اثبات جاودانگی نفس در نظر افلاطون و تأثیر آن در برهان بساطت نفس سینوی در اثبات جاودانگی نفس (یک بررسی تاریخی)

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد، قم، ایران

2 استادیار موسسه امام خمینی (قدس سرّه)، قم، ایران.

چکیده

افلاطون در رساله فایدون برای اثبات جاودانگی نفس پس از مرگ سه برهان اقامه می‏کند. بیان دو برهان اول، بیانی اسطوره‏ای ـ فلسفی است که بر چرخه‏های متوالی زایش مبتنی است. برهان سومی که افلاطون برای بقای نفس پس از مرگ اقامه می‏کند، برهان بساطت نفس است. او معتقد است چیزی که جزء ندارد فساد نمی‎پذیرد و از‌آنجا‌که نفس جزء ندارد با مرگ بدن جاودان خواهد بود و از بین نخواهد رفت. در فلسفه اسلامی یکی از مهم‌ترین مباحث درباره نفس، اثبات جاودانگی و بقای نفس پس از مرگ است. ابن‏سینا فیلسوف بزرگ مشائی برای اثبات جاودانگی نفس براهینی را اقامه کرده است. به نظر نگارنده مهم‏ترین این برهان‏ها، برهان اثبات جاودانگی نفس از طریق بساطت است که افلاطون، قبل از ابن‏سینا آن را اقامه کرده است. این مقاله در صدد آن است تا براهین بقای نفس از دیدگاه افلاطون و تأثیر آن در برهان بساطت ابن‏سینا را از لحاظ تاریخی بررسی و تحلیل کند. روش بحث در این مقاله یک سیر تاریخی و با استناد به عبارات خود فیلسوفان به‌ویژه ابن‌سینا خواهد بود. پاسخ اجمالی که این مقاله به این مسئله می‏دهد این است که اثبات جاودانگی نفس از راه بساطت در فلسفه ابن‏سینا از لحاظ تاریخی صبغه افلاطونی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Proof for the Eternity of the Soul in Plato’s View and its Implication for Avicenna’s Argument from the Soul’s Simplicity for its Eternity (A Historical Consideration)

نویسندگان [English]

  • Mehdi Asgari 1
  • Yousef Daneshvar Nilu 2
1 MA, Qom, Iran
2 Assistant professor, Imam Khomeini Institute, Qom, Iran
چکیده [English]

In his Phaedo, Plato has presented three arguments for the soul’s posthumous eternity. The first two arguments are articulated in a mythical-philosophical way on the basis of consecutive cycles of births. The third argument presented by Plato for the soul’s survival after death is an argument from the soul’s simplicity. He maintains that what has no parts is not corruptible, and since the soul has no parts, it will be eternal after the bodily death and will not be annihilated. In Islamic philosophy, one of the most important issues about the soul is the soul’s eternity and its posthumous survival. Avicenna—the great Peripatetic philosopher—has presented arguments for the soul’s eternity. We believe that his most important argument is the argument for the soul’s eternity from simplicity, which was anticipated by Plato. In this paper, we seek to provide a historical consideration and analysis of Plato’s view and its impact on Avicenna’s simplicity argument. The method adopted by this paper is historical, involving citations of the texts, particularly those of Avicenna. The short reply to the main question of the paper is that Avicenna’s argument for the soul’s eternity from simplicity has a historical Platonic spirit.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The soul’s survival
  • the soul’s simplicity
  • Plato
  • Avicenna
  • cycles of the spirits
1. ابن ‏سینا، حسین ‏بن ‏عبدالله. (1364). رساله اضحویه (مترجم: ناشناس، مصصح و مقدمه و تعلیقات: حسین خدیوجم). تهران: انتشارات اطلاعات.
2. ابن ‏سینا، حسین ‏بن ‏عبدالله. (1371). المباحثات (مقدمه و محقق: محسن بیدارفر). قم: انتشارات بیدار.
3. ابن ‏سینا، حسین ‏بن ‏عبدالله. (1375). شرح الإشارات والتنبیهات (مع المحاکمات) (شارح خواجه نصیرالدین طوسی). قم: نشر البلاغه.
4. ابن‏ سینا، حسین ‏بن ‏عبدالله. (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات (مقدمه و مصحح: محمدتقی دانش‎پژوه، چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
5. ابن ‏سینا، حسین ‏بن ‏عبدالله. (1382). الاُضحویه فی المعاد (محقق: حسن عاصی). تهران: انتشارات شمس تبریزی.
6. ابن سینا، حسین ‏بن‏ عبدالله. (1383). رساله نفس (مقدمه و حواشی و مصحح: موسی عمید، چاپ دوم). همدان: دانشگاه بوعلی.
7. ابن‏ سینا، حسین ‏بن ‏عبدالله. (1392). اشارات و تنبیهات (مترجم: حسن ملکشاهی)، تهران: انتشارات سروش.‌
8. ابن‏ سینا، حسین ‏بن ‏عبدالله. (1400ق). رسائل. قم: انتشارات بیدار.
9. ابن‏ سینا، حسین ‏بن ‏عبدالله. (1404ق «الف»). التعلیقات (محقق: عبدالرحمن بدوی). بیروت: مکتبة الأعلام الإسلامی.
10. ابن‏ سینا، حسین ‏بن‏ عبدالله. (1404ق «ب»). الشفاء (الإلهیات) (محقق: سعید زاید و دیگران). قم: مکتبه آیه‏الله مرعشی نجفی(قدّس سرّه).
11. ابن‏ سینا، حسین ‏بن ‏عبدالله. (1404ق «ج»). الطبیعیات (النفس) (محقق: سعید زاید و دیگران). قم: مکتبه آیه‏الله مرعشی نجفی(قدّس سرّه).
12. ابن ‏سینا، حسین ‏بن‏ عبدالله. (1405ق). منطق المشرقیین، دوم، قم: مکتبه آیه‏الله مرعشی نجفی(قدّس سرّه).
13. ابن‏ سینا، حسین ‏بن ‏عبدالله (1978م). الإنصاف در ارسطو عند العرب (محقق: عبدالرحمن بدوی، چاپ دوم). کویت: وکالة المطبوعات.
14. ابن ‏سینا، حسین ‏بن ‏عبدالله. (1989). رسالة الحدود در المصطلح الفلسفی عند العرب (چاپ دوم). قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
15. ابن ‏سینا، حسین ‏بن ‏عبدالله. (2007م). رسالة فی النفس و بقائها و معادها (مقدمه و محقق: فؤاد الأهوانی). پاریس: داربیلبیون.
16. ارسطو. (1389). درباره نفس (مترجم: علیمراد داودی، چاپ پنجم). تهران: انتشارات حکمت.
17. افلاطون. (1398). مجموعه آثار (مترجم: محمدحسن لطفی، چاپ دوم). تهران: انتشارات خوارزمی.
18. بهشتی، احمد. (1385). تجرید شرح نمط هفتم از کتاب الإشارات و التنبیهات. قم: بوستان کتاب.
19. تیلور، آلفرد ادوارد (1393). ارسطو (مترجم: حسن فتحی). تهران: حکمت.
20. خراسانی، شرف‏الدین (1370). نخستین فیلسوفان یونان (چاپ دوم). انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
21. کاپلستون، فردریک. (1388). تاریخ فلسفه (یونان و روم) (مترجم: سیدجلال‏الدین مجتبوی، چاپ ششم). تهران: انتشارات سروش.
22. گاتری، دبلیو. کی. سی. (1376). سقراط (مترجم: حسن فتحی). تهران: انتشارات فکر روز.
23. نوسباوم، مارتا. (1389). ارسطو (مترجم: عزت الله فولادوند، چاپ چهارم). تهران: طرح نو.
24. Cooper, j. m. and Hutchinson, D. S. (1997), Plato Complete Works, Indianapolis: Hacket publishing.