دهخدا (زیرنظر دکتر محمد معین، ج5). تهران: شرکت چاپ افست گلشن.
رادمنش، عزت‌الله. (1357). کلیات عقاید ابن‌خلدون دربارۀ فلسفه، تاریخ و تمدن. تهران: قلم.
رازی، فخرالدین محمدبن‌عمر. (1420ق). مفاتح‌الغیب (ج21، چاپ سوم). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ربانی گلپایگانی، علی. (1390). امامت در بینش اسلامی (چاپ سوم). قم: بوستان کتاب.
رهدار، احمد . (1394 «الف»). چیستی تمدن اسلامی. دوفصلنامه اندیشۀ تمدنی اسلام، 1(1)،  صص 9-11.
رهدار، احمد . (1394 «ب»). ظرفیت سنجی سیاست برای ایجاد تمدن نوین اسلامی. دوفصلنامه اندیشۀ تمدن اسلامی، 1(40). صص 167-193.
زمخشری، محمود. (1407ق). الکشاف‌عن حقائق غوامض‌التنزیل (ج2، چاپ سوم). بیروت: دارالکتاب‌العربی.
شریف رضی، محمدبن حسین. (1414ق). نهج البلاغه (مصحح: صبحی صالح). (چاپ اول). قم: هجرت.
صفار، محمدبن‌حسن. (1404ق). بصائرالدرجات (ج1، چاپ دوم). قم: مکتبة آیة‌الله ‌المرعشی‌.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیرالقرآن (ج13، چاپ پنجم). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طوسی، محمدبن‌حسن. (بی‌تا). الرسائل العشر. قم: مؤسسۀ النشرالاسلامیه.
عروسی حویزی، عبدالعلی. (1415ق). تفسیر نورالثقلین (مصحح: سید هاشم رسولی محلاتی، ج5). قم: اسماعیلیان.
علم‌الهدی، سید مرتضی. (1407ق). الشافی فی‌الامامة (ج1). تهران: مؤسسة الصادق.
عمید، حسن. (بی‌تا). فرهنگ عمید (ج1). تهران: سازمان انتشارات جاویدان.
غنوی، امیر؛ غنوی، مریم. (1393). مدیریت از فرادست بر پایۀ مبانی. فصلنامه مشرق موعود، 8(30). صص6-21.
قفاری، ناصربن‌عبدالله. (1413ق). مسالة التقریب بین اهل‌السنة والشیعة (ج1). بی‌جا: دار طیبة.
کلینی، محمدبن‌یعقوب. (1407ق). الکافی (ج1، چاپ چهارم). تهران: الاسلامیه.
لاهیجی، عبدالرزاق. (1372). گوهر مراد (چاپ اول). تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
لینتون، رالف. (1337). سیر تمدن (مترجم پرویز مرزبان). تهران: چاپ‌خانۀ تابان با همکاری مؤسسۀ انتشارات فرانگلیس.
مجیدی، اردوان. (27/7/1401). جوهره و ماهیت تمدن. خبرگزاری فارس:www.farsnews.ir.
مشکانی سبزواری، عباس‌علی. )1394.( ظرفیت‌های تمدن‌سازی سیرۀ نبوی. دوفصلنامه اندیشۀ تمدنی اسلام، 1(1). صص237-263.
مصطفوی، حسن. (1430ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (ج11، چاپ سوم). بیروت: دارالکتب‌العلمیه.
معین، محمد. (1391ق). فرهنگ معین (ج1، چاپ بیست و هفتم). تهران: انتشارات امیرکبیر.
مفید، محمدبن‌نعمان. (1413ق «الف»). الاختصاص (چاپ اول). قم: کنگرۀ جهانی شیخ مفید.
مفید، محمدبن‌نعمان. (1413ق «ب»). اوائل‌المقالات (چاپ اول). قم: کنگرۀ جهانی شیخ مفید.
مفید، محمدبن‌نعمان. (1413ق «ج»). تصحیح‌الاعتقادات. (چاپ اول). قم: المؤتمرالعالمی للشیخ المفید.
الموصلی، عبدالله. (بی‌تا). حقیقة الشیعة «حتی لاننخدع» (چاپ دوم). اسکندریة: دارالایمان.
ویل دورانت. (1370). تاریخ تمدن (مترجم: حمیدعنایت و دیگران، چاپ پنجم). تهران: آموزش انقلاب اسلامی.
هاشمی، سید علی. (1396). ماهیت علم امام (چاپ اول). قم: مؤسسۀ امام خمینی(ره).
یوسف‌زاده، حسن. (1385). نظم اجتماعی در اسلام. فصلنامه علمی-پژوهشی معرفت، 11(103).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار